Ông Lê Trung Hồ, Phó chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang cho rằng, việc Thành phố Phú Quốc được chọn làm địa điểm tổ chức sự kiện APEC 2027 là một cột mốc rất quan trọng, đánh dấu vị thế trong nước lẫn quốc tế của Việt Nam nói chung và Phú Quốc nói riêng, mang lại những tác động to lớn cả về chính trị, kinh tế, xã hội và du lịch.

Tuy nhiên, theo PGS-TS. Phạm Trung Lương, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển du lịch, để đánh giá về điều kiện phục vụ APEC 2027, Phú Quốc còn cần chỉnh trang rất nhiều về cảnh quan, môi trường và hạ tầng dịch vụ du lịch. 

Chỉnh trang đô thị

Thành phố Phú Quốc vừa chính thức trở thành đô thị loại I thuộc tỉnh Kiên Giang, được định hướng phát triển thành trung tâm du lịch, dịch vụ, nghỉ dưỡng hàng đầu trong khu vực. Tuy vậy, việc quản lý quy hoạch đô thị vẫn là vấn đề nhức nhối của Phú Quốc cả thập kỷ qua.

Những công trình phụ trợ tràn lan “o ép” đôi bờ sông Dương Đông, xả rác, xả thải trực tiếp.

Tại An Thới hay trung tâm Dương Đông, những địa điểm vốn được quy hoạch trung tâm đô thị - du lịch chính theo đề án quy hoạch chung đến năm 2040, còn nhiều khu vực khu dân cư tự phát, công trình phụ trợ cơi nới mọc lên như nấm sau mưa. Điển hình khu vực 2 bờ sông Dương Đông hay Bãi Xếp, An Thới, các công trình “không phép” xây dựng sát mép nước, những đường ống xả lớn nhỏ xả nước đen ngòm, rác sinh hoạt hòa lẫn cùng dòng nước khiến ai nấy đều ngán ngẩm.

Chưa kể ở vùng biển An Thới còn tồn tại nhiều nhà bè truyền thống chưa tập kết về khu vực quy hoạch nuôi trồng thủy sản, hay tình trạng cano, thuyền bè đỗ ở khu vực bãi ngang hoặc khu vực quy hoạch. Không chỉ gây hình ảnh lộn xộn, nhếch nhác cho vùng biển, việc chưa có quy hoạch cụ thể cho vùng biển còn tiềm ẩn nguy cơ xấu đến môi trường biển gần bờ do xả thải trực tiếp.

Những công trình xây tràn lan sát mép nước ở Bãi Xếp.

Những tồn đọng lâu năm là một thách thức lớn cho Phú Quốc trong chỉnh trang đô thị, thực hiện đồ án quy hoạch chung Phú Quốc trở thành một đô thị biển đảo, là trung tâm dịch vụ du lịch, nghỉ dưỡng chất lượng cao. Song nếu không bắt tay vào thực hiện ngay lúc này, hình ảnh đô thị Phú Quốc nhếch nhác trước hàng chục ngàn đại biểu, quan khách tại APEC 2027 sẽ tạo tác động tiêu cực cho thương hiệu hòn đảo hấp dẫn thứ 2 thế giới trên trường quốc tế.

Thách thức phát triển bền vững

Phát triển bền vững chắc chắn sẽ là một trong những chủ đề được thảo luận tại APEC 2027. Với Phú Quốc, điểm đến đăng cai sự kiện, chủ trương phát triển bền vững được nêu rõ trong quy hoạch.

Thời gian qua, Phú Quốc thực hiện nhiều kế hoạch hành động phục vụ cho mục tiêu phát triển bền vững, nổi bật phải kể đến vấn đề xử lý rác thải. Nhưng đây cũng chính là một trong thách thức to lớn của Phú Quốc.

Theo Phòng Tài nguyên và Môi trường Phú Quốc, hiện mỗi ngày trên địa bàn thành phố có hơn 200 tấn rác thải sinh hoạt, trong đó thu gom và tập kết đạt 180 tấn. Lãnh đạo Thành phố cũng cho biết Phú Quốc có kế hoạch đẩy mạnh việc xử lý rác thải, hệ thống xử lý nước thải và dự án cấp nước sạch.

Tuy nhiên, những đề án xây dựng nhà máy rác thải, hệ thống xử lý nước thải còn nằm ở đề xuất phê duyệt chủ trương. Để giữ hình ảnh Phú Quốc hấp dẫn với du khách, định hướng là điểm đến hấp dẫn mới của thế giới trước cơ hội lớn APEC 2027, đây sẽ là những đề án cần được rốt ráo triển khai trước nhất.

Dòng nước đen xả thẳng ra biển từ các đường ống.

Gót chân Asin của “đảo ngọc”

Phú Quốc có ưu thế khi sở hữu hệ sinh thái du lịch được đầu tư vượt trội, với các quần thể du lịch lớn có sức cạnh tranh trong nước và quốc tế ở Bắc - Nam hòn đảo, cùng hệ thống hơn 13.000 phòng khách sạn 4-5 sao. Tuy nhiên, để phục vụ APEC 2027, sự kiện với sự tham dự của những chính khách từ 21 nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương, Phú Quốc cần triển khai các đề án nâng cấp hạ tầng du lịch ngay từ bây giờ.

Với địa hình biển đảo đặc thù, sân bay được xem là bộ mặt quan trọng, là “cửa ngõ” của Phú Quốc và Việt Nam đối với thế giới. Dẫu vậy, trong lúc Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc với thiết kế 4 triệu lượt khách/năm, trong năm 2024 đã hoạt động vượt quá công suất là 4,1 triệu lượt.

Theo tính toán của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV), đến 2025, công suất khách qua cảng hàng không này đạt 7 triệu/ năm, tức gần gấp đôi. Bên cạnh nhà ga tiếp đón, điều kiện về bãi đỗ, đường băng cũng là vấn đề, khi Phú Quốc chỉ có 8 bãi đỗ và một đường băng.

Sân bay Phú Quốc đông kín dẫn đến tình trạng quá tải ngày Tết.

Cục Hàng không Việt Nam mới đây đã có tờ trình tới Bộ Giao thông - Vận tải đề nghị xem xét nâng cấp, mở rộng sân bay Phú Quốc với công suất 10 triệu khách/năm và 2 đường băng.

Giám đốc Công ty TNHH Lữ hành quốc tế Việt Nam Winner ở Phú Quốc cho biết, du lịch Phú Quốc từng cách xa về số khách quốc tế so với Bali, Phuket… nhưng đang tăng trưởng và bám đuổi mạnh mẽ. Trong khi đó, công suất sân bay thua kém khá nhiều. Sự tắc nghẽn, ùn ứ dịp Tết vừa qua cho thấy cần phải nhanh chóng xem xét mở rộng sân bay, đặc biệt có thêm nhà ga quốc tế để sẵn sàng cho APEC 2027.

Bên cạnh đó, nhìn từ Đà Nẵng hay các “chủ nhà” từng đăng cai APEC 2017, Phú Quốc cần sớm đưa vào quy hoạch phân khu APEC, xây dựng đề án chi tiết các công trình cần thực hiện để đón hội nghị cấp cao này. Đơn cử trung tâm hội nghị, quảng trường công cộng, trung tâm báo chí, phân khu khách sạn 5 sao kết nối thuận tiện với sân bay…

PGS-TS. Phạm Trung Lương lưu ý: “Để hoàn thiện quy hoạch Phú Quốc đảm bảo cho APEC 2027 và quá trình vượt lên sau đó, Phú Quốc cần cơ chế huy động mạnh mẽ nguồn lực xã hội hóa, để đầu tư cơ sở vật chất, hoàn thiện quy hoạch bài bản. Đây cũng là dịp để truyền thông mạnh mẽ, tuyên truyền rộng rãi về nhận thức cả xã hội cùng chung tay làm du lịch”.

Nếu APEC 2017 được tổ chức tại Thành phố Đà Nẵng được đánh giá đã đưa Đà Nẵng lên một tầm cao mới, vị thế mới, thì APEC 2027 cũng đang được kỳ vọng là cú hích đưa Phú Quốc phát triển vượt tầm trong kỷ nguyên mới. Muốn vậy, trước hết, Phú Quốc cần thúc đẩy mạnh mẽ việc giải quyết những thách thức nói trên, để sẵn sàng cho một kỳ APEC 2027 tỏa sáng như mong đợi.