Phối cảnh Dự án cao tốc Quy Nhơn - Pleiku

Đầu tư hoàn chỉnh theo quy hoạch

Đúng 2 tuần sau khi được giao tổ chức lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án Đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku, vào cuối tuần trước, Ban Quản lý dự án 2 đã trình Bộ Xây dựng Tờ trình số 18/TTr - BQLDA2 với những phác thảo đầu tiên về phương án đầu tư tuyến cao tốc kết nối thành phố lớn thứ hai tại Tây Nguyên về diện tích đô thị và quy mô dân số với Nam Trung Bộ.

“Do được kế thừa kết quả nghiên cứu trước đó của 2 tỉnh Bình Định và Gia Lai bằng hình thức PPP, nên tiến độ triển khai lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án Đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku có nhiều thuận lợi”, ông Lê Thắng, Giám đốc Ban Quản lý dự án 2 cho biết.

Trước đó, vào giữa tháng 2/2025, Thủ tướng Chính phủ đã có Công văn số 1205/VPCP-CN gửi Bộ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải (nay là Bộ Xây dựng) và Chủ tịch UBND 2 tỉnh Gia Lai và Bình Định về phương án đầu tư xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku.

Theo đó, Thủ tướng đồng ý với kiến nghị của Bộ GTVT về việc chấp thuận chuyển nghiên cứu đầu tư Dự án theo phương thức PPP sang nghiên cứu đầu tư theo hình thức đầu tư công và giao Bộ GTVT chủ trì, phối hợp với UBND các tỉnh Gia Lai, Bình Định tổ chức lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án theo quy định của pháp luật.

“Bộ GTVT phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính xác định khả năng cân đối vốn của ngân sách trung ương (trong đó có nguồn vốn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách nhà nước năm 2024 theo chỉ đạo của Thường trực Chính phủ và ngân sách địa phương tham gia dự án bảo đảm khả thi, hiệu quả; trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định chủ trương đầu tư dự án trong tháng 5/2025”, Công văn số 1205/VPCP-CN nêu rõ.

Tại Tờ trình số 18, Ban Quản lý dự án 2 đề xuất, Dự án Đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku sẽ có điểm đầu tại Quốc lộ 19B (khoảng lý trình Km39+200) thuộc xã Nhơn Mỹ, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định; điểm cuối giao với đường Hồ Chí Minh (Quốc lộ 14) thuộc TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai.

Tổng chiều dài Dự án khoảng 123 km, trong đó đoạn qua địa phận tỉnh Bình Định 37,4 km, qua địa phận tỉnh Gia Lai 85,6 km. Tuyến đi qua địa bàn thị xã An Nhơn và huyện Tây Sơn thuộc tỉnh Bình Định; thị xã An Khê, huyện Đắk Pơ, huyện Mang Yang, huyện Đắk Đoa và TP. Pleiku thuộc tỉnh Gia Lai.

Ban Quản lý dự án 2 đề xuất đầu tư hoàn chỉnh theo quy hoạch được duyệt với quy mô 4 làn xe, bề rộng nền đường 24,75 m, vận tốc thiết kế 100 km/h.

Đối với đoạn tuyến qua đèo An Khê (khoảng 20 km) và đèo Mang Yang (khoảng 20 km), do có điều kiện địa hình đồi núi hiểm trở, độ dốc cao và nhiều suối, khe cắt ngang, có độ chênh cao độ lớn trước và sau đèo theo hướng từ Đông sang Tây, nên sẽ có quy mô 4 làn xe, vận tốc thiết kế 80 km/h.

Ban Quản lý dự án 2 đề xuất thực hiện giải phóng mặt bằng dự án cho quy mô 4 làn xe hoàn thiện theo quy hoạch đã được phê duyệt. Phạm vi giải phóng mặt bằng xác định theo quy định của Luật Đường bộ năm 2024 và Nghị định số 165/2024/NĐ-CP, cụ thể, từ mép ngoài cùng chân taluy với khoảng cách 3 m đối với các đoạn không bố trí đường gom và 1 m đối với các đoạn có bố trí đường gom.

Sơ bộ tổng diện tích đất chiếm dụng của Dự án là khoảng 942,15 ha, trong đó đất trồng lúa 2 vụ khoảng 149,73 ha; đất nông nghiệp khác khoảng 8,61 ha; đất ở khoảng 19,15 ha; đất trồng cây lâu năm khoảng 228,37 ha; đất rừng sản xuất khoảng 153,74 ha; đất rừng phòng hộ khoảng 171,14 ha; các loại đất khác khoảng 221,41 ha. Ước tính số hộ bị ảnh hưởng và cần tái định cư tại Dự án là 3.013 hộ.

Chi phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của Dự án khoảng 4.659,6 tỷ đồng (đã bao gồm dự phòng). Dự kiến công tác giải phóng mặt bằng sẽ được tách theo địa phận của các tỉnh Gia Lai, Bình Định và giao cho 2 tỉnh làm chủ đầu tư để tổ chức thực hiện.

Trên cơ sở khối lượng tính theo thiết kế sơ bộ; hệ thống định mức, đơn giá xây dựng, các chế độ, chính sách liên quan; suất đầu tư được Bộ Xây dựng công bố và tham khảo suất đầu tư các dự án tương tự trong khu vực, Ban Quản lý dự án 2 xác định sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 38.917 tỷ đồng. Phương án trên đã so sánh với phương án tuyến đi thẳng (gồm 1 hầm dài khoảng 2 km) với tổng mức đầu tư khoảng 45.087,75 tỷ đồng.

Được biết, hiện việc kết nối bằng đường bộ từ Gia Lai xuống Bình Định chỉ có duy nhất tuyến Quốc lộ 19. Mặc dù Quốc lộ 19 đã và đang được đầu tư nâng cấp, cải tạo, cơ bản đáp ứng tiêu chuẩn đường cấp III, tuy nhiên trên tuyến có 2 vị trí đèo An Khê (chiều dài khoảng 9 km, chênh cao khoảng hơn 400 m) và đèo Mang Yang (chiều dài khoảng 5 km, chênh cao khoảng hơn 300 m) quanh co, hiểm trở. Điều này khiến việc đáp ứng nhu cầu vận chuyển hành khách, hàng hóa khối lượng lớn, đặc biệt là hàng hóa xuất nhập khẩu từ các tỉnh Kon Tum, Gia Lai qua hệ thống cảng biển Bình Định bị hạn chế, tốc độ bình quân chỉ khoảng 40 - 50 km/h, thời gian từ TP. Quy Nhơn (Bình Định) đến TP. Pleiku (tỉnh Gia Lai) mất tới 3,5 - 4 giờ.

Bên cạnh đó, theo dự báo, đến năm 2030, tổng nhu cầu vận tải trên hành lang kết nối Gia Lai với Bình Định trung bình khoảng 13.000 - 15.000 xe quy đổi/ngày đêm; trong khi Quốc lộ 19 hiện hữu chỉ đáp ứng được khoảng 11.000 - 12.800 xe quy đổi/ngày đêm

Nếu tuyến cao tốc Quy Nhơn - Pleiku được đưa vào khai thác sẽ giúp hành trình từ Gia Lai xuống cụm cảng biển ở Bình Định chỉ còn 1,5 giờ so với lưu thông bằng Quốc lộ 19 hiện hữu.

“Đây là tiền đề, động lực để khai thác tiềm năng, lợi thế vốn có của vùng Tây Nguyên, mở rộng không gian phát triển, phát huy và tận dụng được lợi thế của hệ thống cảng biển Bình Định nói riêng và vùng Duyên hải Nam Trung Bộ nói chung”, ông Rah Lan Chung, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai đánh giá.

Loạt cơ chế đặc thù

Được biết, để đáp ứng tiến độ được người đứng đầu Chính phủ giao, tại Tờ trình số 18/TTr - BQLDA2, Ban Quản lý dự án 2 đề xuất 8 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù, trong đó có 2 nhóm cơ chế trực tiếp đẩy nhanh công tác chuẩn bị đầu tư.

Cụ thể, Ban Quản lý dự án 2 đề nghị Bộ Xây dựng báo cáo cấp có thẩm quyền cho phép chủ đầu tư được triển khai đồng thời lập, thẩm định, phê duyệt Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, Báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế kỹ thuật, hồ sơ mời thầu... đối với Dự án Đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn - Pleiku.

Lý do được đưa ra là tại điểm a, khoản 1, Điều 43, Luật Đầu tư công quy định: “Căn cứ chủ trương đầu tư đã được Quốc hội quyết định, chủ đầu tư lập Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án, báo cáo cơ quan chủ quản xem xét, trình Thủ tướng Chính phủ”.

Đối với dự án quan trọng quốc gia như trường hợp tuyến cao tốc Quy Nhơn - Pleiku, việc lập Báo cáo nghiên cứu khả thi chỉ thực hiện sau khi Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi được phê duyệt.

“Thông thường, thời gian thực hiện công tác khảo sát, lập Báo cáo nghiên cứu khả thi dự án quan trọng quốc gia khoảng 14 tháng (chưa bao gồm thời gian lựa chọn tư vấn), như vậy sẽ không thể khởi công Dự án trong năm 2025”, lãnh đạo Ban Quản lý dự án 2 giải thích.

Bên cạnh đó, đơn vị lập Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi cũng kiến nghị Bộ Xây dựng báo cáo cấp có thẩm quyền cho phép chủ đầu tư được chỉ định thầu (thời gian áp dụng sau bước Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đến khi quyết toán dự án hoàn thành) các nhà thầu có kinh nghiệm thực hiện lập Báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế sau thiết kế cơ sở, giám sát, nhà thầu thi công, nhà thầu cung cấp thiết bị, các gói thầu tư vấn, phi tư vấn.

Theo rà soát, đánh giá so sánh giữa hình thức đấu thầu rộng rãi và chỉ định thầu cho thấy, việc chỉ định thầu có thể rút ngắn được thời gian lựa chọn nhà thầu từ 6 đến 12 tháng so với hình thức đấu thầu rộng rãi. Ban Quản lý dự án 2 khẳng định, với trình tự thủ tục như quy định hiện nay (đấu thầu đối với tất cả các gói thầu tư vấn, gói thầu xây lắp...) sẽ không thể khởi công Dự án trong năm 2025.