Viện trưởng Viện KSND Tối cao Nguyễn Huy Tiến trình bày tờ trinh.

Tiếp tục Kỳ họp thứ 9, sáng 20/5, Quốc hội nghe tờ trình, báo cáo thẩm tra Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng hình sự.

Trình bày tờ trình, Viện trưởng Viện KSND Tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung 112/ 510 điều của bộ luật hiện hành. Trong đó, có 106 điều luật liên quan đến sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng và các cơ quan có liên quan.

Về các nội dung cơ bản, ông Tiến nêu, cơ quan điều tra từ mô hình 3 cấp (cấp bộ, cấp tỉnh và cấp huyện) được tinh gọn, sắp xếp chuyển thành 2 cấp (cấp bộ và cấp tỉnh).

Ông Tiến cho hay, trên cơ sở đề nghị của Bộ Công an, Dự thảo bổ sung quy định điều tra viên là Trưởng Công an cấp xã hoặc Phó trưởng Công an cấp xã.

Trưởng Công an cấp xã hoặc Phó trưởng Công an cấp xã được Thủ trưởng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh phân công có thẩm quyền tiến hành khởi tố, điều tra vụ án hình sự về tội ít nghiêm trọng, nghiêm trọng, có mức cao nhất của khung hình phạt đến 7 năm tù xảy ra trên địa bàn cấp xã.

Quy định này để đáp ứng yêu cầu thực tiễn khi không tổ chức công an cấp huyện, ông Tiến nhấn mạnh.

Thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, ủy ban này đồng tình việc bổ sung một số nhiệm vụ, quyền hạn cho điều tra viên là Trưởng Công an cấp xã hoặc Phó trưởng Công an cấp xã tương tự như nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ trưởng Cơ quan điều tra.

Tuy nhiên, theo cơ quan thẩm tra thì nội dung quy định cụ thể về nhiệm vụ, quyền hạn của Điều tra viên là Trưởng Công an cấp xã hoặc Phó Trưởng Công an cấp xã tại dự thảo luật có nhiều nội dung chưa phù hợp, mâu thuẫn với các nội dung khác của Bộ luật Tố tụng hình sự và mâu thuẫn ngay trong dự thảo luật, do đó sẽ phát sinh vướng mắc và không khả thi khi triển khai trên thực tế.

Báo cáo thẩm tra đầy đủ đơn cử, dự thảo luật quy định Trưởng Công an cấp xã hoặc Phó Trưởng Công an cấp xã có quyền quyết định áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt được Bộ luật Tố tụng Hình sự quy định gồm: ghi âm bí mật; ghi hình bí mật; nghe điện thoại bí mật; thu thập bí mật dữ liệu điện tử.

Việc áp dụng các biện pháp này, theo cơ quan thẩm tra, tác động trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân. Vì vậy, Bộ luật Tố tụng hình sự hiện hành chỉ giao cho Thủ trưởng Cơ quan điều tra cấp tỉnh trở lên mới có quyền áp dụng và phải được Viện trưởng Viện KSND cùng cấp phê chuẩn trước khi thi hành.

Do đó, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị không quy định Điều tra viên là Trưởng Công an cấp xã hoặc Phó trưởng Công an cấp xã có quyền áp dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt.

Cơ quan thẩm tra cũng đề nghị rà soát kỹ lưỡng các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự để sửa đổi, bổ sung các nội dung liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của Điều tra viên thuộc Cơ quan cảnh sát điều tra Công an cấp tỉnh được bố trí là Trưởng Công an cấp xã (hoặc Phó trưởng Công an cấp xã).

Việc này để bảo đảm chặt chẽ, thống nhất, khả thi, đáp ứng yêu cầu giải quyết kịp thời các vụ việc, vụ án xảy ra trên địa bàn cấp xã, ông Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh.

Một nội dung khác được trình Quốc hội ở lần sửa đổi này là quy định TAND khu vực có thẩm quyền xét xử sơ thẩm đối với vụ án hình sự về các tội phạm mà mức cao nhất của khung hình phạt đến 20 năm tù, trừ một số trường hợp án nghiêm trọng, phức tạp thuộc thẩm quyền truy tố, xét xử của VKSND, TAND cấp tỉnh.

Dự thảo cũng bổ sung thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm, tái thẩm hình sự của Viện trưởng VKSND cấp tỉnh và thẩm quyền kháng nghị giám đốc thẩm của Chánh án TAND cấp tỉnh đối với bản án có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực.

Viện KSND Tối cao cũng đề xuất sửa đổi trình tự, thủ tục thi hành án tử hình theo hướng bổ sung thời hạn xem xét quyết định ân giảm và thời hạn Tòa án quyết định hoãn thi hành án 2 năm khi có căn cứ.

Ủy ban thẩm tra cơ bản tán thành với quy định của dự thảo Luật, đề nghị VKSNDTC tiếp tục rà soát nhằm bảo đảm quy định chặt chẽ thủ tục xem xét bản án tử hình trước khi thi hành. Đồng thời bám sát nội dung tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự cũng đang được trình Quốc hội xem xét, dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 9 (có nhiều nội dung sửa đổi liên quan đến hình phạt tử hình) nhằm bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật, ông Tùng đề nghị.