Rối loạn tâm thần do thuốc lá điện tử

Thông tin từ Viện Sức khỏe Tâm thần (Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, mới đây, Viện có tiếp nhận một trường hợp bệnh nhân N.V.C., 26 tuổi, là nhân viên văn phòng, chịu hậu quả rối loạn tâm thần do lạm dụng thuốc lá điện tử.

Nhiều bệnh nhân nhập viện do những tác động tiêu cực của thuốc lá điện tử.

Trước khi vào viện khoảng 5 tháng, anh C. cãi nhau với vợ. Sau mâu thuẫn, vợ đã bỏ về nhà ngoại và nộp đơn ly hôn. Trước hành động dứt khoát muốn chia tay của vợ, bệnh nhân rơi vào trạng thái buồn chán, không muốn nói chuyện, giao tiếp với ai.

Khai thác bệnh sử, nam bệnh nhân cho biết, trong suốt thời gian này, bệnh nhân không thể tập trung làm việc, trong đầu chỉ lo nghĩ tới việc ly hôn. Đây cũng chính là lý do khiến nam bệnh nhân nhìn cuộc sống bi quan, ảm đạm, ngủ khó vào giấc.

Người nhà bệnh nhân cho biết, một đêm anh C. chỉ ngủ được 3-4 tiếng, ngủ không sâu giấc, ăn kém ngon miệng. Để giải tỏa những cảm xúc trên, anh đã pha cần sa với tinh dầu thuốc lá điện tử để hút cả đêm, rồi ngủ gục trên giường, bỏ cả làm việc. Mẹ bệnh nhân phát hiện đã bắt bỏ hút thuốc nhưng anh không nghe, gia đình phải đưa vào Viện Sức khỏe Tâm thần khám, điều trị.

Theo bác sỹ điều trị, nam bệnh nhân được chẩn đoán rối loạn tâm thần và hành vi do sử dụng cần sa. Tiền sử bệnh nhân trước đây có dùng thuốc lá giấu bố mẹ khi đang học cấp III để giải tỏa áp lực học tập. Lên đại học, bệnh nhân đã tiếp cận được với thuốc lá điện tử.

Lúc đầu bệnh nhân chỉ dùng thử cho biết, tuy nhiên, sau hút cảm thấy thoải mái nên chuyển hẳn sang hút thường xuyên. Vào cuối năm đại học, bệnh nhân buồn chán chuyện tình cảm nên đã hút thuốc lá điện tử trộn cần sa.

Đặc biệt, sau khi tốt nghiệp đại học, đi làm ở công ty tư nhân, công việc căng thẳng nhiều, để hoàn thành KPI, bệnh nhân hút thuốc lá điện tử có tinh dầu pha thêm cần sa 20-25 lần/ngày. Sau đó, bệnh nhân xuất hiện những rối loạn tâm thần, mất ngủ, dễ cáu giận, đập phá đồ.

Bác sỹ cho biết, đây là lần nhập viện thứ 2 của anh N.V.C. Sau khi được dùng thuốc, can thiệp trị liệu tâm lý về tác hại của thuốc lá điện tử và cần sa, kết hợp tư vấn gia đình, chỉ qua 4 ngày điều trị, khí sắc bệnh nhân đã cải thiện, đỡ buồn chán, hợp tác điều trị, ăn ngủ tốt hơn.

BSCKII. Vũ Văn Hoài, Phòng Sử dụng chất và Y học Hành vi (Viện Sức khỏe tâm thần) cho hay, sử dụng thuốc lá điện tử đang có xu hướng gia tăng nhanh chóng ở người trẻ.

Lý do chính khiến người dùng sử dụng thuốc lá điện tử là tò mò, hương vị ngon hơn thuốc lá, ý định cai thuốc lá hoặc giảm hút thuốc lá…

“Việc sử dụng thuốc lá điện tử có thể gây các hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tâm thần cho người sử dụng, có thể dẫn đến tử vong”, bác sỹ Hoài khuyến cáo.

Bác sỹ Hoài lưu ý thêm, trong thuốc lá điện tử có chứa nicotine dạng lỏng có nồng độ cao. Việc sử dụng nicotine nồng độ cao có liên quan đến ngộ độc đe dọa tính mạng và tử vong.

Sử dụng nicotine kéo dài và thường xuyên thường dẫn đến nghiện và có các triệu chứng cai sau khi sử dụng, bao gồm nhức đầu, trầm cảm, khó chịu, lo lắng, tăng cảm giác thèm ăn và suy giảm khả năng tập trung.

Ngoài ra, việc sử dụng thuốc lá điện tử rất dễ nghiện thêm các chất gây nghiện khác như cần sa. Hút tinh dầu cần sa bằng thuốc lá điện tử đã trở thành một trong những hình thức tiêu thụ cần sa phổ biến nhất trong giới trẻ. Việc sử dụng thuốc lá điện tử có chứa nicotine làm tăng khả năng sử dụng cần sa gấp 3,5 lần.

Đồng quan điểm, TS.BS. Lê Thị Thu Hà, Trưởng phòng sử dụng chất và y học hành vi, Viện Sức khỏe tâm thần cho biết, tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử đang là xu hướng của giới trẻ hiện nay.

Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe tâm thần và thể chất của người sử dụng, đặc biệt khi họ dùng kèm tinh dầu cần sa thì tác hại vô cùng nghiêm trọng...

Với những nguy cơ ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe thể chất và tâm thần của thuốc lá điện tử, các bác sỹ khuyến cáo, khi thấy người thân hoặc bản thân bị lệ thuộc vào thuốc lá điện tử dẫn đến ảnh hưởng về sức khỏe tâm thần, người nhà nên đưa người bệnh đến bệnh viện có đơn nguyên sức khỏe tâm thần để khám và tư vấn điều trị.

Tỷ lệ sử dụng tăng cao ở giới trẻ

Nghiên cứu của Trường Đại học Y tế công cộng được hỗ trợ bởi Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá và Tổ chức Y tế Cộng đồng toàn cầu Vital Strategies cho thấy, trong giai đoạn tháng 10 - 12/2023, trên 3.801 học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 tại 11 tỉnh, thành ở Việt Nam.

Kết quả cho thấy 96,2% và 37,8% học sinh nhận thức được sự tồn tại của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Trong đó, 14% đã từng sử dụng thử thuốc lá điện tử và 7% hiện đang sử dụng trong 30 ngày qua. Tỷ lệ này đối với thuốc lá nung nóng là 1,8% đã từng sử dụng và 1,0% hiện đang sử dụng.

Mức độ sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng trong giới trẻ Việt Nam đang ở mức cao, đặc biệt khi so sánh với các chỉ số về sử dụng thuốc lá truyền thống.

GS.Hoàng Văn Minh, Hiệu trưởng Trường Đại học Y tế Công cộng cho rằng, đây là xu hướng đáng lo ngại, vì nó có thể đảo ngược những nỗ lực kiểm soát việc sử dụng thuốc lá ở thanh thiếu niên đã được triển khai quyết liệt trong nhiều năm qua.

Đặc biệt, việc các chỉ số cao ở cả nhóm người dùng thử và nhóm đang dùng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng có thể dẫn đến sự gia tăng về tỷ lệ sử dụng thuốc lá truyền thống trong tương lai.

Việc nghiện chất nicotine dần hình thành trong quá trình sử dụng thuốc lá điện tử có thể dẫn đến sự "chuyển tiếp" sang các sản phẩm thuốc lá truyền thống.

Không chỉ ở Việt Nam, tỷ lệ thanh thiếu niên sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới cũng gia tăng nhanh ở nhiều quốc gia trong 10 năm qua.
Sự hấp dẫn của các thiết bị thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng với kiểu dáng thời thượng, hương vị đa dạng và những chiến dịch quảng cáo tinh vi đã khiến nhiều người, đặc biệt là thanh thiếu niên, lầm tưởng rằng những sản phẩm này an toàn hơn so với thuốc lá truyền thống.

Theo PGS. Becky Freeman, chuyên gia từ Trường Y tế công cộng, Đại học Sydney (Australia), các công ty thuốc lá đang sử dụng những chiến thuật quảng cáo tinh vi để thu hút giới trẻ, đặc biệt là thông qua mạng xã hội.

Họ tạo ra những hình ảnh hấp dẫn, sử dụng người nổi tiếng để quảng bá sản phẩm và đưa ra những thông tin sai lệch về độ an toàn của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Đồng tình với quan điểm này, bà Bungon Ritthiphakdee, Giám đốc Điều hành Trung tâm Quản trị và Kiểm soát thuốc lá toàn cầu (GGTC, Thái Lan) nhận định, ngành công nghiệp thuốc lá đang tìm cách tránh né các quy định quản lý bằng việc giới thiệu các sản phẩm mới như thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, nhằm đối phó với các quy định ngày càng nghiêm ngặt đối với thuốc lá truyền thống.

“Thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng cũng có nicotine gây nghiện, có khả năng tạo ra một thế hệ mới nghiện nicotine”, chuyên gia Trung tâm Quản trị và Kiểm soát thuốc lá toàn cầu cảnh báo.

Khẳng định thuốc lá điện tử nguy hiểm và có gây hại cho sức khỏe, bà Bungon Ritthiphakdee, Giám đốc Điều hành GGTC (Thái Lan) cảnh báo, thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng cũng có nicotine gây nghiện, có khả năng tạo ra một thế hệ mới nghiện nicotine.

Thực tế, cộng đồng y tế toàn cầu cũng đã ghi nhận một số trường hợp tổn thương phổi do thuốc lá điện tử, hay còn gọi là EVALI. Các sản phẩm thuốc lá mới được cho là có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe, đặc biệt là đối với não bộ đang phát triển của trẻ vị thành niên.

“Chính phủ Singapore muốn bảo vệ thế hệ tương lai của mình và đó là lý do họ quyết định cấm hoàn toàn các sản phẩm thuốc lá mới như thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng”, bà Ritthiphakdee chia sẻ.

Được biết, hiện trên thế giới có ít nhất 34 quốc gia và vùng lãnh thổ áp dụng chính sách cấm hoàn toàn các sản phẩm thuốc lá điện tử, 11 quốc gia cấm bán thuốc lá nung nóng.

Điển hình, tại Singapore, từ tháng 2/2018, chính phủ nước này đã hoàn toàn cấm việc mua bán, sử dụng và sở hữu các sản phẩm thuốc lá như thuốc lá điện tử, shisha và thuốc lá không khói.