Mục tiêu đến năm 2030, cơ bản hoàn thành các tuyến cao tốc kết nối các trung tâm kinh tế, các hành lang kinh tế chính, phấn đấu đến năm 2030 có trên 80% các địa phương có cao tốc kết nối và xây dựng hoàn thành trên 5.000km (bao gồm cả cao tốc phân kỳ quy mô đầu tư). Đó là nội dung dự thảo báo cáo cuối kỳ của Quy hoạch mạng lưới đường bộ cả nước.

Điểm đầu dự án cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận (huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang).

Phát biểu tại Hội thảo, ông Ngô Thịnh Đức, Chủ tịch Hội Khoa học kỹ thuật cầu đường Việt Nam, nguyên Thứ trưởng Bộ GTVT cho rằng, việc đầu tư mạng lưới giao thông đường bộ kết nối miền Đông với miền Tây còn quá chậm.

Theo ông Đức, giai đoạn 2 của cao tốc về miền Tây đáng lẽ ra đã về đến Cần Thơ nhưng đến nay chưa có, điều này cũng tương tự ở cao tốc giai đoạn 2 đường Hồ Chí Minh đoạn từ Củ Chi - Đức Hòa, Đức Huệ về đến Cao Lãnh. Trong khi đó, ở khu vực miền Đông, toàn bộ tuyến Biên Hòa – Vũng tàu "chưa nhúc nhích", hiện nay vẫn “gặm đi gặm lại” Quốc lộ  51…

“Cái quan trọng chậm là kết nối miền Đông với miền Tây, là tuyến Bến Lức – Long Thành. Đến bây giờ mỗi lần về quê tôi lại thấy ngao ngán, tắc ơi là tắc, xót xa lắm” – ông Đức nói, đồng thời tự nhận đó một trong những "sai lầm, thiếu sót" của cá nhân ông, vì khi đó “không dám làm, vì sợ mang tiếng là làm đường về nhà nên không dám làm…” Quy hoạch cần điều chỉnh cái gì? Theo ông Đức, dứt khoát phải đánh giá lại, đánh giá một cách nghiêm túc là tại sao chậm. 

“Phải nói một cách thẳng thắn rằng, chiến lược phát triển ĐBSCL và Đông Nam Bộ là sử dụng hệ thống cao tốc, thế thì ta cân đối lại phương thức vận tải giữa đường bộ, đường sắt, đường thủy. Chúng ta từng có quy hoạch đường sắt từ TP.HCM – Mỹ Tho, nhưng một ngày đẹp trời, chúng tôi nghỉ và dự án đó cũng nghỉ luôn” – ông Đức nói và lưu ý, như vậy phải xác định đến năm 2025 và đến 2030, miền Tây và miền Đông không có kết nối đường sắt để có cách ứng xử với câu chuyện thực tế cho phù hợp.

“Phải làm chặt chẽ, quyết tâm, nhưng đừng như những thế hệ chúng tôi trước đây. Tập trung từ nay đến năm 2025, xử lý xong và bằng được tuyến trục dọc, muốn gì thì muốn, đến năm 2030, cao tốc phải về cho được Cà Mau. Các tuyến trục ngang thì lập quy hoạch và kêu gọi. Còn hành lang phía Đông, muốn hay không muốn thì năm 2025 phải xong cầu Đại Ngãi mới giải quyết được vấn đề, kết nối Trà Vinh – Sóc Trăng về Bạc Liêu…” – ông Đức nói thêm.

Thứ trưởng Bộ GTVT Lê Đình Thọ nói rằng: “Một nhiệm kỳ 5 năm nhưng quy định về thủ tục đầu tư đã mất 2 năm, nếu không cẩn thận, không tính toán, không có một kế hoạch chi tiết thì hết nhiệm kỳ tổng kết lại không biết đã làm được gì, khi báo cáo nghị quyết của đảng bộ thì báo cáo với dân như thế nào. Tôi biết qua các nghị quyết đại hội của các tỉnh, đưa ra mục tiêu phát triển kết cấu hạ tầng trong đó hạ tầng giao thông rất lớn, đặc biệt lại là đường bộ”.

Theo ông Thọ, quy hoạch đến năm 2030 thì cụ thể trong 2 nhiệm kỳ tới làm cái gì cụ thể, quyết tâm thực hiện. Còn tầm nhìn nên cần tầm nhìn chiến lược, đến 2050 là để rõ nét hơn, cũng hướng tuyến ấy, con đường ấy mà phát triển, tránh trường hợp nhiệm kỳ này phải làm đoạn đường này, nhưng nhiệm kỳ sau người khác lên lại đi làm đoạn đường khác, gây tốn kém.

“Việc kết nối ĐBSCL với TP.HCM như thế nào cho hiệu quả, không cẩn thận một nhiệm kỳ mà tỉnh nào cũng muốn làm, dàn trải nguồn lực mà chẳng được cái gì cả, chỉ được mạng lưới nói chung, còn đường thì tạm, kinh tế thì chưa có động lực” – ông Thọ nói, đồng thời lưu ý, tuyến hướng tâm kết nối ĐBSCL với TP.HCM là bắt buộc phải có và phải đi trước một bước.

Cũng theo Thứ trưởng Thọ, cần có giải pháp cho vấn đề kết cấu mặt đường, vì một con đường khi làm ở miền Bắc, miền Trung thì giá rẻ hơn rất nhiều so với làm ở ĐBSCL. Mạng lưới đường bộ ở ĐBSCL tương đối đồng bộ, nhưng về chất lượng và quy mô các tuyến đường thì thấp. 

“Quan điểm của Bộ là tất cả các tuyến quốc lộ hiện tại (trừ những điểm vượt sông, tuyến tránh) cố gắng giữ nguyên và nâng cấp mặt đường, hạn chế đến mức tối đa vấn đề giải phóng mặt bằng, tăng cường mặt đường lên, nhựa hóa.. chứ cứ dàn trải ra, mỗi địa phương làm một tí thì rất khó” – Thứ trưởng Bộ GTVT cho hay.

Theo dự thảo báo cáo cuối kỳ của Quy hoạch mạng lưới đường bộ cả nước, mục tiêu đến năm 2030, cơ bản hoàn thành các tuyến cao tốc kết nối các trung tâm kinh tế, các hành lang kinh tế chính, phấn đấu đến năm 2030 có trên 80% các địa phương có cao tốc kết nối và xây dựng hoàn thành trên 5.000km (bao gồm cả cao tốc phân kỳ quy mô đầu tư), trong đó tập trung ưu tiên hệ thống cao tốc Bắc - Nam phía Đông, một số tuyến cao tốc hướng tâm khu vực phía Bắc và phía Nam.

Nâng cấp, cải tạo hệ thống quốc lộ đặc biệt ưu tiên một số tuyến quốc lộ trọng yếu kết nối tới các địa phương chưa có đường cao tốc; tăng cường hệ thống an toàn giao thông, xử lý điểm đen trên các tuyến quốc lộ… 

Tuy nhiên, nguồn lực đầu tư công trong các thời kỳ trung hạn chỉ đáp ứng khoảng 40% nhu cầu đầu tư, trong khi khả năng huy động vốn đầu tư các tuyến quốc lộ, cao tốc khó khăn, thể chế chưa có nhiều thay đổi (trừ các tuyến cao tốc do nhà nước đầu tư được thu phí, tuy nhiên nguồn thu này được hòa chung vào ngân sách nhà nước)…