Trần Tài, nhà sáng lập, CEO Công ty TNHH Nấm sinh học Việt Nam Vinabiomush.

“Hồ nhỏ không nuôi được cá lớn”

Việt Nam không thiếu các mô hình trồng nấm, nhưng Trần Tài tự tin khẳng định, mô hình trồng nấm đông trùng hạ thảo của Vinabiomush nằm trong top những mô hình đột phá nhất hiện nay, đạt tỷ lệ tự động hóa lên tới 80%.

Lựa chọn theo học chuyên ngành Công nghệ sinh học của Trường đại học Công nghiệp TP.HCM. Sau khi tốt nghiệp, anh học tiếp Thạc sĩ Công nghệ sinh học tại Trường đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia TP.HCM), nhờ đó Tài sở hữu nền tảng chuyên môn vững chắc trong ngành nấm.

Năm 2018, Tài thành lập Công ty TNHH Nấm sinh học Việt Nam Vinabiomush, đặt trụ sở và cửa hàng kinh doanh tại TP. Thủ Đức (TP.HCM). Anh nghĩ đơn giản rằng, mình làm ra sản phẩm tốt, lại có chuyên môn, thì chắc chắn sẽ được khách hàng đón nhận. Nhưng thực tế lại không như vậy. Đã có nhiều công ty dược tìm đến Vinabiomush để đặt vấn đề hợp tác, nhưng nhìn cơ sở sản xuất của anh lúc đó, cuối cùng họ đều rút lui. “Trăn trở nhiều ngày, tôi nhận thấy hồ nhỏ không bắt được cá lớn. Diện tích nhà xưởng lúc đó chỉ đi thuê, không thể mở rộng thêm. Vì vậy, tôi quyết định di chuyển mô hình về quê, làm thật bài bản, chuyên nghiệp”, Tài nhớ lại.

Sẵn được gia đình hỗ trợ về đất đai, Trần Tài mạnh dạn dịch chuyển toàn bộ mô hình từ Thủ Đức về thôn Tân Bình, xã Bàu Chinh, Bà Rịa Vũng Tàu (nay thuộc TP.HCM). Tình cờ giai đoạn này, Tài tham gia một chuyến đi Nhật Bản ngắn ngày để quan sát các mô hình trồng nấm bên nước bạn. Chuyến đi đã thay đổi hoàn toàn tư duy của anh về con đường phát triển nông nghiệp của bản thân.

Anh nhận ra, đa phần các mô hình trồng nấm ở Việt Nam vẫn chỉ đang làm theo kiểu truyền thống, cùng lắm là bán tự động, từ đó khó kiểm soát chất lượng sản phẩm. Trong khi, theo đại diện Vinabiomush, nấm là loài sinh vật hấp thụ dinh dưỡng “vô tổ chức”, chỉ cần nguồn nước, cơ chất nuôi trồng và dung dịch dinh dưỡng không an toàn hoặc bị nhiễm vi sinh lạ hay độc tố, nấm sẽ hút các chất độc hại và lưu trữ rất lâu trong thể quả (tai nấm hoặc quả thể đông trùng hạ thảo - PV). Tại nhiều cơ sở, chỉ cần mở cửa phòng trồng nấm, không khí bên ngoài ùa vào cũng đủ để ảnh hưởng chất lượng.

Trở về sau chuyến đi Nhật Bản, Trần Tài cơ cấu lại toàn bộ hoạt động của Vinabiomush. Trên diện tích 1.300 m2, anh quy hoạch thành từng phòng riêng, như phòng vô trùng, phòng lạnh, phòng cấy nấm, phòng nuôi, khu chế biến thành phẩm….đảm bảo từng khâu đều được kiểm soát nghiêm ngặt về chất lượng. Đặc biệt, phòng nuôi được anh thiết kế theo đúng tiêu chuẩn bên Nhật Bản, gồm 3 lớp không khí cách biệt, trong đó lớp đầu tiên để ngăn hoàn toàn không khí bên ngoài và bên trong, lớp thứ 2 là hệ thống ozone khử trùng toàn bộ không khí, lớp cuối cùng là hệ thống liên tục bơm khí tươi vào phòng nuôi, từ đó nấm đông trùng hạ thảo của Vinabiomush được nuôi trong môi trường vô trùng hoàn toàn.

Với hệ thống nhà xưởng như hiện tại, Trần Tài tiết lộ đã đầu tư khoảng hơn 8 tỷ đồng, song anh vẫn chưa dừng lại, bởi công nghệ tiến bộ từng ngày. Anh mong muốn tiếp tục đầu tư để nâng tỷ lệ tự động hóa lên khoảng 90%, bởi theo anh, “sản phẩm càng ít có sự can thiệp của con người, càng đồng bộ, chính xác, hạn chế hư hại, thất thoát”.

Đến nay, Vinabiomush đã có 8 sản phẩm chế biến từ nấm đông trùng hạ thảo, trong đó 2 sản phẩm (trà túi lọc đông trùng hạ thảo Vinabiomush và nấm đông trùng hạ thảo khô Vinabiomush) đạt OCOP 4 sao; 2 sản phẩm đạt OCOP 3 sao; 3 sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh…

Lan tỏa mô hình ra cộng đồng

Không chỉ là doanh nghiệp tiên phong trong nghiên cứu và sản xuất nấm đông trùng hạ thảo hữu cơ công nghệ cao, Vinabiomush còn là điểm đến quen thuộc của các bạn đoàn viên, thanh niên khởi nghiệp từ nhiều xã, tỉnh thành trên cả nước.

Anh Tài cho biết đặc trưng của ngành nấm là một nhà máy, một cơ sở sản xuất chỉ trồng một loại nấm duy nhất, để tránh lây nhiễm chéo, vậy nên nhà máy của anh chỉ trồng duy nhất đông trùng hạ thảo-loại nấm được anh giới thiếu có đủ dinh dưỡng của nhân sâm, linh chi và các axit amin quan trọng. Tuy nhiên, anh đã nghiên cứu, đóng gói thành quy trình để trồng các loại nấm dược liệu khác, ví dụ nấm rơm, nấm mối đen…và sẵn sàng chuyển giao cho các cá nhân có nhu cầu.

Điểm đặc biệt là các mô hình chuyển giao đều đi kèm với hướng dẫn kỹ thuật rõ ràng, cùng với quá trình học hỏi thực địa tại trại nấm của Vinabiomush, nhờ đó, những người không có chuyên môn trong ngành vẫn có thể làm được. Ví dụ như với Vinabiomush, anh Tài kể rằng, hồi mới chuyển về Bà Rịa Vũng tàu, anh từng đau đầu trong việc tìm kiếm nhân viên, vì nhân sự ở quê không sẵn như trên thành phố. Anh chấp nhận đào tạo từ đầu, và chỉ mất khoản 3 tháng, mọi nhân sự đã thông thạo quy trình sản xuất, anh gần như chỉ cần đưa ra phương hướng, không phải làm trực tiếp như trước.

Ngoài mô hình nấm đông trùng hạ thảo của Vinabiomush, anh Tài đang hợp tác với một số đơn vị khác để trồng nấm linh chi ở Bình Thuận, hay nấm rơm ở Tiền Giang. Anh cũng đứng ra thành lập câu lạc bộ nấm ăn, nấm dược liệu Việt Nam.

Trần Tài đánh giá so với các cây trồng khác, nấm là loại mang lại giá trị kinh tế cao, thông thường chỉ 2-3 tháng là xong một vụ thu hoạch, chưa kể ít chịu ảnh hưởng bởi thời tiết do được trồng toàn bộ trong nhà kính. Tuy nhiên, trong giai đoạn hiện nay, việc trồng nấm cần được chuẩn hóa toàn bộ nhà xưởng và công nghệ, thì mới có thể cạnh tranh trên thị trường và xa hơn là xuất khẩu ra thế giới.

Hiện tại, Trần Tài đang tất bật chuẩn bị để đầu năm sau, sẽ xuất khẩu nấm đông trùng hạ thảo Vinabiomush cho một đối tác phía Mỹ mua về chế biến làm thực phẩm chức năng.