Đứt gãy nguồn cung vì đâu

Một lần nữa, những vấn đề bất cập trong quản lý điều hành xăng dầu, những quy định đã lỗi thời, nhưng vẫn được áp vào kinh doanh… khiến nguồn cung xăng dầu bị đứt gãy trong một số thời điểm đã được các doanh nghiệp phân phối xăng dầu nêu tại Tọa đàm Kinh doanh xăng dầu và bài toán đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia - Tiếng nói người trong cuộc.

Không chỉ doanh nghiệp bán lẻ “suy kiệt” về sức khỏe tài chính sau hơn 1 năm kinh doanh dưới giá vốn, thua lỗ, nặng gánh lãi vay, các doanh nghiệp phân phối cũng chất chứa nhiều nỗi lòng.

Cho rằng, nguyên nhân chính dẫn đến việc xăng dầu bị đứt gãy là giá, ông Đỗ Thanh Hán, Giám đốc Công ty cổ phần Xăng dầu Sài Gòn nói rằng: “Giá xăng dầu cần phải tính đúng, tính đủ, tính kịp thời trong cả 3 khâu, đầu mối, phân phối, bán lẻ. Tuy nhiên, thời gian qua, chúng ta cứ lấy giá 6 tháng trước áp cho 6 tháng. Đây là điều trái với quy luật, trong khi xăng dầu là mặt hàng biến động rất nhanh theo từng ngày, từng giờ”.

Ông Hán đề nghị liên Bộ Công thương - Tài chính điều chỉnh kịp thời. Bởi vừa rồi, cơ quan chức năng mới tính giá cơ sở ở đầu mối, chưa tính đến giá lưu thông. Ngoài ra, theo ông Hán, trong quá trình sửa đổi Nghị định số 95/2021/NĐ-CP, cần sửa đổi toàn diện, đồng bộ. Bởi nghị định này và Nghị định số 83/2014/NĐ-CP mới chỉ nói về xăng dầu, chưa đề cập những vấn đề liên quan như lao động, môi trường, phòng cháy - chữa cháy, giao thông…

“Cần sửa đổi cụm từ “thương nhân phân phối”, tránh gọi là tầng lớp trung gian, bởi đây là cụm từ như thời bao cấp, chưa thể hiện được tính thị trường và dễ gây hiểu nhầm”, ông Hán đề xuất thêm.

Từ thực tế kinh doanh, ông Hoàng Trung Dũng, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Phát triển Phụ gia và Sản phẩm dầu mỏ (APP) chia sẻ, giai đoạn 2018 - 2021, kể cả 2 năm Covid-19, hoạt động phân phối vẫn đáp ứng tốt cho thị trường, không bị đứt gãy. Nhưng bước vào năm 2022, cú giáng đầu tiên là cuộc xung đột tại Ukraine, tình hình bắt đầu khó khăn, tình trạng đứt gãy diễn ra cục bộ.

“Nếu thương nhân phân phối thực sự là trung gian, là nguyên nhân gây đứt gãy, thì tôi nghĩ, nên cắt bỏ. Cơ quan chức năng cần làm rõ nguyên nhân sâu xa của đứt gãy là gì? Trên thực tế, thương nhân phân phối đang là bên bị đổ lỗi”, ông Dũng nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, ông Văn Tấn Phụng, Chủ tịch HĐQT Công ty Thương mại Dầu khí Đồng Nai cho rằng, thương nhân phân phối có cùng nỗi khổ như doanh nghiệp bán lẻ. Thời gian qua, cả doanh nghiệp bán lẻ và thương nhân phân phối đều chịu lỗ. Rõ ràng, qua dịch bệnh, xung đột chính trị trên thế giới khiến xăng dầu đứt gãy đã lộ rõ nhiều vấn đề trong điều hành vĩ mô.

“Sau khi sửa Nghị định số 83/2014/NĐ-CP, hậu quả của đứt gãy nguồn cung xăng dầu làm doanh nghiệp điêu đứng rất rõ ràng. Lượng hàng dự trữ không còn, chúng tôi là thương nhân phân phối mà cũng không được rót xăng dầu, thì làm sao rót cho bán lẻ. Bất cập là từ đầu mối nhập khẩu xăng dầu, việc điều hành ở đó bất cập. Chúng tôi rất lỗ, doanh nghiệp sắp chết”, ông Phụng nói.

Tính đúng, tính đủ cho doanh nghiệp

Năm 2022, diễn biến giá xăng dầu phức tạp, xung đột Nga - Ukraine khiến giá xăng dầu thế giới tăng cao, ảnh hưởng tới nguồn cung xăng dầu trong nước. Vì vậy, cần rà soát quy định liên quan để sửa, khắc phục bất cập của thị trường.

Theo ông Nguyễn Minh Tiến, Cục trưởng Quản lý giá (Bộ Tài chính), Bộ Công thương đang lấy ý kiến khi sửa đổi nghị định về kinh doanh xăng dầu. Khi sửa đổi nghị định, các cơ quan quản lý nhà nước tham gia chặt chẽ để đảm bảo hoạt động kinh doanh xăng dầu ổn định, không xảy ra tình trạng đứt gãy nguồn cung.

“Trên cơ sở chi phí của thương nhân phân phối, chúng tôi đảm bảo nguyên tắc tính đúng, tính đủ. Chúng tôi rà soát chi phí định mức trong công thức tính giá cơ sở trên cơ sở phát sinh. Chúng tôi tiếp tục nghiên cứu, rà soát để các khâu trong tính giá cơ sở, công khai tới doanh nghiệp”, ông Tiến thông tin.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương bày tỏ quan điểm: “Phải thừa nhận rằng, những công cụ quản lý của Nhà nước đối với thị trường xăng dầu hiện tại không còn phù hợp, mà hệ quả là sự thua lỗ của các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Các doanh nghiệp cần phải ngồi lại, cùng nhau đưa ra vấn đề để hướng tới thay đổi chính sách”.