Theo thống kê của Bộ Y tế, đến hiện tại cả nước đã ghi nhận hơn 20.000 ca mắc sốt xuất huyết và 5 trường hợp tử vong tại nhiều địa phương.

Ảnh minh họa.

Những con số này không chỉ phản ánh mức độ rủi ro vẫn luôn hiện hữu, mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về nguy cơ “dịch chồng dịch” khi các bệnh như sốt xuất huyết, tay chân miệng và Covid-19 cùng gia tăng cục bộ tại một số khu vực.

Ngay cuối tháng 5, Bộ Y tế đã phát đi công văn hỏa tốc, yêu cầu tăng cường chỉ đạo, giám sát và đẩy mạnh truyền thông nhằm giảm thiểu số ca tử vong do sốt xuất huyết.

Nếu như trước đây sốt xuất huyết Dengue có chu kỳ bùng phát rõ rệt khoảng 5 năm một lần, kèm theo “khoảng lặng” đáng kể, thì hiện nay bệnh đã thay đổi một cách bất thường, không còn bó hẹp theo mùa vụ, đồng thời lan rộng ra cả những vùng địa lý mới.

Nói thêm về dịch, theo Ths.Võ Hải Sơn, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế, trước kia số ca mắc cao thường theo chu kỳ 5 năm, nhưng giờ đây chu kỳ rút ngắn xuống còn khoảng 2 năm. Sự đô thị hóa mạnh mẽ, di cư và sự thuận tiện trong giao thông đã tạo điều kiện cho sốt xuất huyết lan rộng và ngày càng khó kiểm soát hơn.

Đồng quan điểm, PGS-TS.Phạm Quang Thái, Phó Trưởng khoa Kiểm soát bệnh truyền nhiễm, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương nhấn mạnh, sốt xuất huyết Dengue giờ đây đã không chỉ xuất hiện ở các khu vực đô thị mà còn lan rộng đến cả những vùng núi xa xôi vốn ít ghi nhận ca bệnh. Điều này đòi hỏi mỗi người dân cần nâng cao cảnh giác và chủ động phòng tránh dịch bệnh một cách nghiêm túc.

Tuy nhận thức chung về sốt xuất huyết ngày càng được nâng cao, nhưng không ít người vẫn còn chủ quan hoặc xử trí sai cách, dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

PGS-TS.Đỗ Duy Cường, Viện trưởng Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai nhấn mạnh, nhiều người khi bị sốt thường nhầm lẫn với cảm cúm thông thường hoặc các bệnh khác, nên đến viện muộn khi bệnh đã tiến triển nặng với các biến chứng như sốc, suy đa tạng.

Ông kể lại trường hợp một nam sinh viên trọ học ở Hà Nội, do điều kiện sinh hoạt hạn chế, khi bị sốt chỉ nghỉ ngơi tại phòng, tự điều trị không đúng cách. Khi nhập viện ngày thứ 5, bệnh nhân đã trong tình trạng nguy hiểm, có dấu hiệu sốc và máu bị cô đặc.

Bệnh sốt xuất huyết do virus gây ra và hiện chưa có thuốc đặc trị. Việc tự ý dùng kháng sinh, corticoid hoặc truyền dịch khi chưa có chỉ định chuyên môn không chỉ không giúp cải thiện mà còn có thể làm bệnh tiến triển nghiêm trọng hơn.

Trước tình hình dịch tễ phức tạp, các chuyên gia đồng thuận rằng cần triển khai một chiến lược phòng chống toàn diện, bao gồm kiểm soát véc-tơ truyền bệnh, giám sát dịch tễ, cảnh báo sớm, truyền thông thay đổi hành vi, và nâng cao năng lực y tế. Trong đó, việc tiêm chủng, một giải pháp được WHO thẩm định cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa chủ động và giảm thiểu nguy cơ bệnh chuyển nặng.

Ths.Võ Hải Sơn nhấn mạnh, kiểm soát véc-tơ truyền bệnh kết hợp với sự chủ động từ mỗi cá nhân là chìa khóa thành công. Mỗi địa phương, mỗi tổ dân phố, mỗi gia đình cần nâng cao nhận thức để phối hợp cùng ngành y tế trong việc tiêu diệt bọ gậy, muỗi bằng các biện pháp như ngủ màn, sử dụng các thiết bị diệt muỗi, vệ sinh môi trường sống.

Còn theo PGS-TS.Phạm Quang Thái, những thách thức trong môi trường đô thị, như tình trạng muỗi sinh sống ngay cả ở các tầng cao của chung cư. Theo đó, muỗi không bay thẳng từ tầng 1 lên tầng 30, nhưng nó sẽ bay dần từng tầng và sinh sản ở đó, nên đừng chủ quan ở những nơi tưởng chừng không có muỗi.

Sốt xuất huyết Dengue vẫn đang là thách thức lớn trong công tác y tế công cộng tại Việt Nam, cần sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ từ ngành y tế và ý thức tự bảo vệ của mỗi người dân.

Sốt xuất huyết vẫn chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và diễn biến bệnh rất phức tạp, không thể đoán trước. Nhiều người khỏe mạnh không có bệnh nền, nhưng vẫn trở nặng nhanh chóng.

Có trường hợp chỉ sau 4 - 5 ngày sốt đã rơi vào tình trạng sốc, xuất huyết, tổn thương gan, giảm tiểu cầu nặng, phải điều trị hồi sức tích cực kéo dài mới qua được cơn nguy kịch.

Bên cạnh việc đối mặt với nguy cơ tử vong, người bệnh còn có thể chịu ảnh hưởng lâu dài. Sốt xuất huyết Dengue để lại nhiều di chứng như rụng tóc, mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ, đau đầu kéo dài, đau khớp, trầm cảm nhẹ, có thể dai dẳng suốt nhiều tuần, thậm chí vài tháng sau khỏi bệnh.

Các chuyên gia nhấn mạnh, một ca sốt xuất huyết Dengue nặng không chỉ đe doạ tính mạng người bệnh mà còn tiêu tốn rất nhiều nhân lực, chi phí điều trị. TS.Nguyễn Huy Luân, Trưởng đơn vị Tiêm chủng, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, cho hay, có ca bệnh sốt xuất huyết nằm điều trị vài tháng, phải điều trị đến gần cả tỷ đồng.

Theo PGS-TS.Nguyễn Thanh Hùng, Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng 1, Phó chủ tịch Hội Nhi khoa Việt Nam, chỉ cần một vài ca sốt xuất huyết nặng cũng đủ khiến cả một hệ thống y tế căng thẳng. Có những đêm cao điểm, đơn vị cấp cứu phải tiếp nhận liên tục 30 ca nặng.

Đối với người bệnh sốt xuất huyết điều trị ngoại trú, Bộ Y tế khuyến cáo phải theo dõi, tái khám. Người bệnh cần theo dõi chặt chẽ và nhập viện kịp thời nhằm phát hiện sớm biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là các trường hợp dư cân, béo phì, người trên 60 tuổi, mắc bệnh mạn tính...

Sốt xuất huyết Dengue là một trong những bệnh truyền nhiễm hiếm hoi mà dù khoa học đã hiểu khá rõ về vi-rút, véc-tơ truyền bệnh, phương pháp chẩn đoán và điều trị, nhưng bệnh vẫn ngày càng lan rộng, phức tạp và trở nên nghiêm trọng hơn do tác động của biến đổi khí hậu.

Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh, để phòng ngừa sốt xuất huyết Dengue hiệu quả, các chuyên gia nhấn mạnh sự cấp thiết của một chiến lược toàn diện, bao gồm các biện pháp kiểm soát véc-tơ để tiêu diệt muỗi Aedes, tăng cường giáo dục cộng đồng và quản lý môi trường. Trong đó, tiêm chủng được xem là một công cụ quan trọng để chủ động giảm tỷ lệ nhập viện và giảm thiểu tử vong do bệnh gây ra.

Ths.Lê Hồng Nga, Phó giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM khẳng định, không thể đợi có dịch mới dự phòng, đồng thời kêu gọi truyền thông rõ ràng về các biện pháp tích hợp, từ kiểm soát muỗi quanh năm đến chủ động tiêm phòng, để mỗi người dân trở thành một mắt xích trong nỗ lực phòng, chống bệnh.

Để kiểm soát dịch, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến nghị các quốc gia có tốc độ lây nhiễm cao, chịu nhiều gánh nặng sốt xuất huyết nên đưa vắc-xin sốt xuất huyết của Takeda vào sử dụng, nhằm tối đa hóa tác động đến sức khỏe cộng đồng.

Điều này chứng minh chất lượng và độ tin cậy của vắc-xin như 1 phương pháp phòng ngừa sốt xuất huyết quan trọng và phù hợp với các chương trình tiêm chủng. Vắc-xin này đã được phê duyệt tại 40 quốc gia, với hơn 12 triệu liều được phân phối toàn cầu.