Chiều 7/7, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội chính thức công bố Quyết định số 23/2021/QĐ-TTg ngày 7/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ nhằm quy phạm hóa việc thực hiện các biện pháp hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động gặp khó khăn do đại dịch Covid-19 tại Nghị quyết số 68/NQ-CP ngày 01/7/2021 của Chính phủ. Quyết định này gồm 11 chương, 46 điều.

Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung chủ trì họp báo công bố Quyết định 23/QĐ-TTg chiều 7/7 (Ảnh: Thùy Liên)

Những chính sách hỗ trợ mới theo Nghị quyết số 68/NQ-CP

Quyết định cho phép giảm mức đóng bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, theo đó người sử dụng lao động được áp dụng mức đóng bằng 0% quỹ tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội vào Quỹ bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp trong 12 tháng (từ ngày 01 tháng 7 năm 2021 đến hết ngày 30 tháng 6 năm 2022) cho người lao động thuộc đối tượng áp dụng chế độ bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp (trừ cán bộ, công chức, viên chức, người thuộc lực lượng vũ trang nhân dân, người lao động trong các cơ quan của Đảng, Nhà nước, cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập được hưởng lương từ ngân sách nhà nước).

Người sử dụng lao động hỗ trợ toàn bộ số tiền có được từ việc giảm đóng vào Quỹ bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp cho người lao động phòng, chống Covid-19.

Về chính sách hỗ trợ người sử dụng lao động đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động, Chính phủ trong thẩm quyền của mình cho phép giảm một số điều kiện hưởng chế độ hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động từ Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp (giảm điều kiện về cắt giảm lao động, giảm điều kiện về khả năng tài chính để đào tạo cho người lao động) để hỗ trợ người sử dụng lao động trong quá trình cơ cấu lại đầu tư, đổi mới công nghệ và quản trị, thích ứng với môi trường kinh tế trong nước và quốc tế trong và sau đại dịch Covid-19 với thời gian hỗ trợ 01 năm và nâng mức hỗ trợ tối đa từ 1.000.000 đồng/người/tháng lên 1.500.000 đồng/người/tháng.

Ngoài ra, việc triển khai thực hiện chính sách theo hướng đơn giản hóa thủ tục, giảm thời gian giải quyết việc hỗ trợ, người sử dụng lao động tự kê khai và chịu trách nhiệm với kê khai của mình.

Một chính sách mới theo Nghị định số 68 là hỗ trợ người lao động ngừng việc. Theo đó, người lao động làm việc theo chế độ hợp đồng lao động bị ngừng việc theo khoản 3 Điều 99 Bộ luật Lao động và thuộc đối tượng phải cách ly y tế hoặc trong các khu vực bị phong tỏa theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền từ 14 ngày trở lên trong thời gian từ ngày 01 tháng 5 năm 2021 đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2021; đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Trường hợp người lao động đang mang thai được hỗ trợ thêm 1.000.000 đồng/người; đang nuôi con đẻ hoặc con nuôi hoặc chăm sóc thay thế trẻ em chưa đủ 06 tuổi thì được hỗ trợ thêm 1.000.000 đồng/trẻ em chưa đủ 06 tuổi và chỉ hỗ trợ cho 01 người là mẹ hoặc cha hoặc người chăm sóc thay thế trẻ em.

Theo khoản 3 Điều 99 của Bộ luật lao động, trường hợp phải ngừng việc trên 14 ngày làm việc thì tiền lương ngừng việc do hai bên thỏa thuận nhưng phải bảo đảm tiền lương ngừng việc trong 14 ngày đầu tiên không thấp hơn mức lương tối thiểu. Vì vậy, trong trường hợp người lao động bị ngừng việc từ 14 ngày trở lên, thì được hỗ trợ bằng tiền mặt để người lao động có thêm thu nhập, cần duy trì đời sống đến khi quay trở lại làm việc.

Trình tự thủ tục thực hiện chính sách này xây dựng theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính và thời gian thực hiện để tạo thuận lợi cho người lao động dễ thực hiện và sớm nhận được hỗ trợ.

Đối với trẻ em và người đang điều trị Covid-19, cách ly y tế, trong bối cảnh người lao động gặp nhiều khó khăn do đại dịch, Nhà nước hỗ trợ bổ sung cho lao động đang mang thai, người đang nuôi con chưa đủ 6 tuổi  để trẻ em luôn được chăm sóc, bảo vệ trong mọi hoàn cảnh, đặc biệt bảo đảm cho trẻ em trong giai đoạn đầu tiên của cuộc đời giảm thiểu rủi ro về sức khỏe, dinh dưỡng do cha, mẹ mất, giảm thu nhập thường xuyên.

Người lao động bị nhiễm Covid- 19 hoặc phải cách ly y tế để phòng, chống Covid- 19 cũng là những trường hợp lâm vào hoàn cảnh khó khăn đột xuất. Khó khăn lại gấp bội nếu họ đồng thời bị mất, giảm, giãn việc làm. Mặc dù đã có chính sách chi trả toàn bộ chi phí khám, chữa bệnh, nơi ở… cho họ nhưng để giúp người lao động và trẻ em giảm tối đa khó khăn, lo lắng trong thời gian điều trị bệnh hoặc cách ly y tế  do nguyên nhân Covid- 19, chính sách lần này hỗ trợ toàn bộ tiền ăn cho họ. Riêng trẻ em còn được hỗ trợ thêm 1.000.000 đồng/ trẻ em để các em có thể được mua sắm các vật dụng thiết yếu, sách truyện, đồ chơi…. phù hợp nhằm giảm thiểu những thiệt thòi vật chất và sang chấn tinh thần cho các em.

Đối với viên chức hoạt động nghệ thuật và người lao động là hướng dẫn viên du lịch:

Viên chức hoạt động nghệ thuật được hỗ trợ khi có đủ các điều kiện sau: (i) Là đạo diễn nghệ thuật, diễn viên, họa sĩ giữ chức danh nghề nghiệp hạng IV. (ii)Làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập có chức năng biểu diễn nghệ thuật (không bao gồm các đơn vị nghệ thuật lực lượng vũ trang) phải tạm dừng hoạt động từ 15 ngày trở lên trong thời gian từ ngày 01 tháng 5 năm 2021 đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2021 theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền để phòng, chống dịch Covid-19.

Hướng dẫn viên du lịch được hỗ trợ khi có đủ các điều kiện sau: (i) Có thẻ hướng dẫn viên du lịch theo quy định của Luật Du lịch. (ii)Có hợp đồng lao động với doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ lữ hành hoặc doanh nghiệp cung cấp dịch vụ hướng dẫn du lịch hoặc là hội viên của tổ chức xã hội - nghề nghiệp về hướng dẫn du lịch đối với hướng dẫn viên du lịch quốc tế và hướng dẫn viên du lịch nội địa; có phân công của tổ chức, cá nhân quản lý khu du lịch, điểm du lịch đối với hướng dẫn viên du lịch tại điểm. Mức hỗ trợ: 3.710.000 đồng/người và chi trả 01 lần cho người lao động.

Hồ sơ đề nghị, trình tự thủ tục đơn giản, ngắn gọn. Đơn vị sự nghiệp có chức năng biểu diễn nghệ thuật, hướng dẫn viên du lịch nộp hồ sơ trực tiếp tại cơ quan chuyên môn về văn hóa, du lịch cấp tỉnh để tổng hợp, trình UBND cấp tỉnh ra quyết định phê duyệt. Thời hạn giải quyết tối đa 5 ngày.

Những chính sách kế thừa từ Nghị quyết số 42/NQ-CP

Bên cạnh những chính sách mới theo Nghị quyết số 68, một số chính sách được quy định trong Quyết định số 23 của Thủ tướng Chính phủ cũng mang tính kế thừa Nghị quyết số 42/NQ-CP. Trình tự thủ tục thực hiện chính sách này được kế thừa việc thực hiện theo quy định tại Quyết định số 15/2020/QĐ-TTg ngày 24/4/2020 của Thủ tướng Chính phủ, đồng thời điều chỉnh việc thực hiện theo hướng đơn giản hóa thủ tục hành chính và thời gian thực hiện.

Về chính sách Hỗ trợ người lao động và người sử dụng lao động tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí, tử tuất, người sử dụng lao động đã đóng đủ bảo hiểm xã hội hoặc đang tạm dừng đóng vào Quỹ hưu trí và tử tuất đến hết tháng 4 năm 2021 mà bị ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 dẫn đến phải giảm từ 15% lao động tham gia bảo hiểm xã hội trở lên so với thời điểm tháng 4 năm 2021 thì người lao động và người sử dụng lao động được tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất 06 tháng kể từ thời điểm nộp hồ sơ đề nghị.

Điểm mới của chính sách này là nới lỏng điều kiện so với Nghị quyết 42/NQ-CP và Nghị quyết 154/NQ -CP, chỉ cần giảm 15% số lao động thuộc diện tham gia BHXH là được tạm dừng đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian tạm dừng đóng theo Nghị quyết 68 là 6 tháng. dài hơn so với Nghị quyết 154/ NQ-CP trước đây là 3 tháng.

Bên cạnh đó, thủ tục, hồ sơ được đơn giản hóa, thời gian giải quyết giảm từ 25 ngày (đối với các trường hợp thông thường) xuống còn 5 ngày.

Đối với người lao động tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động hoặc nghỉ việc không hưởng lương, người lao động làm việc tại doanh nghiệp, hợp tác xã, đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên hoặc chi đầu tư và chi thường xuyên, cơ sở giáo dục dân lập, tư thục ở cấp giáo dục mầm non, mẫu giáo, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông, giáo dục nghề nghiệp tạm hoãn hợp đồng lao động, nghỉ việc không hưởng lương trong thời hạn của hợp đồng lao động từ 15 ngày liên tục trở lên, tính từ ngày 01 tháng 5 năm 2021 do phải dừng hoạt động theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền để phòng, chống dịch Covid-19 trong thời gian từ ngày 01 tháng 5 năm 2021 đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2021; đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc được hỗ trợ 1.855.000 đồng; từ 01 tháng trở lên được hỗ trợ 3.710.000 đồng.

Chính sách hỗ trợ trực tiếp bằng tiền mặt cho người lao động bị tạm hoãn hợp đồng lao động, nghỉ việc không hưởng lương nhằm hỗ trợ trong thời gian không có việc làm, không có thu nhập, cần duy trì đời sống đến khi quay trở lại làm việc.

Trường hợp người lao động đang mang thai được hỗ trợ thêm 1.000.000 đồng/người; đang nuôi con đẻ hoặc con nuôi hoặc chăm sóc thay thế trẻ em chưa đủ 06 tuổi thì được hỗ trợ thêm 1.000.000 đồng/trẻ em chưa đủ 06 tuổi và chỉ hỗ trợ cho 01 người là mẹ hoặc cha hoặc người chăm sóc thay thế trẻ em chưa đủ 06 tuổi.

Các mức hỗ trợ này cũng cao hơn mức hỗ trợ nghị quyết số 42/NQ-CP.

Đối với người lao động chấm dứt hợp đồng lao động nhưng không đủ điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp cũng được hỗ trợ trực tiếp bằng tiền mặt.

Người lao động làm việc tại doanh nghiệp, hợp tác xã, đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên hoặc chi đầu tư và chi thường xuyên, cơ sở giáo dục dân lập, tư thục ở cấp giáo dục mầm non, mẫu giáo, tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông, giáo dục nghề nghiệp chấm dứt hợp đồng lao động do phải dừng hoạt động theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền để phòng, chống dịch Covid-19 trong thời gian từ ngày 01 tháng 5 năm 2021 đến hết ngày 31 tháng 12 năm 2021; đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc nhưng không đủ điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp được hỗ trợ một lần 3.710.000 đồng/người.

Về chính sách Hỗ trợ hộ kinh doanh, chính sách này kế thừa từ Nghị quyết số 42/NQ-CP,  hộ kinh doanh chỉ cần nộp giấy đề nghị hỗ trợ tại UBND cấp xã nơi có địa điểm kinh doanh để tổng hợp, trình các cấp. Thời hạn giải quyết tối đa 10 ngày (giảm 2 ngày so với trước), hồ sơ được cắt giảm chỉ có giấy đề nghị.

Quyết định này cũng đưa ra chính sách hỗ trợ người sử dụng lao động vay vốn để trả lương ngừng việc, trả lương phục hồi sản xuất, vừa mang tính kế thừa Nghị quyết số 42/NĐ-CP, vừa bao gồm chính sách mới theo Nghị quyết số 68/NQ-CP.

Cụ thể, Người sử dụng lao động được vay vốn tại Ngân hàng chính sách xã hội với lãi suất 0%, không phải thực hiện biện pháp bảo đảm tiền vay để trả lương ngừng việc đối với người lao động đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc phải ngừng việc từ 15 ngày liên tục trở lên theo quy định khoản 3 Điều 99 Bộ luật Lao động trong thời gian từ ngày 01 tháng 5 năm 2021 đến hết ngày 31 tháng 3 năm 2022. Mức cho vay tối đa bằng mức lương tối thiểu vùng đối với số người lao động theo thời gian trả lương ngừng việc thực tế tối đa 3 tháng. Thời hạn vay vốn dưới 12 tháng. Mức cho vay vốn này cao hơn mức hỗ trợ nghị quyết số 42/NQ-CP. 

Điểm mới trong chính sách với đối tượng này là cho vay vốn trả lương phục hồi sản xuất. Cụ thể, khi người sử dụng lao động phải dừng sản xuất, kinh doanh do yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền để phòng chống dịch Covid-19 trong thời gian từ 01 tháng 5 năm 2021 đến hết ngày 31 tháng 3 năm 2022 khi quay trở lại sản xuất kinh doanh hoặc người sử dụng lao động hoạt động trong lĩnh vực vận tải, hàng không, du lịch, dịch vụ lưu trú và đưa người lao động di làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng trong thời gian từ 01 tháng 5 năm 2021 đến hết ngày 31 tháng 3 năm 2022 được vay vốn tại Ngân hàng chính sách xã hội với lãi suất 0%, không phải thực hiện biện pháp bảo đảm tiền vay để trả lương đối với người lao động làm việc theo hợp đồng lao động đang tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Mức cho vay tối đa bằng mức lương tối thiểu vùng đối với số người lao động đang làm việc theo hợp đồng lao động theo thời gian trả lương thực tế tối đa 3 tháng. Thời hạn vay vốn dưới 12 tháng.

Đây là chính sách mới, giúp người sử dụng lao động có thêm nguồn vốn để trả lương cho người lao động, dành thêm nguồn lực để phục hồi sản xuất, kinh doanh. Việc triển khai thực hiện chính sách theo hướng đơn giản hóa thủ tục, giảm thời gian giải quyết việc hỗ trợ, người sử dụng lao động tự kê khai và chịu trách nhiệm với kê khai của mình.