Riêng tuần 47, thành phố ghi nhận 1.547 ca tay chân miệng, tăng 15% so với mức trung bình của bốn tuần trước. Tính từ đầu năm, toàn thành phố đã có 32.637 ca mắc, tăng 64% so với năm 2024.

Dù không ghi nhận trường hợp tử vong, đã có 65 ca nặng từ độ 2b trở lên, và từ tuần 42 đến nay số ca nặng trung bình duy trì ở mức 3 ca mỗi tuần, cao hơn giai đoạn đầu năm.

Các chuyên gia khẳng định EV71 không phải tác nhân mới, song lại có khả năng gây biến chứng thần kinh, hô hấp và tuần hoàn, làm trẻ có thể diễn tiến nặng chỉ trong thời gian ngắn.

Các bệnh viện của TP.HCM hiện cũng đang điều trị 640 ca từ các tỉnh chuyển đến, trong đó có 8 ca nặng, chiếm tới 70% tổng số ca nặng đang được theo dõi.

Sự xuất hiện trở lại của EV71 là nguyên nhân chính làm dấy lên lo ngại. Trong tháng 11, Bệnh viện Nhi Đồng 1 đã xét nghiệm 18 ca tay chân miệng nặng và phát hiện 10 ca dương tính EV71, chiếm 56%.

Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM (HCDC) cũng cho biết EV71 chỉ bắt đầu được phát hiện vào đầu tháng 11 sau khi giám sát hơn 400 mẫu từ đầu năm, cho thấy tác nhân này có mối liên hệ trực tiếp với đợt tăng ca mắc và ca nặng hiện nay.

Theo Cục Phòng bệnh, hệ thống giám sát bệnh truyền nhiễm, trong 9 tháng đầu năm 2025, cả nước ghi nhận gần 54.000 trường hợp tay chân miệng, trong đó nhóm trẻ dưới 10 tuổi chiếm 98,6%, đặc biệt nhóm 1-5 tuổi đi nhà trẻ, mẫu giáo chiếm 93,4%. Trong 4 tuần gần đây, số ca mắc tăng tại TP.HCM, An Giang, Vĩnh Long, Cần Thơ, Đồng Tháp, Tây Ninh, Khánh Hòa, Lâm Đồng và Quảng Ngãi.

Các chuyên gia khẳng định EV71 không phải tác nhân mới, song lại có khả năng gây biến chứng thần kinh, hô hấp và tuần hoàn, làm trẻ có thể diễn tiến nặng chỉ trong thời gian ngắn.

TP.HCM đã có kinh nghiệm nhiều năm trong ứng phó với EV71, cùng năng lực hồi sức nhi khoa mạnh, vì vậy người dân không nên hoang mang nhưng cần nâng cao cảnh giác, đặc biệt là theo dõi sát trẻ trong 7-10 ngày đầu mắc bệnh.

Trước tình hình này, TP.HCM đã triển khai đồng bộ các biện pháp tăng cường phòng chống. Tại cộng đồng và trường học, yêu cầu giám sát chặt chẽ các cơ sở chăm sóc trẻ, bố trí đầy đủ xà phòng và dung dịch rửa tay, đảm bảo xử lý đúng quy trình khi phát hiện ca nghi ngờ.

Trẻ mắc tay chân miệng bắt buộc phải nghỉ học để tránh lây lan trong môi trường tập thể. Ở tuyến y tế cơ sở, HCDC và các Trung tâm Y tế, Trạm Y tế phường/xã tăng cường giám sát, cập nhật liên tục các ổ dịch mới và tổ chức tập huấn chuyên sâu cho nhân viên y tế, đồng thời ban hành hướng dẫn thống nhất về giám sát và xử lý dịch trên toàn thành phố.

Tại các bệnh viện, kế hoạch thu dung và điều trị ca nặng được kích hoạt, quy trình hội chẩn nhanh được triển khai khi có tình huống diễn tiến xấu và các ca bệnh được báo cáo đầy đủ để đảm bảo dữ liệu phục vụ công tác ứng phó.

Nhìn vào tình hình dịch tễ có thể thấy dịch bệnh tay chân miệng đang diễn biến bất thường và có nguy cơ bùng phát rộng tại nhiều địa phương, đặc biệt là Hà Nội và TP.HCM.

Đây không chỉ là vấn đề y tế cá nhân mà đã trở thành mối lo ngại nghiêm trọng về sức khỏe cộng đồng, cần được phụ huynh, nhà trường và chính quyền địa phương quan tâm cảnh báo kịp thời.

Thông thường, tay chân miệng xuất hiện theo chu kỳ 3 năm. Sau đợt bùng phát năm 2023, lần xuất hiện tiếp theo dự kiến là năm 2026. Tuy nhiên, năm nay, bệnh đã xuất hiện đồng loạt và tiến triển nhanh chóng, với nhiều trường hợp nặng chỉ sau 24 giờ, thay vì 48 giờ như trước, cho thấy nguy cơ bùng phát dịch nghiêm trọng và bất thường.

Sở Y tế TP.HCM khuyến cáo người dân thực hiện nghiêm 5 hành động quan trọng để phòng bệnh và bảo vệ trẻ gồm: rửa tay bằng xà phòng nhiều lần trong ngày; vệ sinh, khử khuẩn đồ chơi, sàn nhà và các vật dụng thường dùng; theo dõi sát trẻ trong 7-10 ngày nếu mắc bệnh; cho trẻ nghỉ học để tránh lây lan; và đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức nếu có các dấu hiệu cảnh báo như giật mình, run chi, sốt cao không hạ, nôn ói nhiều, thở nhanh hoặc lừ đừ.

Về phía Bộ Y tế, Bộ này và các cơ quan y tế địa phương đã triển khai đồng bộ các biện pháp phòng chống dịch: tăng cường giám sát, phát hiện sớm ổ dịch, xử lý triệt để để hạn chế lây lan; truyền thông giáo dục sức khỏe, hướng dẫn người dân rửa tay bằng xà phòng, ăn uống hợp vệ sinh, giữ đồ chơi trẻ sạch sẽ.

Ngành y tế phối hợp với ngành Giáo dục triển khai phòng chống bệnh tại nhà trẻ, trường mẫu giáo, đảm bảo phương tiện rửa tay và vệ sinh lớp học, đồ chơi hàng ngày. Các bệnh viện đã thực hiện phân tuyến điều trị hợp lý, đặc biệt chú trọng các ca bệnh nặng nhằm hạn chế tối đa nguy cơ tử vong.

Các chuyên gia y tế cảnh báo tay chân miệng là bệnh dễ lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết từ mũi, họng, nước bọt và các nốt phỏng của bệnh nhân, hoặc gián tiếp qua vật dụng sinh hoạt của người bệnh.

Bệnh tay chân miệng do hai nhóm virus chính là Coxsackie A16 (CA16) và Enterovirus 71 (EV71) gây ra. Nhiễm virus CA16 thường nhẹ, có thể điều trị tại nhà, trong khi EV71 gây bệnh nặng, dẫn đến viêm não, viêm màng não, viêm cơ tim, viêm phổi, suy hô hấp, thậm chí tử vong nếu không điều trị kịp thời.

Những đợt dịch gần đây đều liên quan EV71, với đợt bùng phát lớn năm 2023 khiến hơn 180.000 trẻ mắc bệnh và 31 ca tử vong, là lời cảnh báo nghiêm trọng về nguy cơ bệnh trở thành vấn đề y tế cộng đồng.

Biểu hiện ban đầu gồm sốt, kém ăn, đau họng, sau đó xuất hiện nốt loét trong miệng và phát ban trên tay, chân, có thể lan ra mông và cơ quan sinh dục. Trẻ dưới 5 tuổi là nhóm nguy cơ cao do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, trong khi nhà trẻ, trường mầm non là môi trường có nguy cơ lây nhiễm cao.

Bác sỹ Hoàng Văn Kết, Trưởng khoa Hồi sức tích cực nhi, Bệnh viện Đa khoa Đức Giang cho biết, tay chân miệng thường khởi phát nhẹ, dễ nhầm với viêm loét miệng thông thường hoặc dị ứng da.

Trẻ có thể sốt nhẹ 38-38,5°C, xuất hiện ban đỏ hoặc bọng nước ở lòng bàn tay, lòng bàn chân, gối, mông, kèm loét miệng khiến trẻ quấy khóc, bỏ ăn. Khi thấy trẻ có đồng thời nhiều biểu hiện này, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán và chăm sóc đúng cách.

Các chuyên gia nhấn mạnh, sớm nhận diện triệu chứng và chăm sóc kịp thời là yếu tố quyết định để tránh biến chứng nặng, đặc biệt với nhóm trẻ dưới 5 tuổi.

Nghiên cứu cho thấy tổng chi phí điều trị tay chân miệng tại Việt Nam lên tới 90,7 triệu USD mỗi năm, trong đó một ca điều trị thông thường mất khoảng 400 USD, còn ca nặng có thể lên đến 1.400 USD, đặt gánh nặng lớn lên gia đình và xã hội.

Về vắc-xin phòng tay chân miệng, hiện có một loại vắc-xin dự kiến được đưa vào sử dụng tại Việt Nam, khuyến nghị cho trẻ từ 2 tháng đến dưới 6 tuổi.

Theo nghiên cứu đăng trên The Lancet, vắc-xin này bảo vệ hiệu quả lên đến 96,8%, duy trì miễn dịch lâu dài và đặc biệt chống lại chủng EV71, loại virus đang lưu hành và gây nhiều ca bệnh nặng. Vắc-xin được sản xuất theo công nghệ hiện đại, đảm bảo an toàn cho trẻ em.

Sự xuất hiện của vắc-xin giúp phụ huynh chủ động bảo vệ trẻ, đặc biệt nhóm dưới 5 tuổi, đồng thời góp phần hạn chế biến chứng, giảm gánh nặng y tế - xã hội và tăng cường khả năng miễn dịch cộng đồng trước nguy cơ dịch bùng phát rộng rãi.

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng nhận biết sớm và can thiệp kịp thời là chìa khóa để giảm thiểu biến chứng nguy hiểm liên quan đến EV71 và bệnh tay chân miệng nói chung.