Cầu vốn khu vực tư nhân ngày càng lớn

Ông Bùi Hoàng Hải, Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán nhà nước cho biết, năm 2025, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trở lên, hướng tới tăng trưởng hai con số giai đoạn 2026-2030. Đây là nền tảng để Việt Nam phấn đấu trở thành quốc gia thu nhập trung bình cao vào năm 2030.

Trong chiến lược đó, khu vực tư nhân được xác định là động lực quan trọng. Các văn kiện như Nghị quyết 68-NQ/TW của Trung ương, Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội, Nghị quyết 138/2025/NQ-CP của Chính phủ đều nhấn mạnh phát huy vai trò khu vực tư nhân. Chính phủ đã triển khai nhiều giải pháp như cải cách thủ tục, hỗ trợ đổi mới sáng tạo, thúc đẩy chuyển đổi số và mở rộng tiếp cận vốn. Nhu cầu vốn của tư nhân là rất lớn, đồng thời mở ra cơ hội cho các định chế tài chính, đặc biệt là thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN).

Phó chủ tịch FiinRating, Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), ông Đỗ Ngọc Quỳnh nhận định: “Kỷ nguyên tăng trưởng mới với động lực từ kinh tế tư nhân sẽ tạo nhu cầu vốn khổng lồ, nhất là vốn trung và dài hạn để đầu tư công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh và tham gia sâu chuỗi giá trị toàn cầu. Đây là tiền đề để thị trường vốn phát triển mạnh mẽ, với nhiều sản phẩm mới từ chứng khoán đến vốn nợ, cả trong nước và quốc tế”.

Theo bà Soleil Corpuz, Chuyên viên phân tích cấp cao Quỹ CGIF, sau 2 năm khó khăn, thị trường TPDN Việt Nam đang sẵn sàng bật tăng nhờ thay đổi chính sách. Nghị quyết 68 định hướng dài hạn cho khu vực tư nhân, hiện đóng góp khoảng 50% GDP, đồng thời yêu cầu cải thiện khả năng tiếp cận vốn, đặc biệt với doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME). Bà đề xuất, phát triển tín dụng xanh; hoàn thiện khung pháp lý cho quỹ bảo lãnh tín dụng và quỹ hỗ trợ SME; cho phép tổ chức tín dụng, quỹ tài chính, tổ chức xếp hạng tín nhiệm tham gia đánh giá; mở rộng vai trò của quỹ bảo hiểm xã hội, quỹ hưu trí tự nguyện trong đầu tư TPDN.

Khơi thông thị trường vốn cho tư nhân

Ông Đỗ Ngọc Quỳnh chia sẻ, quy mô TPDN Việt Nam mới đạt khoảng 1,25 triệu tỷ đồng, tương đương 10,8% GDP năm 2024, trong khi mục tiêu đến năm 2030 là 25%. Ở nhiều nước, tỷ lệ này là 30-40% GDP (Hàn Quốc, Thái Lan, Malaysia), thậm chí trên 100% GDP (Mỹ, Nhật Bản).

Khoảng cách lớn cho thấy Việt Nam cần khắc phục nhiều điểm nghẽn. Theo ông Quỳnh, để giảm phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng, Việt Nam cần phát triển mạnh mẽ thị trường vốn nợ, tạo dòng vốn dài hạn, chi phí hợp lý và phân bổ minh bạch cho khu vực tư nhân.

Vị chuyên gia này nhấn mạnh ba trụ cột:

Một là, thay đổi chính sách. Luật Chứng khoán sửa đổi 2024, Luật Doanh nghiệp sửa đổi 2025, Nghị quyết 68 và Nghị quyết 198 đã đặt nền tảng nâng cao chất lượng phát hành, mở rộng nhà đầu tư, tạo cú hích cho huy động vốn qua chào bán công chúng.

Hai là, minh bạch thông tin. Thị trường vốn chỉ hiệu quả khi đảm bảo minh bạch, chuẩn mực và có công cụ đánh giá rủi ro tin cậy, trong đó xếp hạng tín nhiệm là then chốt.

Ba là, đa dạng hóa sản phẩm và công cụ hỗ trợ. Bên cạnh sản phẩm truyền thống, cần phát triển quỹ đầu tư, quỹ bảo lãnh mới, như mô hình CGIF, để giúp doanh nghiệp, nhất là tư nhân, có thêm “tấm khiên tín nhiệm” khi huy động vốn.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, thị trường vốn chỉ phát triển bền vững khi có sự tham gia tích cực của các quỹ dài hạn như quỹ hưu trí, bảo hiểm và các quỹ đầu tư trái phiếu. Ở Hàn Quốc, thị trường TPDN bùng nổ nhờ chính sách khuyến khích minh bạch thông tin và cơ chế bảo lãnh tín dụng. Tại Malaysia, chính phủ hỗ trợ doanh nghiệp phát hành trái phiếu xanh để tài trợ cho các dự án năng lượng tái tạo, qua đó vừa thu hút vốn vừa thúc đẩy mục tiêu phát triển bền vững.

Với Việt Nam, ngoài việc hoàn thiện khung pháp lý, cần khuyến khích hình thành thị trường nhà đầu tư tổ chức nội địa, đồng thời thu hút nhà đầu tư nước ngoài qua các kênh phân phối chuyên nghiệp. Cùng với đó, phải đẩy nhanh lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán để tiếp cận nguồn vốn toàn cầu với chi phí hợp lý hơn.

Ông Bùi Hoàng Hải cho hay, Ủy ban Chứng khoán nhà nước đang triển khai nhiều giải pháp để phát triển thị trường vốn an toàn, minh bạch, hiệu quả như khuyến khích sự tham gia của quỹ đầu tư trong và ngoài nước, đặc biệt quỹ chuyên biệt, quỹ hạ tầng, quỹ ESG. Nghiên cứu cơ chế bảo lãnh trái phiếu bởi tổ chức tài chính có năng lực, mở rộng kênh huy động vốn trung và dài hạn. Rà soát quy định phân bổ tài sản của định chế tài chính vào TPDN, đảm bảo an toàn và phát triển thị trường. Thúc đẩy lộ trình nâng hạng thị trường chứng khoán; chuẩn hóa điều kiện IPO...