Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng báo cáo giải trình cuối phiên thảo luận.

Hồi âm băn khoăn của đại biểu Quốc hội về phân cấp, phân quyền, nhưng vẫn đảm bảo kiểm soát quyền lực khi sửa đổi Luật Đầu tư công, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết Dự thảo mở để phát triển, nhưng vẫn đảm bảo quản lý chặt chẽ.

Tiếp tục Kỳ họp thứ tám, sáng 6/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về Dự thảo Luật Đầu tư công sửa đổi (Dự thảo).

Tán thành với sự cần thiết sửa đổi luật để đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, nhưng đại biểu còn nhiều băn khoăn trước một số quy định cụ thể về nâng quy mô dự án, phân cấp thẩm quyền từ HĐND sang UBND quyết định chủ trương đầu tư với dự án nhóm B và C...

Báo cáo giải trình cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết sẽ nghiêm túc tiếp thu các ý kiến hết sức sâu sắc, trách nhiệm, sát thực tế của đại biểu.

Làm rõ thêm một số vấn đề đại biểu quan tâm, Bộ trưởng nói trước hết cần thay đổi tư duy xây dựng pháp luật. “Trước đây, chúng ta chỉ tập trung vào quản lý, giờ phải vừa quản lý vừa kiến tạo cho phát triển. Đây là tư duy thay đổi rất lớn”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói.

Quy định pháp luật phải tạo động lực, không gian mới và khơi thông điểm nghẽn, giải phóng nguồn lực cho phát triển đất nước, người đứng đầu ngành Kế hoạch và Đầu tư nhấn mạnh.

Ngoài ra, theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, phải chuyển từ phương thức tiền kiểm sang hậu kiểm và đẩy mạnh phân cấp phân quyền.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng dẫn kinh nghiệm Trung Quốc, một tỉnh làm được 2.000 km đường cao tốc chỉ trong 3 năm. “Khi hỏi lý do có thể làm được khối lượng lớn trong thời gian ngắn, giá rẻ, họ cho biết là phân cấp mạnh cho địa phương, dám vay và lập các công ty nhà nước để làm các dự án hạ tầng giao thông. Sau khi đầu tư xong thì chuyển cho tư nhân khai thác và thu hồi vốn…”. Vì thế, nếu tiếp tục làm theo tư duy cũ sẽ rất chậm, nên cần phân cấp mạnh hơn, ông nói thêm.

“Trung ương, Quốc hội, Chính phủ tập trung giữ vai trò kiểm soát, kiến tạo, hoàn thiện thể chế, môi trường đầu tư, đơn giản thủ tục hành chính, giảm xin cho, giảm quyền anh, quyền tôi và đùn đẩy, né tránh”, Bộ trưởng nêu quan điểm.

Trước băn khoăn của một số vị đại biểu về phạm vi sửa đổi, Bộ trưởng cho biết nội dung sửa luật lần này là vấn đề cốt lõi, vướng mắc trong thực tiễn cần điều chỉnh ngay.

Liên quan đến đề xuất nâng quy mô vốn đầu tư công của dự án quan trọng quốc gia lên 30.000 tỷ đồng trở lên (hiện tại là 10.000 tỷ đồng), một số ý kiến đại biểu cho rằng, chỉ nên nâng lên 20.000 tỷ đồng, ông Dũng giải thích, tiêu chí dự án quan trọng quốc gia đưa ra từ năm 1997 là 10.000 tỷ đồng. Từ đó đến nay, quy mô nền kinh tế đã tăng 10 lần so với năm 2000 và 2,5 lần so với năm 2013. Mức trượt giá bình quân từ năm 2020 đến nay là 3% một năm.

Với dự kiến vòng đời của luật khoảng 5-10 năm, Bộ trưởng lo ngại nếu nâng lên như ý kiến đại biểu thì vài năm nữa sẽ không còn phù hợp. Vì thế, ông đề nghị giữ quy mô vốn dự án quan trọng là 30.000 tỷ đồng như Chính phủ đề xuất.

Bộ trưởng thông tin thêm, thực tế giai đoạn 2021-2025 Quốc hội quyết nghị 10 dự án quan trọng quốc gia, trong đó 5 dự án trên 30.000 tỷ đồng. Dự kiến 2026-2030 tới đây, sẽ có 40 dự án trên 10.000 tỷ đồng, trong đó có 30 dự án hơn 30.000 tỷ đồng. Việc xem xét, quyết nghị số lượng lớn dự án trong một nhiệm kỳ Quốc hội là nhiều. Nếu giảm quy mô xuống 20.000 tỷ đồng thì Quốc hội mất nhiều công trong xem xét, phê duyệt dự án quan trọng quốc gia.

"Đây cũng là đẩy mạnh tăng phân cấp, phân quyền để Quốc hội tập trung làm các quyết sách lớn của đất nước”, Bộ trưởng giải thích.

Về đề xuất phân cấp điều chỉnh chủ trương đầu tư công trung hạn nguồn ngân sách trung ương từ Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho Thủ tướng, ông Dũng khẳng định việc này không vi phạm Hiến pháp. Đồng thời cũng đảm bảo tính linh hoạt vì việc điều chỉnh dự án diễn ra hàng ngày hàng tháng, chứ không theo đợt.

“Chính phủ không thể trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét từng dự án, từng tỉnh. Dù mấy tuần Ủy ban Thường vụ Quốc hội họp 1 lần thì cũng khó. Còn chờ gom vào một lượt để trình lại lỡ việc của địa phương. Chuyện điều chỉnh phát sinh hàng ngày, hàng tháng nên phân cấp như dự thảo luật sẽ đảm bảo linh hoạt, phù hợp thực tế phát sinh”, theo lời Bộ trưởng.

Hồi âm các ý kiến không đồng tình phân cấp thẩm quyền từ HĐND sang UBND quyết định chủ trương đầu tư với dự án nhóm B và C, Bộ trưởng nói Điều 17 của Luật hiện hành đã cho phép, là trong trường hợp cần thiết HĐND có thể giao UBND. Thực tế đã có 43 tỉnh thực hiện. Vừa rồi Chính phủ lấy ý kiến 63 địa phương thì đều đồng ý.

Tuy vậy, Bộ trưởng cho biểt sẽ nghiêm túc tiếp thu, cùng cơ quan thẩm tra nghiên cứu kỹ lưỡng xem phân cấp cho UBND hay giữ nguyên như hiện nay, sau đó báo cáo Chính phủ và Quốc hội. Phương án có thể là tách và phân cấp theo nguồn ngân sách của tỉnh hoặc huyện.

Về tách dự án giải phóng mặt bằng, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói, theo quy định hiện nay, dự án qua 3 bước  là chuẩn bị đầu tư, chuẩn bị dự án và thực hiện dự án. Giải phóng mặt bằng nằm ở khâu chuẩn bị dự án, làm trước và song song với thủ tục đầu tư. Khi xong thủ tục đầu tư thì thực hiện được ngay, thay vì xong quyết định đầu tư mới quay sang giải phóng mặt bằng.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh, việc tách dự án giải phóng mặt bằng ra thành dự án riêng là “cuộc cách mạng”. Dù vậy, Bộ trưởng khẳng định “mở để phát triển nhưng vẫn cần quản lý chặt chẽ, tránh tràn lan, lãng phí”. Do đó, Dự thảo Luật đưa ra quy định khi tách dự án giải phóng mặt bằng phải phù hợp với quy hoạch, kế hoạch và phân bổ, huy động vốn.