Trên chuyến bay từ Đà Nẵng về TP.HCM, anh N.X.V. đau quặn bụng, toát mồ hôi, lạnh run. Máy bay vừa hạ cánh xuống sân bay Tân Sơn Nhất, anh được người nhà đưa tới Bệnh viện cấp cứu.

Viêm tụy cấp rất dễ tái phát, đặc biệt ở những người có thói quen uống rượu bia hoặc có bệnh nền như sỏi mật, mỡ máu, đái tháo đường.

Sau khi thăm khám các bác sĩ cho biết kết quả xét nghiệm men tụy của người bệnh cao hơn gấp 3 lần cho phép (bình thường <67 U/L). Người bệnh được chẩn đoán viêm tụy cấp.

Sau 1 tuần truyền thuốc hạ mỡ máu (triglyceride), bù dịch, theo dõi sát, sức khỏe anh V. cải thiện. Các chỉ số xét nghiệm về ngưỡng an toàn, người bệnh không còn đau bụng và đã ăn được cháo.

Anh V. được đưa đi cấp cứu kịp thời nên chưa biến chứng suy đa tạng (gan, thận, tim, phổi). Nếu chậm trễ, viêm tụy cấp có thể tiến triển hoại tử, biến chứng nặng nề, diễn tiến suy đa cơ quan và tỷ lệ tử vong trên 30%.

Theo lời kể của bệnh nhân, anh có thói quen nhậu 3 lần/tuần, mỗi lần uống trên 10 lon bia suốt 1 năm. Các bác sĩ kết luận đây chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng viêm tụy cấp mà anh đang trải qua

Các bác sĩ cảnh báo, thường xuyên uống nhiều bia rượu lâu ngày sẽ gây hẹp ống dẫn trong tụy, làm men tiêu hóa của tụy không được tiết vào ruột non và ứ đọng trong tụy, gây phản ứng viêm. Bên cạnh đó, uống rượu bia thường xuyên với số lượng lớn sẽ thúc đẩy nguy cơ tăng mỡ máu… dễ dẫn đến viêm tụy cấp.

Lạm dụng rượu bia được xác định là nguyên nhân của 70% trường hợp viêm tụy mạn tính. Một số nguyên nhân ít phổ biến hơn bao gồm sỏi mật, dùng thuốc, nhiễm trùng, chấn thương, rối loạn chuyển hóa hoặc không rõ nguyên nhân.

Tùy vào tình trạng của mỗi ca bệnh mà bác sĩ sẽ có phác đồ điều trị phù hợp. Khi nồng độ triglyceride vượt mức 1.000 mg/dL, bệnh nhân viêm tụy cấp nặng cần được thay huyết tương càng sớm càng tốt, nếu không sẽ gây suy đa cơ quan nặng hơn, viêm tụy diễn tiến thành hoại tử, nhiễm trùng, thậm chí tử vong.

Các triệu chứng viêm tụy cấp có thể khác nhau, tùy vào nguyên nhân và mức độ, bao gồm: đau bụng trên rốn, đau bụng lan ra sau lưng, sốt, mạch nhanh, buồn nôn/nôn mửa nhiều lần, chướng bụng.

Theo các bác sĩ, viêm tụy cấp rất dễ tái phát, đặc biệt ở những người có thói quen uống rượu bia hoặc có bệnh nền như sỏi mật, mỡ máu, đái tháo đường.

Do đó, mỗi người nên hạn chế tiêu thụ loại thức uống này, kết hợp chế độ ăn nhạt, thường xuyên khám sức khỏe định kỳ, kiểm tra mỡ máu, chỉ số cholesterol thường xuyên để phát hiện sớm các vấn đề ở tụy và các cơ quan khác.

Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, đơn vị đã tiếp nhận nam bệnh nhân (ở Hà Nội trong tình trạng bụng cứng, đau dữ dội sau bữa nhậu. Qua kiểm tra cho thấy, chỉ số Triglyceride (một dạng chất béo) lên đến 42mmol/l, tức là cao gấp hơn 20 lần ở người bình thường.

Thông tin về ca bệnh, bác sĩ Đoàn Duy Thành, Khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, qua khai thác, năm 2018, bệnh nhân cũng từng phải nhập viện vì viêm tụy cấp sau thời gian dài lạm dụng bia rượu.

Sau đó, bệnh nhân thấy sức khỏe dần phục hồi nên tiếp tục sử dụng rượu bia. Đặc biệt, sau dịp nghỉ Tết, trường hợp này tham gia nhiều cuộc liên hoan. Hậu quả, bệnh nhân được chẩn đoán viêm tụy cấp do rối loạn lipid. Viêm tụy cấp bị hủy hoại các mô tụy một cách ồ ạt do men tụy tiết đột ngột.

Theo bác sĩ Đoàn Duy Thành, viêm tụy cấp là một quá trình tổn thương cấp tính của tụy. Bệnh thường xảy ra đột ngột với những triệu chứng lâm sàng đa dạng, phức tạp từ viêm tụy cấp nhẹ đến mức độ nặng (thể hoại tử) với các biến chứng suy đa tạng nặng nề, tỷ lệ tử vong cao.

Nhiều nguyên nhân dẫn đến viêm tụy cấp như sỏi mật, giun ký sinh, các bệnh lý rối loạn chuyển hóa, đái tháo đường và một nguyên nhân khá phổ biến (gặp phải ở bệnh nhân này) là rối loạn chuyển hóa lipid do lạm dụng bia rượu.

Theo bác sĩ, với ca bệnh này, cách điều trị hiệu quả là lọc huyết tương phối hợp với thuốc insulin đường tĩnh mạch và thuốc giảm mỡ máu. Vì chỉ số Triglyceride quá cao, phần huyết tương lọc tách thải ra bên ngoài có màu trắng đục như sữa.

Đáng chú ý, trong 2 lần lọc đầu, máy báo lỗi liên tục vì huyết tương quá đặc. Bệnh nhân lọc máu 3 lần trong 3 ngày liên tiếp. Lần lọc đầu tiên, chỉ số Triglyceride của bệnh nhân từ 42mmol/l xuống 32mmol/l; lần thứ hai xuống 11mmol/l và sau lần lọc thứ ba xuống 6mmol/l.

Sau điều trị, bệnh nhân đã tiến triển rõ rệt, nồng độ Triglyceride trở về gần như bình thường, tình trạng đau bụng thuyên giảm nhiều, bụng mềm hơn. Đây là trường hợp khá may mắn.

Nhiều bệnh nhân viêm tụy cấp mức độ nặng có thể đi vào sốc nhiễm khuẩn hoặc suy đa tạng, viêm phổi phải đặt ống thở máy.

Việc điều trị sẽ phức tạp hơn rất nhiều. Trong trường hợp bị hoại tử mô tụy, các bác sĩ phải chọc hút ổ hoại tử, thậm chí là phải phẫu thuật.

Thông tin thêm về bệnh viêm tụy cấp, bác sĩ chuyên khoa I Đào Việt Hưng, Chuyên khoa Nội, Bệnh viện Đa khoa Medlatec cho hay, tụy có vai trò đặc biệt quan trọng, đó là nơi sản xuất ra dịch tụy chứa các enzyme tiêu hóa quan trọng. Nhờ các enzyme này, thức ăn mới được phân giải thành acid amin cấu trúc đơn giản, cho phép cơ thể hấp thu và sử dụng.

Viêm tụy cấp thường gây giảm sản sinh enzyme này, làm rối loạn tiêu hóa. Ngoài ra, tuyến tụy cũng là cơ quan sản sinh insulin - hormone có vai trò điều chỉnh đường huyết. Viêm tụy thường dẫn tới đái tháo đường do thiếu hụt insulin.

Cũng theo bác sĩ Hưng, viêm tụy cấp là tình trạng tuyến tụy bị viêm sưng đột ngột, xảy ra trong thời gian ngắn, bệnh có thể diễn tiến đến suy cơ quan, nhiễm trùng huyết, hoại tử tụy… nếu không điều trị kịp thời biến chứng nguy hiểm hơn gây tử vong.

Bệnh lý này do nhiều nguyên nhân gây nên, trong đó chủ yếu là do sỏi mật, bia rượu, tăng mỡ máu, thuốc hoặc do virus...

Khi mắc viêm tụy cấp, người bệnh thường có dấu hiệu đau bụng trên, hoặc lan ra sau lưng, sốt, mạch nhanh, buồn nôn, nôn, chướng bụng, chán ăn...

Tuy nhiên, những biểu hiện này dễ gặp trong những bệnh lý khác (tiêu biểu như bệnh dạ dày) khiến người dân chủ quan, không thăm khám kịp thời, có thể để lại hậu quả khôn lường.

Vì vậy, khi có dấu hiệu bất thường nào của cơ thể, người dân nên đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám kịp thời và kiểm soát bệnh lý sớm nhất.

Để tránh xa viêm tụy, bác sĩ khuyên người dân nên thực hiện lối sống khoa học và thực hiện kiểm tra định kỳ, cụ thể như sau: Ăn uống lành mạnh, khoa học với chế độ ăn nhạt để tránh sỏi mật, bổ sung chất xơ trong mỗi bữa ăn như rau cải xanh, nấm, khoai lang...; bỏ thuốc lá, hạn chế uống bia rượu; tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày; khám sức khỏe định kỳ, nhất là người bị mỡ máu, tiểu đường..