Những “mê trận” khói!

Theo tìm hiểu của phóng viên, hiện thuốc lá điện tử vẫn chưa được cấp phép kinh doanh ở Việt Nam. Tuy nhiên, chỉ cần lên mạng và gõ cụm từ “thuốc lá điện tử” hay Vape, người mua có thể thỏa sức lựa chọn các loại thuốc lá điện tử với mẫu mã, giá cả rất đa dạng. Trên khắp các trang mạng xã hội, mặt hàng này cũng được quảng cáo công khai, với không ít clip giới thiệu cách dùng. Một bộ thuốc lá điện tử có giá từ 400.000 đến 5 triệu đồng. Khách hàng có nhu cầu chỉ cần để lại số điện thoại, địa chỉ, sẽ giao hàng tận nơi.

 

Món hàng đang gây tò mò trong giới trẻ này gồm hai phần cơ bản là thân máy (thiết bị có chứa pin để cung cấp nguồn điện lên đầu đốt, có thể được sạc thông qua cổng USB) và đầu đốt (nơi chứa và làm bốc hơi tinh dầu). Tinh dầu khá đa dạng về vị như: dưa hấu, táo, cà phê, kem, xì gà..., được rao bán với giá từ khoảng 100 nghìn đồng đến 500 nghìn đồng, tùy vào dung tích. Với khách nữ, các cửa hàng online thường giới thiệu tinh dầu có mùi hoa quả, với nam giới, cà phê và xì gà thường được ưa chuộng hơn.

Dạo một vòng các phố Đào Duy Từ, Nguyễn Thái Học, Ngô Quyền, Cầu Giấy..., ở đâu cũng có điểm bán thuốc lá điện tử. Tuy nhiên, các cửa hàng bán thuốc lại được “ngụy trang” khá kỹ càng, thường nằm bên trong các quán nước, quán cà phê. Theo giới thiệu của một người bạn, chúng tôi tới một quán cà phê trên phố Hàng Cá, quận Hoàn Kiếm. Càng về chiều tối, khách hàng trẻ ra vào quán càng tấp nập. “Quán mình có bán thuốc lá điện tử không em?”, tôi hỏi một nam nhân viên. “Không! Quán không bán thứ đó”, cậu ta trả lời dứt khoát. “Ô, hay nhỉ! Rõ ràng là bạn chị bảo đến địa chỉ này mà”, tôi thắc mắc. “Hóa ra bạn chị đến đây rồi ạ? À, thế đợi lát, để em đi hỏi lại”. Nói xong, anh ta liền chạy vào trao đổi gì đó với chủ quán. Chưa đầy 5 phút sau, người này trở lại, nói với giọng phân trần: “Các chị thông cảm, em mới đi làm nên không biết. Quán em có bán thuốc lá điện tử, nhưng mời các chị lên tầng 3 ngồi cho thoáng”.

Khác hẳn với không khí trong lành, nhẹ nhàng cùng những bản nhạc du dương phía dưới, tầng 3 ồn ào với những bản nhạc ngoại xập xình. Gian phòng chừng 25m2, cửa ra vào làm bằng kính, luôn trong tình trạng đóng chặt. Phía bên phải là bàn ghế dành cho khách, bên trái là một quầy chất đầy các loại thân máy, lọ tinh dầu lớn, bé, đủ màu sắc, kiểu dáng, đủ mùi vị. Bước vào phòng là thấy choáng bởi khói thuốc mù mịt, mùi điều hòa lẫn với mùi của các loại tinh dầu, cảm giác ngây ngấy như thể bị say xe ô tô. “Em cần gì?”, một thanh niên chừng 25 tuổi hỏi. “Cần mua thuốc lá điện tử. Bạn em nghiện thuốc nặng lắm rồi, thứ này liệu còn hiệu quả không?”, tôi nói. Nghe hỏi vậy, người này liền nói to để át tiếng nhạc: “Được chứ! Loại này ít độc lắm, người ngoài ngửi cũng không sao”. “Không phải ít độc mà là không độc tí nào nhé. Cái này điều chỉnh được lượng nicotine, có thể giảm liều lượng để cai được thuốc lá thường, không hề gây hại cho người ngửi”, một người đàn ông, khoảng gần 40 tuổi, đứng ngay cạnh quầy nói thêm. Sau đó, cả hai người này liền lấy thuốc ra hút, thản nhiên “nhả khói” trước mặt khách.

Khi đề cập đến giá cả, nam nhân viên tỏ ra hào hứng: “Giá trọn bộ thuốc lá điện tử dao động từ 500.000 đến 5 triệu đồng. Nếu mua trọn bộ cả máy và tinh dầu thì được tặng kèm 3 chai tinh dầu, giá khoảng 120.000 đồng. Tùy vào mức độ sử dụng, một chai tinh dầu dùng được từ 5 ngày đến một tuần”. Cái "hay" của thuốc lá điện tử, theo nhân viên này, là có thể điều chỉnh được công suất, lượng khói nhiều hay ít. Tuy khẳng định an toàn 100% nhưng khi chúng tôi hỏi có trường hợp nào cai nghiện được thuốc lá thường lại chuyển sang nghiện thuốc lá điện tử không, nhân viên của quán thừa nhận là có.

Tại một quán cà phê trên phố Ngô Quyền, chúng tôi được dẫn vào một ngõ sâu khi nói “Muốn hút Vape”. Chọn một góc khuất, chúng tôi ngồi lặng lẽ quan sát đám đông đang nhả khói. Cả khách nam và nữ, đa phần là những người trẻ, ăn mặc sành điệu. Trong tiếng nhạc xập xình, người ngửa cổ rít thuốc rồi lắc lư, uốn éo theo nhạc, người lại gục đầu xuống, ánh mắt vô hồn như đang chìm trong cơn mộng mị. Hết cơn, họ quay sang trò chuyện với nhau vài câu rồi lại tiếp tục hút thuốc. Bên cạnh, một vài cô gái không hút cũng vui vẻ hòa vào tiếng nhạc, chìm vào khói thuốc trắng xóa…

Nguy cơ ung thư cao gấp 15 lần

Những bạn trẻ hút thuốc lá điện tử đều thừa nhận, dùng Vape tốn kém hơn so với thuốc lá thường. Tuy nhiên, nhiều người vẫn sử dụng vì thấy nó “có vẻ thanh lịch, sành điệu”. “Tôi nghe mọi người nói hút thuốc lá điện tử không độc hại như thuốc lá thường. Mà thực tế cũng thấy nhẹ hơn, thơm hơn, hút xong cũng không bị hôi, ám khói. Đặc biệt, tôi hút xong, bạn bè, người xung quanh cũng có vẻ dễ chịu, không thấy ai than phiền”, một người dùng Vape chia sẻ. Tất cả chủ các cửa hàng bán loại mặt hàng này cũng đều khẳng định rằng thuốc lá điện tử không chỉ không gây độc hại cho sức khỏe của con người mà giúp người dùng cai nghiện thuốc lá. Đặc biệt, khói thuốc không làm ảnh hưởng đến người xung quanh. Tuy nhiên sự thực liệu có phải như vậy?

Theo các chuyên gia y tế, tinh dầu chứa trong thuốc lá điện tử là một hỗn hợp bao gồm nicotine, các chất tạo mùi, dung môi và những phụ gia khác. Khi hút thuốc lá điện tử, chất lỏng này sẽ được đốt nóng và tạo khói với nhiều mùi thơm khác nhau. Kết luận của các nhà khoa học Mỹ trong công trình nghiên cứu đăng trên Tạp chí Y khoa New England mới đây, những người thường xuyên sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ mắc các bệnh ung thư cao gấp 15 lần so với những người hút các loại thuốc lá thông thường. Các nhà khoa học thuộc Đại học Portland đã tiến hành kiểm tra lượng chất formaldehyde, một chất khí không màu do thuốc lá điện tử tạo ra khi đốt nóng chất lỏng chứa nicotine và chất tạo mùi thơm bên trong thiết bị. Họ kết luận đây là chất hóa học độc hại có khả năng gây ung thư, thường được sử dụng trong chế tạo vật liệu xây dựng và bảo quản thi hài.

Trước đó, năm 2014 các nhà khoa học thuộc Bộ Y tế Nhật Bản đã đưa ra kết luận, thuốc lá điện tử chứa lượng chất gây ung thư cao gấp 10 lần so với các loại thuốc hút thông thường. Tại Mỹ, giới khoa học cũng từng khẳng định thiết bị này không thực sự giúp người nghiện cai thuốc. Hiện nay, tại một số quốc gia như Tây Ban Nha, Australia, Canada, Israel, Mexico và nhiều thành phố của Mỹ như Los Angeles, Chicago và New York đã cấm sử dụng thuốc lá điện tử cũng như thuốc lá ở những địa điểm công cộng.

Tại Việt Nam, theo các quy định pháp luật hiện hành, việc buôn bán các mặt hàng không nằm trong danh mục được phép nhập khẩu kinh doanh là phạm tội kinh doanh trái phép. Ngoài ra, các hành vi quảng cáo, khuyến mãi, tiếp thị thuốc lá trực tiếp tới người tiêu dùng dưới mọi hình thức đều bị nghiêm cấm. Một số người bán hàng online cho biết, hiện nay, Vape đa phần đều là hàng lậu, chủ yếu là hàng Trung Quốc vì giá rẻ. Người dân, nhất là một bộ phận giới trẻ nên tự có ý thức bảo vệ mình, tránh tiếp xúc, sử dụng các sản phẩm chưa được phép và chưa có kiểm định của cơ quan chức năng để tránh những tác hại khôn lường cho sức khỏe.