Buôn lậu vàng vẫn là điểm nóng thời gian tới

Theo ông Đặng Văn Đức - Phó chi cục trưởng Chi cục Điều tra chống buôn lậu (Cục Hải quan Việt Nam), điều kiện địa lý của nước ta với đường biên dài hơn 4.000 km nhưng chỉ có 157 cửa khẩu và 88 điểm kiểm soát khiến nguy cơ buôn lậu vàng luôn hiện hữu. Khi giá trong nước chênh lệch và nhu cầu tăng, rủi ro buôn lậu càng lớn.

Thời gian qua, Cục Hải quan đã triển khai nhiều biện pháp nghiệp vụ và xác định chống buôn lậu vàng là nhiệm vụ trọng tâm. Đến nay, lực lượng hải quan đã phát hiện nhiều vụ việc, mỗi vụ thường có giá trị lớn, điển hình trên tuyến đường bộ khoảng 10 kg. Lượng vàng xử lý có thể cao hơn khi phối hợp với các lực lượng khác.

Cục Hải quan cảnh báo, điểm nóng buôn lậu trong thời gian tới vẫn là mặt hàng vàng, do có sự chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới, tiềm ẩn nhiều nguy cơ vận chuyển trái phép vàng và tiền tệ qua biên giới.

Vì vậy, cơ quan hải quan sẽ đẩy mạnh kiểm soát các tuyến đường bộ, đường thủy nội địa tại các tỉnh biên giới phía Nam giáp Campuchia (cửa khẩu Tịnh Biên, cửa khẩu Khánh Bình - An Giang, cửa khẩu Bờ Y - Gia Lai) và giáp Lào (cửa khẩu Lao Bảo - Quảng Trị).

Bên cạnh đó, tuyến đường hàng không qua các cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng cũng là tiêu điểm tăng cường kiểm tra của ngành Hải quan trong những tháng cuối năm 2025.  

Để giảm buôn lậu vàng, Cục Hải quan cho rằng cần sớm có hướng dẫn cụ thể để chính sách quản lý vàng đi vào thực tế, tạo minh bạch cho thị trường và giúp hoạt động xuất nhập khẩu không bị "dồn nén", đồng thời mở rộng lựa chọn pháp lý cho người dân.

Cơ quan hải quan cũng mong muốn, minh bạch thị trường trong nước để hạn chế cầu đối với các mặt hàng vàng bất hợp pháp, cũng như hỗ trợ cho lực lượng để đấu tranh buôn lậu vàng ở các tuyến biên giới.

Giao dịch vàng vẫn thiếu minh bạch

Ông Nguyễn Tiến Minh, Phó trưởng Thuế TP.Hà Nội cũng cho biết, kinh doanh vàng là lĩnh vực nhạy cảm, dễ phát sinh rủi ro.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính và Cục Thuế, trong giai đoạn 2024-2025, ngành Thuế Hà Nội đã triển khai nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp. Một bước tiến đáng chú ý là việc hướng dẫn và đưa vào vận hành hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, giúp doanh nghiệp xuất hóa đơn nhanh chóng, thuận tiện hơn so với hóa đơn điện tử có mã thông thường, đồng thời kết nối dữ liệu tức thời với cơ quan thuế.

Song song đó, Thuế Hà Nội tăng cường kiểm tra, phối hợp chặt chẽ với quản lý thị trường, công an, hải quan, thanh tra Chính phủ và các cơ quan pháp luật nhằm đối chiếu chéo dữ liệu hóa đơn, phát hiện và xử lý kịp thời vi phạm.

Một yêu cầu quan trọng được nhấn mạnh là doanh nghiệp phải ghi căn cước công dân hoặc mã số thuế của người mua vàng trên hóa đơn đầu ra; còn đối với vàng mua từ người dân, doanh nghiệp phải lập bảng kê đầy đủ thông tin cá nhân người bán. Đây là biện pháp then chốt để minh bạch hóa giao dịch, đặc biệt với các giao dịch có giá trị lớn.

Dù vậy, theo ông Minh, qua kiểm tra thực tế cho thấy vẫn còn nhiều sai sót, như: xác định giá tính thuế chưa đúng, kê khai chi phí liên quan đến vàng nguyên liệu chưa đầy đủ, quy trình hạch toán chưa thống nhất. Các sai phạm này đã được yêu cầu điều chỉnh kịp thời nhằm tránh thất thu ngân sách.

Bên cạnh đó, qua phối hợp với cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng cho thấy nhiều tài khoản cá nhân xuất hiện dòng tiền lớn, bất thường, không phù hợp với hoạt động kinh doanh khai báo.

Qua làm việc, đã có trường hợp có dấu hiệu kinh doanh vàng trái phép và được chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra. “Dấu hiệu buôn lậu vàng là có, nhưng cơ quan thuế không có chức năng điều tra đến cùng. Đây là điểm nghẽn lớn trong quản lý” - ông Minh cho biết.

Từ thực tiễn quản lý, đại diện Thuế Hà Nội đề xuất ba nhóm giải pháp trọng tâm.

Thứ nhất, hoàn thiện khung pháp lý đồng bộ giữa ba trục chính: quản lý vàng - quản lý thuế - quản lý thanh toán.

Thị trường vàng hiện chịu sự giám sát của nhiều cơ quan như ngân hàng, thuế, quản lý thị trường, công an, hải quan… nhưng dữ liệu chưa được kết nối thông suốt, gây khó khăn trong phát hiện rủi ro. Việc chia sẻ dữ liệu theo thời gian thực sẽ giúp nhận diện giao dịch bất thường nhanh và chính xác hơn.

Thứ hai, xây dựng cơ chế kiểm soát rủi ro liên cơ quan dựa trên dữ liệu hóa đơn điện tử và dữ liệu thanh toán. Theo đó, bắt buộc giao dịch vàng phải thanh toán qua ngân hàng, gắn với mã định danh đầy đủ của người mua - bán. Hệ thống mua vàng từ người dân cần được tích hợp với dữ liệu hóa đơn đầu vào để truy xuất nguồn gốc, giảm nguy cơ gian lận.

Thứ ba, đẩy mạnh truyền thông để người dân hiểu rõ quyền và nghĩa vụ về hóa đơn, chứng từ khi giao dịch vàng.

Lãnh đạo Thuế Hà Nội cũng đề xuất tích hợp dữ liệu giao dịch mua vàng của người dân với hệ thống hóa đơn đầu vào, tạo nền tảng phân tích đồng bộ, hỗ trợ hiệu quả công tác phòng chống buôn lậu.