Nicotine, thành phần chính trong thuốc lá điện tử được biết đến với tính gây nghiện rất cao và là mối nguy hại nghiêm trọng đối với sự phát triển não bộ của thanh thiếu niên.

Bởi não bộ của trẻ em và thanh thiếu niên vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện và phát triển cho đến tuổi 25, việc tiếp xúc với nicotine có thể gây ra những hậu quả lâu dài, từ nghiện ngập đến các rối loạn nhận thức, cảm xúc, giảm khả năng học tập và thậm chí các rối loạn tâm thần.

Nicotine, thành phần chính trong thuốc lá điện tử được biết đến với tính gây nghiện rất cao và là mối nguy hại nghiêm trọng đối với sự phát triển não bộ của thanh thiếu niên.

Theo báo cáo từ Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế), tỷ lệ học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 sử dụng thuốc lá điện tử tại Việt Nam đã tăng mạnh trong những năm gần đây. Năm 2023, con số này đạt 7%, đặc biệt nhóm học sinh từ 13 đến 17 tuổi tăng từ 2,6% năm 2019 lên đến 8,1% năm 2023.

Trong đó, nhóm 13-15 tuổi đã chứng kiến tỷ lệ tăng gấp đôi, từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023. Đây là xu hướng đáng lo ngại khi nicotine không chỉ tác động lên sức khỏe mà còn làm tăng khả năng nghiện ngập và các vấn đề thần kinh về lâu dài.

Phơi nhiễm nicotine đặc biệt nguy hiểm đối với phụ nữ mang thai, dễ gây ra tình trạng đẻ non, thai chết lưu và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch ở cả mẹ và thai nhi.

Không dừng lại ở nicotine, thuốc lá điện tử còn là “cửa ngõ” dẫn đến việc lạm dụng các hóa chất nhân tạo tổng hợp, bao gồm cả ma túy thế hệ mới và nhiều chất độc hại khác. Điều này tạo ra một gánh nặng khổng lồ về mặt y tế, kinh tế và an ninh trật tự, đồng thời ảnh hưởng tiêu cực đến thế hệ tương lai và nhiều lĩnh vực khác.

Thiết kế bắt mắt, bao bì hấp dẫn cùng hàng trăm hương liệu đa dạng khiến thuốc lá điện tử trở thành món “đồ chơi nguy hiểm” thu hút giới trẻ, đặc biệt khi được bán tràn lan trên các nền tảng mạng xã hội. Nhiều học sinh còn lén mang theo sản phẩm này đến trường, rủ nhau sử dụng, gây ra những hậu quả sức khỏe nghiêm trọng.

Trong thực tế, nhiều trường hợp ngộ độc thuốc lá điện tử, đặc biệt là các sản phẩm chứa cần sa tổng hợp, đã phải nhập viện cấp cứu, với các biểu hiện nghiêm trọng như hôn mê, ngừng tim.

Quốc hội Việt Nam đã chính thức ban hành nghị quyết cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu và sử dụng thuốc lá điện tử cùng thuốc lá nung nóng kể từ ngày 1/1/2025. Tuy nhiên, tình trạng sử dụng sản phẩm này vẫn diễn ra phổ biến, cả trong thanh thiếu niên lẫn người lớn, thậm chí ngang nhiên hút tại nơi công cộng.

Bộ Y tế đang gấp rút hoàn thiện dự thảo Nghị định xử phạt hành vi liên quan đến thuốc lá điện tử, nhằm tạo lập một khung pháp lý đầy đủ để thực hiện nghiêm nghị quyết Quốc hội. Theo đó, dự kiến quy định được đưa ra là người sử dụng thuốc lá điện tử sẽ bị phạt tiền từ 3-5 triệu đồng, và những người biết nhưng không ngăn cản hành vi sử dụng tại nơi mình quản lý sẽ bị phạt từ 5-10 triệu đồng.

Không chỉ chứa nicotine, chất gây nghiện và gây ung thư, thuốc lá điện tử còn chứa nhiều tạp chất nguy hiểm khi đốt cháy, có thể dẫn đến tổn thương phổi nghiêm trọng. Đối với thanh thiếu niên có cơ thể còn yếu, việc sử dụng thuốc lá điện tử có thể gây ra các bệnh lý động kinh, suy giảm trí nhớ, mất ngủ và nhiều vấn đề sức khỏe khác.

TS.Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai từng chia sẻ với phóng viên rằng, thời gian qua, bệnh viện đã tiếp nhận nhiều ca ngộ độc thuốc lá điện tử, đặc biệt là các bệnh nhân trẻ tuổi với tổn thương não nặng nề.

Một trường hợp đáng chú ý là nữ bệnh nhân 20 tuổi nhập viện trong trạng thái hôn mê, co giật, tổn thương tim và suy thận do ngộ độc thuốc lá điện tử chứa ma túy tổng hợp. Thậm chí, một bệnh nhân chỉ mới 26 tuổi đã bị vỡ mạch máu não tương tự như đột quỵ ở người già.

Ngoài ra, còn có nhiều trường hợp bệnh nhân dù bề ngoài bình thường nhưng sau khi kiểm tra được phát hiện có các triệu chứng động kinh, suy giảm trí nhớ, mất ngủ, nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong sớm.

TS. Nguyên cảnh báo, việc pha trộn ma túy vào thuốc lá điện tử ngày càng gia tăng, đặc biệt trong giới trẻ, với tỉ lệ sử dụng ma túy qua sản phẩm này cao gấp 3,5 lần so với các hình thức khác.

Theo Bộ Công an, tình trạng mua bán và sử dụng thuốc lá điện tử chứa ma túy đã trở thành vấn đề phức tạp, nhất là trên không gian mạng và các sàn thương mại điện tử.

Các đối tượng tội phạm thường xuyên sản xuất các loại thuốc lá điện tử dưới nhiều tên gọi như Ampire, Wukong hay Bestas nhằm đánh lừa người dùng, nhất là giới trẻ. Các sản phẩm này có thể chứa cần sa và nhiều chất ma túy tổng hợp khác, gây ngộ độc nghiêm trọng và có thể dẫn đến tử vong.

Bên cạnh đó, thuốc lá điện tử còn chứa nhiều tạp chất khi đốt cháy có thể gây ung thư và tổn thương phổi. Đặc biệt đối với thanh thiếu niên, hệ hô hấp còn yếu sẽ dễ bị tổn thương nghiêm trọng.

Nói thêm về tác hại của thuốc lá nói chung, trong đó có thuốc lá điện tử, Ths.Vũ Thị Dịu, Phó trưởng Khoa Nội hô hấp, Bệnh viện 19-8, cho biết thuốc lá làm lão hóa da nhanh chóng với các dấu hiệu như nếp nhăn, đốm đồi mồi, mắt sưng húp và da khô xỉn.

Các hóa chất trong thuốc lá làm co các mao mạch dưới da, hạn chế lưu lượng máu và oxy đến da, đẩy nhanh quá trình lão hóa. Thuốc lá cũng là nguyên nhân chính gây bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, viêm phổi, hen suyễn và tràn khí màng phổi.

Tại Bệnh viện 19-8, gần 600 bệnh nhân đang được điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, trong đó phần lớn có liên quan đến hút thuốc lá chủ động hoặc thụ động. Hút thuốc lá còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về mắt như đục thủy tinh thể, thoái hóa điểm vàng và tổn thương thần kinh thị giác, có thể dẫn đến mù lòa.

Bác sỹ Vũ Thị Dịu khuyến cáo người dân cần từ bỏ thuốc lá để bảo vệ sức khỏe bản thân và cộng đồng. Đồng thời, các cơ sở y tế cần tăng cường theo dõi, phát hiện sớm và điều trị kịp thời các ca ngộ độc thuốc lá điện tử.

Thực tế đã chứng minh thuốc lá điện tử có thể gây tổn thương sức khỏe nghiêm trọng và thậm chí tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời. Việc không tiếp tay cho hành vi mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử chứa ma túy là hết sức quan trọng. Người dân cần nâng cao ý thức, tuyệt đối tránh xa các sản phẩm này để bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng.

Trong bối cảnh đó, thanh thiếu niên cần được cảnh báo và bảo vệ khỏi nguy cơ từ thuốc lá điện tử, đặc biệt là các sản phẩm chứa ma túy tổng hợp, nhằm giảm thiểu tối đa nguy cơ mắc bệnh và tử vong do các tác hại nghiêm trọng từ sản phẩm này.