Evergrande là nhà phát triển bất động sản mắc nợ nhiều nhất thế giới với tổng nợ hơn 300 tỷ USD. Ảnh: AFP

Đối với các nhà đầu tư toàn cầu, những phần việc còn lại của việc thanh lý Evergrande sẽ vượt xa phạm vi "đòi nợ" một nhà phát triển bất động sản thông thường.

Vấn đề đặt ra hiện nay là liệu phán quyết thanh lý Evergrande của toà án Hong Kong có được áp dụng tại Trung Quốc đại lục hay không, bởi thị trường đại lục có hệ thống pháp luật khác biệt, theo Bloomberg. Cổ phiếu và trái phiếu bằng đô la của Evergrande được giao dịch ở Hong Kong nhưng phần lớn tài sản trị giá 242 tỷ USD của tập đoàn này lại nằm ở thị trường đại lục.

Cũng theo Bloomberg, rất ít người cho rằng quá trình thanh lý Evergrande có thể diễn ra đơn giản, bởi chưa từng có tiền lệ nào cho một công ty có quy mô như Evergrande bị tòa án Hong Kong phán quyết và hơn nữa, đây là tập đoàn có nhiều đơn vị trực thuộc.

Nếu quá trình thanh lý Evergrande không thuận lợi cho các nhà đầu tư nước ngoài, nó có nguy cơ làm trầm trọng thêm sự bi quan của họ về thị trường Trung Quốc cũng như làm suy yếu vai trò của Hong Kong như một trung tâm huy động vốn quan trọng của doanh nghiệp Trung Quốc, theo Bloomberg.

"Các nhà đầu tư quốc tế sẽ theo dõi chặt chẽ để xem liệu các tòa án đại lục có chấp nhận phán quyết của tòa án Hong Kong hay không", ông Kher Sheng Lee, đồng chủ tịch phụ trách khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Hiệp hội quản lý tài sản đầu tư thay thế (AIMA), nơi có các thành viên quỹ đầu tư phòng hộ và tín dụng tư nhân cùng quản lý hơn 3.000 tỷ USD, cho biết. "Điều đó có thể đặt ra một tiền lệ quan trọng liên quan đến khả năng Hong Kong có thể thi hành các phán quyết pháp lý ở Trung Quốc", ông Lee nhận xét.

Bên cạnh nỗi lo suy thoái kinh tế, việc Bắc Kinh "nắn gân" pháp lý đối với doanh nghiệp tư nhân hoạt động trong nhiều lĩnh vực, từ bất động sản đến công nghệ, cũng là yếu tố bất lợi cho việc định giá cổ phiếu gần đây. Tuần trước, chỉ số chứng khoán Hang Seng China Enterprises tại Hong Kong đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2005.

Giá cổ phiếu và trái phiếu của Evergrande phản ánh người nắm giữ chúng có ít niềm tin vào sự phục hồi. Đáng nói, cổ phiếu Evergrande đã trượt dốc còn 16 cent đô la Hong Kong trước khi bị tạm dừng giao dịch vào ngày 29/1, mức giá này chỉ bằng một phần nhỏ so với giá chào bán lần đầu ra công chúng là 3,50 đô la Hong Kong vào năm 2009.

Ông Brock Silvers, giám đốc điều hành công ty quản lý vốn đầu tư bất động sản Kaiyuan Capital (Trung Quốc), đánh giá: "Phán quyết thanh lý của toà án Hong Kong sẽ có tác động tức thời rất hạn chế đến hoạt động hoặc tài sản trong nước của Evergrande". "Mặc dù bên thanh lý có thể sẽ khẳng định quyền kiểm soát tài sản ở nước ngoài, nhưng quyền lực của họ sẽ không được công nhận ở trong nước".

Mặt khác, các quan chức Trung Quốc từng khẳng định rằng họ ủng hộ việc hoàn thành các dự án bất động sản còn dang dở và thanh toán cho các nhà thầu hơn là lợi ích của chủ nợ - một ưu tiên dường như cũng được Evergrande ủng hộ.

Sau phán quyết của toà án Hong Kong, giám đốc điều hành Evergrande, Shawn Siu, khẳng định: "Công ty đã nỗ lực hết sức có thể và rất tiếc về quyết định này". Vị này cũng nhấn mạnh: "Công ty sẽ đảm bảo việc bàn giao nhà và đều đặn thúc đẩy hoạt động bình thường".

Trung tâm tài chính Hong Kong có vai trò rất quan trọng trong sự phát triển của Evergrande. Chủ tịch Hui Ka Yan thành lập Evergrande vào năm 1996 tại thành phố Quảng Châu, nhưng chính tiềm năng vốn quy mô lớn của thị trường Hong Kong và khả năng tiếp cận các nhà đầu tư quốc tế đã thúc đẩy sự tăng trưởng nhảy vọt của tập đoàn này trong quá khứ.

Trong thập kỷ hoạt động sau niêm yết, cổ phiếu của Evergrande đã tăng tới 800% và trở thành một trong những danh mục đầu tư nóng nhất châu Á. Còn trái phiếu bất động sản Trung Quốc - do Evergrande dẫn đầu phát hành - đã trở thành một trong những giao dịch trái phiếu doanh nghiệp phổ biến và sinh lời nhất trên toàn cầu. Nhờ đó, Chủ tịch Hui Ka Yan lọt vào danh sách những người giàu nhất thế giới.

Tuy nhiên, sau khi chính quyền Trung Quốc áp dụng chủ trương giảm bớt đòn bẩy trên thị trường bất động sản vào năm 2021, Evergrande - với khoản nợ hơn 300 tỷ USD - đã sụp đổ.

Thị trường junk bond (trái phiếu có xếp hạng tín dụng thấp, rủi ro cao) của Trung Quốc lao đao khi niềm tin của nhà đầu tư vào khả năng trả nợ của các công ty giảm sút. Giống như nhiều công ty cùng ngành, Evergrande lâm cảnh vỡ nợ. Năm ngoái, Chủ tịch Hui Ka Yan đã bị cảnh sát quản thúc vì tình nghi phạm tội.

Bất kể các tòa án ở Trung Quốc đại lục phản ứng thế nào, việc thanh lý Evergrande - do công ty tư vấn Alvarez & Marsal đứng đầu - sẽ là một quá trình đầy thách thức. Bởi lẽ, hầu hết các dự án Evergrande đều do các công ty trong nước vận hành, khiến các chủ nợ nước ngoài khó nắm bắt. Theo hồ sơ tòa án, hơn 90% tài sản của Evergrande nằm ở Trung Quốc đại lục.

Việc thanh lý Evergrande giống như vùng biển chưa được khám phá, theo ông Kher Sheng Lee, đồng chủ tịch phụ trách khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Hiệp hội quản lý tài sản đầu tư thay thế. “Đây sẽ là một quá trình phức tạp, kéo dài nhiều năm với nhiều câu hỏi để ngỏ”, ông Kher Sheng Lee nhận định.