Với sự vào cuộc đồng bộ của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, các hoạt động tuyên truyền, giám sát, phản biện xã hội về môi trường đã được đẩy mạnh, góp phần lan tỏa tinh thần sống xanh đến từng khu dân cư, hộ gia đình.

Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về môi trường được triển khai sâu rộng với nhiều hình thức, nội dung phong phú. Các nội dung trọng tâm như phân loại, thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt, hạn chế sử dụng túi nilon và nhựa dùng một lần, đổ rác đúng nơi quy định... đã được truyền tải đến hàng chục nghìn lượt người dân.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, những hành động cụ thể như dọn vệ sinh, trồng cây, phân loại rác... trở nên vô cùng cấp thiết.

Chẳng hạn, trong giai đoạn 2019-2024, các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc tỉnh Sơn La đã tổ chức hơn 392 hội nghị tuyên truyền, tập huấn về bảo vệ môi trường cho hơn 16.800 lượt người.

Nhiều mô hình thiết thực được duy trì và nhân rộng như: Hội Liên hiệp Phụ nữ thành lập 29 mô hình “Ngôi nhà xanh”, 8 mô hình gia đình “5 có, 3 sạch”; gắn 197 biển “Nhà sạch, vườn đẹp”, “Nhà đẹp”; hỗ trợ xây dựng 171 nhà tiêu hợp vệ sinh và cấp nước sạch cho trên 3.100 hộ dân.

Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh tỉnh Sơn La duy trì 204 đội hình thanh niên tình nguyện thu gom rác thải, 135 đội xây dựng cảnh quan môi trường nông thôn, 124 đội tuyên truyền giảm thiểu rác thải nhựa; tặng 500 làn đi chợ, triển khai chương trình “Đổi rác lấy cây xanh”; huy động hơn 4.000 lượt đoàn viên ra quân làm sạch môi trường, bóc dỡ quảng cáo sai quy định.

Bên cạnh đó, công tác giám sát, phản biện xã hội về môi trường cũng được triển khai đều khắp: Từ năm 2019 đến nay, Mặt trận Tổ quốc các cấp ở Sơn La đã thực hiện hơn 2.270 cuộc giám sát, trong đó có 18 cuộc ở cấp tỉnh, 341 cuộc cấp huyện, và hơn 1.900 cuộc ở cấp xã.

Ban Thanh tra nhân dân cấp xã tổ chức hơn 2.200 cuộc giám sát, tập trung vào quản lý nguồn thu dịch vụ môi trường rừng. Ngoài ra, các ý kiến góp ý vào văn bản pháp luật liên quan đến quản lý đất đai, tài nguyên, môi trường cũng đạt trên 6.900 văn bản trong giai đoạn 2021 đến nay.

Những kết quả trên đã góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng, phát huy vai trò làm chủ của người dân, đồng thời là kênh thông tin quan trọng hỗ trợ cơ quan quản lý nhà nước nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý, hướng tới mục tiêu xây dựng Sơn La phát triển xanh, nhanh, bền vững.

Tại Lâm Đồng, phong trào bảo vệ môi trường cũng đang được triển khai sâu rộng nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9. UBND tỉnh đã phát động chiến dịch “Ngày thứ Bảy vì môi trường sáng - xanh - sạch - đẹp”, với sự tham gia quyết liệt của 124 xã, phường, đặc khu và đông đảo đoàn viên thanh niên.

Theo lãnh đạo tỉnh này, địa phương phát động đợt cao điểm tổng vệ sinh môi trường với phương châm “Rõ người - rõ việc - rõ thời gian - rõ trách nhiệm - rõ sản phẩm - rõ thẩm quyền”.

Các nhiệm vụ trọng tâm bao gồm: ra quân làm sạch đường phố, chợ, khu dân cư, khu du lịch; xóa điểm đen về rác thải; thực hiện phân loại rác tại nguồn; xử phạt hành vi xả rác bừa bãi; công khai kết quả xử lý; và tổ chức tổng vệ sinh định kỳ hằng tuần gắn với tiêu chí thi đua cuối năm.

Lâm Đông kêu gọi “Mỗi người dân hãy bắt đầu từ việc nhỏ nhất - không xả rác nơi công cộng, phân loại rác tại nhà, giảm nhựa dùng một lần, giữ gìn ngõ xóm, trường học, công sở. Mỗi cán bộ, đảng viên cần gương mẫu. Cơ quan, đơn vị nào chưa sạch, người đứng đầu phải chịu trách nhiệm.”

Còn tại Ninh Bình theo ông Nguyễn Cao Sơn, Phó chủ tịch UBND tỉnh, trong những năm gần đây, tỉnh Ninh Bình đã có sự chuyển mình tích cực, từ một tỉnh thuần nông đã vươn lên thành tỉnh khá, hướng tới tầm nhìn trở thành thành phố trực thuộc Trung ương với đặc trưng đô thị di sản thiên niên kỷ vào năm 2035.

Công tác bảo vệ môi trường luôn được tỉnh đặc biệt quan tâm, chỉ đạo sát sao. Tuy nhiên, trước áp lực của quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa và gia tăng dân số, thói quen tiêu dùng, những thách thức về môi trường vẫn còn rất lớn, đặc biệt là tình trạng ô nhiễm từ rác thải sinh hoạt và ô nhiễm nhựa.

Lãnh đạo Ninh Bình kêu gọi các cá nhân, tổ chức, cơ quan và cơ sở sản xuất kinh doanh có những hành động thiết thực xây dựng lối sống bền vững, hài hòa với thiên nhiên; kiểm soát, giải quyết ô nhiễm rác thải nhựa thông qua các chính sách, sáng kiến và tham gia cơ chế hợp tác toàn cầu, khu vực; hướng tới lối sống xanh hơn, sạch hơn; tăng cường tái chế, tái sử dụng; thúc đẩy xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững;

Đồng thời thực thi hiệu quả chính sách chống rác thải nhựa; cùng tham gia giải quyết các thách thức đối với công tác bảo vệ môi trường, quản lý, sử dụng bền vững nguồn tài nguyên thiên nhiên trong bối cảnh đô thị hóa, qua đó góp phần xây dựng tỉnh Ninh Bình thành đô thị văn hóa, sinh thái, thân thiện với môi trường.

Các địa phương khác trong cả nước cũng đang tăng cường hoạt động hưởng ứng phong trào bảo vệ môi trường. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, những hành động cụ thể như dọn vệ sinh, trồng cây, phân loại rác... trở nên vô cùng cấp thiết.

Báo cáo “Việt Nam 2045: Tăng trưởng xanh hơn - Con đường hướng tới tương lai bền vững” của Ngân hàng Thế giới (WB) mới đây cảnh báo: Nếu không hành động kịp thời, Việt Nam có thể mất ít nhất 12,5% GDP vào năm 2050 do tác động của biến đổi khí hậu.

Trong 5 năm qua, miền Trung đã hứng chịu hàng loạt thiên tai nghiêm trọng với tổng thiệt hại lên tới 62.000 tỷ đồng, gần 400 người chết và mất tích. Riêng năm 2023, cả nước ghi nhận 16 loại hình thiên tai bất thường, gây thiệt hại gần 1.000 tỷ đồng. Đặc biệt, siêu bão Yagi đổ bộ năm 2024 đã gây tổn thất kỷ lục tới 81.500 tỷ đồng tại miền Bắc.

Dự báo năm 2025 tiếp tục là năm nhiều rủi ro, với nguy cơ bão siêu mạnh, mưa dông bất thường, lũ quét, sạt lở đất tiềm ẩn hậu quả khó lường. Trên phạm vi toàn cầu, biến đổi khí hậu đã gây thiệt hại hơn 3.600 tỷ USD trong hai thập kỷ qua và dự báo sẽ khiến hơn 216 triệu người phải di cư vào năm 2050.

Những con số này không chỉ là lời cảnh tỉnh, mà còn là lời kêu gọi hành động. Các chuyên gia khuyến cáo, cần bắt đầu từ những việc thiết thực như trồng cây, giữ gìn vệ sinh môi trường, đầu tư vào phát triển xanh, phục hồi thiên nhiên và tăng cường khả năng chống chịu trước thiên tai. Chỉ khi mỗi người dân hành động, mỗi cộng đồng cùng chung tay, chúng ta mới có thể xây dựng một tương lai bền vững, giảm thiểu rủi ro và ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu.