“Tính kiểm chứng” chính là “đất diễn” của báo chí chính thống trong bối cảnh bình thường mới. Ảnh: Lê Toàn

Những cảnh báo đỏ

Đầu tháng 6/2020, giới báo chí “truyền thống” trên thế giới đón nhận thông tin không mấy vui khi Microsoft sa thải gần 30 nhà báo để thay thế bằng trí tuệ nhân tạo (AI)… Và bắt đầu từ tháng 7, người dùng trang web MSN và trình duyệt Microsoft Edge sẽ đọc các tin tức hoàn toàn do AI tạo ra. Microsoft đã quyết định chọn AI để sàng lọc, chỉnh sửa và quản lý các bài báo trên trang chủ của Công ty, thay cho những nhân sự con người trước đây.

Microsoft khẳng định, việc sa thải các nhà báo không liên quan trực tiếp đến đại dịch Covid-19, bởi từ gần một năm nay, Microsoft News đã dần chuyển sang sử dụng AI để quét nội dung, sau đó xử lý và lọc những nội dung đó.

Không chỉ Microsoft, đã có rất nhiều công ty công nghệ đang thử nghiệm AI trong báo chí. Thậm chí, Google còn sẵn sàng đầu tư và tài trợ cho những dự án kiểu tương tự nhằm tìm hiểu về cách AI vận hành hệ thống báo chí.

Một gã khổng lồ công nghệ khác là Facebook thậm chí còn chơi “cửa trên”. Cũng có thể, Mark Zuckerberg “áy náy” khi thấy Facebook đã “sống trên lưng” nền tảng nội dung của các hãng tin truyền thống lâu quá. Tháng 3/2020, giữa cao điểm Covid-19, mạng xã hội này tuyên bố hỗ trợ cho các tổ chức báo chí, truyền thông trên thế giới 100 triệu USD. Động thái chia sẻ này khiến không ít nhà báo “xịn” chạnh lòng vì sự thay ngôi, đổi vị đang diễn ra như lốc tố.

Nói thêm về Facebook, mạng xã hội này luôn phủ nhận việc “nghe trộm” người dùng, nhưng ta hãy làm một bài test nhỏ. Một nhóm người, dĩ nhiên smartphone luôn kè kè trên tay hoặc trong túi, hãy thử bàn về việc mua nhà, về “gu” lựa chọn các sản phẩm bất động sản… Rất nhanh sau đó, trên tường nhà bạn, Facebook sẽ đổ về rất nhiều quảng cáo về những dự án mà bạn quan tâm, bạn cần biệt thự sẽ có biệt thự, bạn muốn một căn chung cư chắc chắn sẽ được đáp ứng.

Trò chuyện với người viết, Th.s Nguyễn Hoa Cương, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, chẳng thể có lý giải nào khả dĩ hơn việc Facebook có “lắng nghe” thông tin người dùng. Điều này thực ra cũng không quá khó hiểu khi dấu chân điện tử (Digital Footprint - một thuật ngữ marketing chỉ dấu vết dữ liệu mà người tiêu dùng đã tạo ra trong quá trình sử dụng Internet, hay nói cách khác là tất cả những gì ta làm khi online) thực tế đã len lỏi vào giường ngủ, vào bàn ăn… của hầu hết chúng ta.

Làng bất động sản Việt Nam, đặc biệt là các nhà môi giới vẫn đang say sưa với công nghệ thực tế ảo VR (Virtual Reality), bởi nó giúp khách mua nhà cảm nhận một cách chân thực nhất mái ấm mình sẽ có trong vài tháng, vài năm tới trên một không gian “ảo mà thực hơn cả thực” nhờ vào các phần mềm chuyên dụng và được điều khiển bởi một thiết bị thông minh. Nhưng ông Nguyễn Hoa Cương cho biết, thế giới đã đi xa hơn thế nhiều. Công nghệ “thực hóa hình ảnh ảo” bây giờ là thực tế ảo tăng cường AR  (Augmented Reality).

Hãy tưởng tượng sẽ chỉ cần ngồi tại nhà click chọn những gì cần mua. Sau đó lập tức, hệ thống sẽ tái hiện hình ảnh thực tế của món hàng đó ra không gian thật. Chẳng hạn, bạn đặt mua một cái giường lớn và phân vân không biết khi đặt vào góc nào của phòng ngủ và nó có vừa hay không? Lúc này, AR sẽ giúp tái hiện lại kích thước thật của cái giường bạn thích lên không gian tại nơi bạn sống thông qua camera trên chính chiếc smartphone hay máy tính của bạn.

Một hình dung đơn giản hơn nếu ai thích trò chơi điện tử. Pokemon GO - một game gây sốt toàn cầu, mang về cho nhà phát triển doanh thu hàng tỷ USD - được phát triển bởi công nghệ thực tế ảo tăng cường AR!

Báo chí chính thống đứng ở đâu?

Vậy, những câu chuyện lan man, có thể nói cả ngày này, rốt cuộc để nói lên điều gì? Như tựa đề bài báo đã đề cập, một bối cảnh hoàn toàn mới đang sầm sập đến, tạo ra những thách thức vô cùng lớn cho báo chí truyền thống nói chung và thông tin địa ốc nói riêng, cũng như bản thân mỗi thành viên thị trường bất động sản.

Trong chuyến công tác Trung Quốc hơn 1 năm trước, người viết đã được chứng kiến một máy in 3D khổng lồ rộng vài chục mét, cao gần chục mét, có thể “in” ra hẳn một ngôi nhà hai tầng với đầy đủ tiện nghi. Công nghệ này, nếu dăm năm trước, chắc hầu hết chúng ta đều cho rằng, chỉ có trong 72 phép thần thông của Tề Thiên Đại Thánh.

Những thay đổi mang tính cách mạng của công nghệ xây dựng, công nghệ môi giới, công nghệ tiếp cận và “ru ngủ” người dùng bất động sản đang khiến tất cả các thành viên thị trường bất động sản, trong đó có dòng chảy thông tin địa ốc, buộc phải thay đổi, nếu muốn tồn tại.

Và nếu không thể nhanh hơn, rất có thể, ta sẽ phải đi chậm hơn, sâu sắc hơn và chính xác hơn các nền tảng mạng xã hội. Có nghĩa là cần trở thành một nguồn tin được tin cậy, sau khi mọi người đã no nê, thậm chí bội thực với những thông tin không được kiểm chứng trên mạng.       

Tình trạng nhiễu loạn thông tin do mỗi cá nhân trên mạng xã hội có thể tùy ý sản xuất, cung cấp các thông tin mà không bị kiểm duyệt, khiến ngay cả người đứng đầu Nhà Trắng cũng vừa phải “lên máu”. Quá bức xúc trước Facebook, Twitter, Google, Tổng thống Donald Trump thậm chí đã ký ban hành sắc lệnh hồi cuối tháng 6/2020 nhằm hạn chế quyền miễn trừ trách nhiệm pháp lý đối với nội dung người dùng đăng tải trên nền tảng của họ.

“Chúng tôi đã chán ngấy với những thứ này”, ông Trump than thở!

Một câu chuyện trực diện hơn. Trong cuộc trao đổi gần đây với phóng viên Báo Đầu tư, nữ giám đốc truyền thông và marketing của một doanh nghiệp đang triển khai dự án bất động sản nghỉ dưỡng Đà Nẵng cho biết, mạng xã hội gia tăng khả năng tiếp cận thông tin với các khách hàng, nhưng cũng tạo ra và lan tỏa khủng hoảng truyền thông ở mức khủng khiếp.

Có ngày, có tới vài trăm tin nhắn cảnh báo thông tin tiêu cực được một đơn vị hỗ trợ về truyền thông gửi đến máy điện thoại cá nhân của vị này. Rất nhiều trong đó là những thông tin sai lệch. “Có hôm nửa đêm, tin nhắn đến, con khóc inh ỏi, nhưng vẫn phải bật dậy để kiểm tra vì nhỡ đâu mai sếp lại hỏi, hoặc vì không cẩn thận bùng phát thành những khủng hoảng lớn hơn thì chỉ có mất việc”, vị nữ giám đốc nói.

Theo ông Trần Minh, chuyên gia trong lĩnh vực đào tạo môi giới và marketing bất động sản, một thực tế cho thấy, thông tin về bất động sản trên mạng hiện nay nhiều hơn, thậm chí cập nhật theo thời gian thực, nhưng rõ ràng là chưa đủ, đúng, chính xác.

Đơn cử, ngay trong những ngày ảm đạm vì mùa dịch vừa qua, không quá khó để thấy trên mạng xã hội, hay các trang giao dịch bất động sản, xuất hiện nhiều thông tin rao bán gấp chung cư, nhà phố, đất nền với lời chào mời hấp dẫn “giá cả thấp hơn thị trường”. Đa số người đăng tin cho biết, đang “chịu bán lỗ cả trăm triệu vì khó khăn mùa dịch”, hoặc “bán giá gốc để về quê trốn dịch”. Tuy nhiên, khi liên hệ số điện thoại rao bán, thì rất nhiều thông tin sai lệch, đa số là giá ảo để “câu khách”. Rao chỗ quận này, nhưng nhà ở quận “kế bên” là lời giải thích thường gặp.

“Tình trạng này được gọi là ‘thông tin bất cân xứng’ (information asymmetry) trên thị trường bất động sản. Cả hai bên người mua - người bán đều bị quay cuồng vì lượng thông tin quá lớn và không có nhiều biện pháp kiểm chứng tính thật - giả của chúng”, ông Marc Townsend, Tổng giám đốc CBRE khu vực châu Á phân tích.

Nhưng điều này thực ra cho chúng ta một cơ hội, bởi “tính kiểm chứng” chính là “đất diễn” của báo chí chính thống. 

Theo bà Nguyễn Huế, CEO Sahi Agency, một trong những đơn vị cung cấp giải pháp truyền thông marketing bất động sản, truyền thông, marketing bất động sản sẽ phải theo hướng phân khúc khách hàng. Dự án nào có đối tượng khách hàng ấy và từ đối tượng khách hàng đó sẽ lựa chọn được cách thức truyền thông, thậm chí cơ quan truyền thông phù hợp.

Các cơ quan báo chí thực ra vẫn có thể giữ vị trí chính thống, giữ được vai trò “kiểm chứng” của mình, nhưng vẫn có thể lan tỏa các thông tin chính thống ấy nhờ nền tảng công nghệ mới.

“Trong giai đoạn này, các doanh nghiệp ngoài việc chuẩn hóa sản phẩm, thì nên xem xét cách tái kiến trúc các mô hình marketing, phương pháp tiếp cận và các kênh truyền tải nào thực sự hữu ích”, bà Huế nói.

Ở một góc độ khác, Phó tổng giám đốc một doanh nghiệp địa ốc đang phát triển nhiều dự án dạng Second Home ở vùng ven Hà Nội cho rằng, cộng sinh là câu chuyện báo chí truyền thống nên tính đến trong mối quan hệ với mạng xã hội. Dòng chảy công nghệ là không thể đảo ngược hoặc cưỡng lại. Các cơ quan báo chí thực ra vẫn có thể giữ vị trí chính thống, giữ được vai trò “kiểm chứng” của mình, nhưng vẫn có thể lan tỏa các thông tin chính thống ấy nhờ nền tảng công nghệ mới.

Một cách làm nữa, theo vị này, đó là cần đặt trọng tâm nội dung vào báo chí lý giải, báo chí dự báo. Khi mạng xã hội đã trả lời quá tốt về việc cái gì diễn ra, diễn ra ở đâu, thì dư địa còn lại và là thế mạnh của báo chí chính là việc tại sao nó diễn ra và điều đó sẽ có tác động gì đến những điều sắp tới bạn đọc quan tâm.

“Những hình thức truyền tải thông tin kiểu mới hấp dẫn hơn, sâu sắc hơn, có thể đánh vào cảm xúc người dùng… Đó là điều mà bất cứ chủ đầu tư bất động sản nào cũng cần. Bởi như một nhà môi giới địa ốc hàng đầu thế giới đã nói, cách bán nhà tốt nhất là qua 3 con đường: rỉ tai, rỉ tai và rỉ tai. Muốn người mua nhà trước rỉ tai người mua sau thì họ phải thực sự có cảm xúc với không gian sống đó”, vị này chia sẻ.