Từ nhận thức đến hành động xanh

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Thế Bình nhấn mạnh: du lịch là ngành kinh tế gắn bó mật thiết với môi trường, do đó phát triển du lịch xanh không chỉ là lựa chọn, mà là con đường tất yếu. Tuy nhiên, theo ông: “Khoảng cách giữa nhận thức và hành động trong phát triển du lịch xanh ở Việt Nam vẫn còn khá xa”.

Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Thế Bình phát biểu khai mạc Hội thảo. Ảnh: Hồng Hạnh.

Từ năm 2023-2024, với sự đồng hành của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP), Hiệp hội Du lịch Việt Nam đã triển khai Dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch ở Việt Nam” và thu được nhiều kết quả khả quan. Dự án này không chỉ tạo chuyển biến về ý thức bảo vệ môi trường của doanh nghiệp, cộng đồng và du khách, mà còn là nền tảng quan trọng để Hiệp hội tiếp tục mở rộng các hoạt động hướng tới du lịch xanh.

Từ những thành công đó, Hiệp hội đã ban hành Bộ tiêu chí VITA Green - bộ tiêu chí đầu tiên của Việt Nam về du lịch xanh, được đánh giá là tương thích với các tiêu chuẩn quốc tế. Tiếp nối nền tảng này, Hiệp hội tiếp tục đề xuất Dự án “Xây dựng mô hình quản lý điểm đến du lịch hiệu quả có sự tham gia của các bên liên quan hướng tới môi trường du lịch xanh, không rác thải nhựa và carbon thấp”, với sự hỗ trợ của UNDP.

“Quản lý điểm đến là vấn đề sống còn của ngành du lịch, bởi trong điểm đến chứa đựng tất cả các dịch vụ và giá trị cốt lõi của du lịch. Nếu điểm đến được quản lý tốt, mọi hoạt động từ dịch vụ, môi trường đến trải nghiệm của du khách đều được nâng tầm. Dự án lần này sẽ giúp hoàn thiện những tiêu chí cần thiết để xây dựng điểm đến du lịch xanh, tạo nên mô hình mẫu cho cả nước”, ông Vũ Thế Bình khẳng định.

Theo đó, Dự án hướng tới mục tiêu xây dựng mô hình quản lý điểm đến du lịch tích hợp, có sự tham gia của chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng, nhằm thiết lập nền tảng giám sát và đánh giá các hoạt động phát triển du lịch xanh; nâng cao nhận thức về chuyển đổi xanh gắn với bảo tồn đa dạng sinh học và ứng phó biến đổi khí hậu; đồng thời tạo cơ chế nhân rộng mô hình ra nhiều địa phương trên cả nước.

Dự án được chọn thí điểm tại Khu Du lịch tâm linh - sinh thái Tây Yên Tử (tỉnh Bắc Giang), nơi hội tụ đủ các yếu tố về tài nguyên tự nhiên, văn hóa và tiềm năng phát triển du lịch xanh bền vững.

Hướng tới quản lý điểm đến bền vững, không rác thải nhựa và carbon thấp

Theo kế hoạch, Dự án được triển khai trong 12 tháng với ba giai đoạn chính. Giai đoạn đầu (từ tháng 10 đến 12/2025) tập trung đánh giá hiện trạng, thiết kế mô hình và hướng dẫn áp dụng Bộ tiêu chí du lịch xanh VITA Green.

Giai đoạn hai (từ tháng 1 đến 8/2026) sẽ triển khai thí điểm, thành lập Ban điều phối địa phương, tập huấn và giám sát thực địa.

Giai đoạn cuối (từ tháng 9 đến 10/2026) tiến hành tổng kết, đánh giá và tổ chức hội thảo chia sẻ kinh nghiệm.

Ba nhóm hoạt động trọng tâm của Dự án bao gồm: nâng cao nhận thức cho doanh nghiệp và cộng đồng về du lịch xanh; xây dựng mô hình quản lý điểm đến có sự tham gia của các bên liên quan; và áp dụng cách tiếp cận du lịch carbon thấp, triển khai các giải pháp giảm rác thải nhựa theo kết quả của Dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa trong ngành du lịch”.

Kết quả mong đợi là hình thành một mô hình điểm đến xanh được vận hành hiệu quả, 80% doanh nghiệp tham gia giảm ít nhất 30% rác thải nhựa, ít nhất 120 người được đào tạo về du lịch xanh và quản lý điểm đến bền vững. Cùng với đó, Dự án sẽ xây dựng App quản lý điểm đến, phát hành bộ tiêu chí điểm đến xanh, tài liệu đào tạo và truyền thông, cũng như tổ chức ba hội thảo chia sẻ kinh nghiệm nhân rộng mô hình.

Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Phạm Văn Thủy đánh giá cao nỗ lực của Hiệp hội Du lịch Việt Nam trong việc triển khai dự án có ý nghĩa chiến lược này. Ông cho biết: “Hoạt động tham vấn lần này là bước đi thiết thực nhằm cụ thể hóa Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050, cũng như Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh của ngành du lịch”.

Ông Thủy cho rằng mô hình quản lý điểm đến cần được xây dựng trên cơ sở điều tra, đánh giá, quy hoạch khai thác tài nguyên hợp lý; phát triển sản phẩm du lịch dựa trên bảo tồn tự nhiên và văn hóa địa phương; ưu tiên sử dụng năng lượng tái tạo, giảm thiểu rác thải nhựa và ứng dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng.

“Điểm đến du lịch xanh cần hướng tới sản xuất du lịch xanh, tiêu dùng du lịch xanh và con người xanh, nghĩa là mọi bên liên quan đều phải thay đổi tư duy và hành động để hướng tới bền vững thực chất”, ông nhấn mạnh.

Quang cảnh Hội thảo. Ảnh: Hồng Hạnh.

Tạo động lực lan tỏa mô hình du lịch xanh

Một điểm đặc biệt của Dự án là việc lồng ghép các giải pháp chuyển đổi số trong quản lý điểm đến du lịch. Ứng dụng công nghệ sẽ giúp theo dõi, giám sát lượng rác thải, mức tiêu thụ năng lượng và hành vi du khách, từ đó đưa ra các điều chỉnh kịp thời, hiệu quả. Đây cũng là bước chuẩn bị cần thiết để Việt Nam hướng tới các điểm đến du lịch thông minh trong tương lai.

Phó Cục trưởng Phạm Văn Thủy nhấn mạnh thêm: cùng với phát triển công nghệ, việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch là yếu tố then chốt. “Đội ngũ làm du lịch và cộng đồng địa phương cần hiểu rõ các nguyên tắc của phát triển bền vững, biết cách thực hành giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng và truyền cảm hứng xanh đến du khách”, ông nói.

Cũng tại Hội thảo, nhiều chuyên gia cho rằng để mô hình quản lý điểm đến xanh thực sự hiệu quả, cần chú trọng đến tính tương tác giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng. Theo họ, một điểm đến chỉ có thể bền vững khi người dân địa phương được tham gia từ khâu quy hoạch, vận hành đến giám sát.

Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam Vũ Thế Bình kỳ vọng Dự án sẽ trở thành “bước khởi đầu cho quá trình chuẩn hóa mô hình điểm đến du lịch xanh tại Việt Nam”. Ông tin tưởng rằng từ mô hình thí điểm Tây Yên Tử, kinh nghiệm và bài học rút ra sẽ là tiền đề quan trọng để nhân rộng mô hình đến các địa phương khác.

“Phát triển du lịch xanh là hành trình dài, đòi hỏi sự kiên định và đồng hành của toàn xã hội. Nhưng khi các bên cùng chung tay, mỗi điểm đến xanh sẽ trở thành mắt xích vững chắc trong chuỗi giá trị du lịch bền vững, góp phần gìn giữ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống của cộng đồng”, ông Bình chia sẻ.

Từ nhận thức, hành động đến mô hình cụ thể, hành trình xây dựng “mô hình quản lý điểm đến du lịch hiệu quả, hướng tới du lịch xanh, không rác thải nhựa và carbon thấp” không chỉ mở ra một hướng đi mới cho ngành du lịch Việt Nam, mà còn thể hiện quyết tâm của toàn ngành trong việc bảo vệ hành tinh, gìn giữ tài nguyên cho các thế hệ tương lai.