Hai tàu bay của Sun PhuQuoc Airways tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài.

Lộ diện đối thủ nặng ký

“Có thể khẳng định, đối thủ cạnh tranh toàn diện đối với Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines) - đơn vị đang dẫn đầu thị phần vận chuyển nội địa trong 5 năm tới không phải Vietjet, mà chính là Sun PhuQuoc Airways. Sun PhuQuoc Airways hiện là hãng hàng không duy nhất kết hợp được cả hạ tầng cảng hàng không và vận tải hàng không”, TS. Nguyễn Đức Kiên, nguyên Tổ trưởng Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng cho biết.

Theo TS. Nguyễn Đức Kiên, với việc đã được giao là nhà đầu tư Dự án mở rộng Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc trị giá hơn 22.000 tỷ đồng, Sun Group - công ty mẹ của Sun PhuQuoc Airways sẽ là đơn vị vận hành, khai thác sân bay trọng yếu có công suất lên tới 20 triệu hành khách/năm kể từ năm 2027.

“Sun PhuQuoc Airways sẽ được hưởng lợi rất lớn từ việc Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc được đầu tư bài bản, đồng bộ để trở thành một “hub” du lịch hàng đầu trong nước và khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Từ điểm tựa là “cứ điểm” du lịch này, Sun PhuQuoc Airways sẽ thuận lợi vươn tới tất cả các sân bay trong nước và quốc tế quan trọng khác, đặc biệt là khu vực Đông Bắc Á như: Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc”, TS. Nguyễn Đức Kiên cho biết.

Cần phải nói thêm rằng, nhận định nói trên được TS. Nguyễn Đức Kiên đưa ra tại Hội thảo khoa học “Vai trò của doanh nghiệp nhà nước trong các ngành trọng yếu của nền kinh tế: Góc nhìn từ ngành hàng không”, được tổ chức 2 ngày trước khi Sun PhuQuoc Airways tổ chức buổi lễ ra mắt hoành tráng tại Hà Nội hôm 15/10.

Là hãng bay có thời gian chuẩn bị nhanh nhất trong lịch sử hàng không dân dụng Việt Nam, trong đó quá trình xin cấp phép kinh doanh vận chuyển hàng không chỉ mất chưa đầy 3 tháng, Sun PhuQuoc Airways dự kiến thực hiện chuyến bay thương mại đầu tiên vào ngày 1/11/2025.

Khởi đầu bằng 3 chiếc Airbus A320 CEO thân hẹp, mới tinh, đội bay của Sun PhuQuoc Airways sẽ tăng lên 8 chiếc vào cuối năm 2025 và tăng lên 35 chiếc vào năm 2027, trong đó bao gồm cả các dòng máy bay thân rộng, đường dài như: Boeing 787, Airbus A330, Airbus A350.

Theo kế hoạch, ngay từ giai đoạn đầu, Sun PhuQuoc Airways sẽ tập trung khai thác mạng bay “trục nan”, lấy Phú Quốc làm trung tâm, kết nối trực tiếp tới các thành phố du lịch - kinh tế trọng điểm trong nước. Chặng bay dự kiến của hãng bay mới này sẽ là: Phú Quốc - Hà Nội, Phú Quốc - TP.HCM, Phú Quốc - Đà Nẵng và một số chuyến bay quan trọng khác như TP.HCM - Hà Nội, TP.HCM - Đà Nẵng, TP.HCM - Vân Đồn, Đà Nẵng - Phú Quốc. Trong thời gian tới, hãng bay sẽ tiếp tục mở rộng đường bay từ Phú Quốc đến các tỉnh và thành phố khác.

“Với Sun Group, hàng không là đôi cánh hoàn thiện hệ sinh thái du lịch toàn diện, góp phần hiện thực hóa khát vọng đưa Phú Quốc nói riêng và Việt Nam nói chung trở thành điểm đến hàng đầu khu vực và thế giới”, ông Đặng Minh Trường, Chủ tịch Tập đoàn Sun Group cho biết.

Cần phải nói thêm rằng, ngoài Cảng hàng không quốc tế Phú Quốc, Sun Group còn đang là nhà đầu tư, là đơn vị vận hành khai thác duy nhất Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn - Quảng Ninh. Đây cũng là một trong những địa phương có thế mạnh du lịch lớn nhất Việt Nam hiện nay. Điều này đã mang lại cho Sun PhuQuoc Airways một hệ sinh thái hoàn thiện bậc nhất trong số các hãng hàng không Việt Nam nếu hãng bay này thực hiện đúng lộ trình đề ra trong 5 năm tới.

Không chỉ Sun PhuQuoc Airways, xu hướng đầu tư hãng bay nằm trong hệ sinh thái tổng thể bao gồm cảng hàng không, hạ tầng logistics đang ngày một rõ nét tại Việt Nam.

Trên thực tế, sau khi dồn vốn trở thành nhà đầu tư chiến lược tại hãng hàng không Vietravel Airlines, Tập đoàn T&T cũng đang kiến nghị nâng cấp Cảng hàng không Quảng Trị đang được đầu tư từ cấp 4C lên 4E để có khả năng tiếp nhận các loại máy bay có kích thước lớn như Boeing 777, Boeing 787, Airbus A350 và các loại máy bay chuyên dụng khác.

Lãnh đạo Tập đoàn T&T cho biết, Vietravel Airlines sẽ là mắt xích quan trọng trong chuỗi các dự án hạ tầng - logistics - hàng không đã và đang được triển khai của T&T Group như: Cảng Quảng Ninh, Cảng hàng không Quảng Trị, “siêu cảng” logistics Việt Nam SuperPort tại Vĩnh Phúc, Cụm công nghiệp Nam Phúc Thọ, Tổ hợp công nghiệp hàng không - logistics - dịch vụ - thương mại - đô thị sân bay tại Quảng Trị.

“Bên cạnh chiến lược phát triển mảng vận chuyển hành khách của Vietravel Airlines với tư cách là một hãng hàng không du lịch, Tập đoàn T&T với một tầm nhìn dài hạn đang có kế hoạch mở rộng sang mảng vận chuyển hàng hóa hàng không (air cargo), phát triển trung tâm vận tải hàng hóa hàng không của khu vực”, ông Đỗ Quang Hiển, Chủ tịch T&T cho biết.

Hệ sinh thái của hãng hàng không quốc gia

Mặc dù trong chiến lược kinh doanh trong 5 năm tới, Vietnam Airlines chưa có kế hoạch tham gia đầu tư một cảng hàng không, nhưng lãnh đạo hãng hàng không quốc gia cho biết, đây là một lợi thế cạnh tranh rất lớn không chỉ trong phạm vi thị trường nội địa mà còn ở tầm quốc gia.

Theo ông Đặng Ngọc Hòa, Chủ tịch HĐQT Vietnam Airlines, bài học kinh nghiệm từ thực tiễn phát triển của nhiều quốc gia tiên tiến trên thế giới cho thấy rằng, sự phối hợp nhịp nhàng, đồng bộ, có chiều sâu giữa hãng hàng không quốc gia và đơn vị quản lý, khai thác hạ tầng sân bay chính là một trong những yếu tố then chốt, có tính quyết định tạo nên sức mạnh tổng thể, sức cạnh tranh của toàn bộ hệ sinh thái hàng không quốc gia.

Điển hình như tại Singapore, Tập đoàn Temasek (của Chính phủ Singapore) đã rất thành công trong việc xây dựng và vận hành một mô hình quản trị đồng bộ, thống nhất giữa hãng hàng không Singapore Airlines và Cảng hàng không quốc tế Changi. Cơ chế này đã giúp Singapore hình thành nên một “cụm hàng không” cực kỳ hiệu quả, đưa đất nước này trở thành một trong những trung tâm trung chuyển hàng không hàng đầu trên thế giới.

Tại Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, để hiện thực hóa mục tiêu chiến lược đưa Dubai trở thành một trong các trung tâm trung chuyển của thế giới, Chính phủ nước này đã xây dựng một kế hoạch chiến lược phát triển rất bài bản, với sự phối hợp chặt chẽ, xuyên suốt giữa Hãng hàng không Emirates, Sân bay quốc tế Dubai, Cơ quan Xúc tiến du lịch Dubai và các nhà chức trách có liên quan. Một điểm rất đáng lưu ý trong mô hình của Dubai là Chính phủ giao cho cùng một người đứng đầu các cơ quan, tổ chức then chốt nêu trên, nhằm bảo đảm cho việc triển khai chiến lược được đồng bộ, thống nhất và đạt hiệu quả tối đa.

“Đối với Việt Nam, việc nghiên cứu, tham khảo, học hỏi có chọn lọc các mô hình hợp tác, quản trị thành công như vậy từ các nước có thể mở ra những hướng đi mới, những cách làm sáng tạo trong công tác quy hoạch và quản trị ngành hàng không, giúp tối ưu hóa việc sử dụng các nguồn lực, khai thác có hiệu quả các kết cấu hạ tầng hiện có, tăng cường khả năng kết nối và từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong lĩnh vực hàng không”, ông Đặng Ngọc Hòa thông tin.

Chia sẻ quan điểm nói trên, TS. Nguyễn Đức Kiên cho biết, trên thế giới, các hãng hàng không quốc gia thường được giao quản lý một cơ sở hạ tầng trọng yếu, ví dụ hãng hàng không của Thổ Nhĩ Kỳ Turkish Airlines khi được giao khai thác sân bay mới tại thủ đô Istanbul đã giúp họ mở rộng mạng lưới và nâng cao hiệu quả vượt bậc. “Vì vậy, nếu không có chính sách mạnh mẽ và sự đồng hành của Nhà nước, Vietnam Airlines sẽ gặp khó trong việc đạt tăng trưởng hai con số và giữ vững vai trò trụ cột trong nền kinh tế”, TS. Nguyễn Đức Kiên nhìn nhận.

Được biết, trong giai đoạn trước mắt, để làm dày thêm hệ sinh thái của mình, Vietnam Airlines đã chủ động tham gia đầu tư phát triển hạ tầng và dịch vụ logistics: như tham gia đầu tư nâng cấp, cải tạo, mở rộng nhà ga hành khách, nhà ga hàng hóa tại các cảng hàng không lớn, trọng điểm.

Vietnam Airlines cũng đang đẩy mạnh đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng cơ sở, các dịch vụ đồng bộ, hiện đại tại các cảng hàng không; nghiên cứu, xúc tiến đầu tư xây dựng các trung tâm logistics hàng không, trung tâm công nghiệp hàng không tại khu vực các sân bay lớn như Long Thành, Gia Bình, Nội Bài, Tân Sơn Nhất.

Chủ tịch HĐQT Vietnam Airlines cho biết, một trong những hướng đi chiến lược được hãng hàng không quốc gia dồn nguồn lực đầu tư là việc xây dựng tại khu vực sân bay Long Thành một trung tâm bảo dưỡng, sửa chữa máy bay (MRO - Maintenance, Repair and Overhaul) với quy mô lớn, trình độ công nghệ cao.

“Theo số liệu thống kê từ các tổ chức uy tín, thị trường MRO toàn cầu đã đạt giá trị hơn 90 tỷ USD vào năm 2023, trong đó khu vực châu Á chiếm tỷ trọng gần 40%. Trong khi đó, Việt Nam hiện vẫn chưa có một trung tâm MRO nào đạt tiêu chuẩn quốc tế, đây thực sự là một khoảng trống, một cơ hội chiến lược rất lớn cần được tập trung nguồn lực để lấp đầy trong thời gian tới”, ông Đặng Ngọc Hòa chia sẻ.

Đặc biệt, thực hiện lộ trình được cổ đông thông qua từ nhiều năm trước đây, Vietnam Airlines đang khẩn trương xúc tiến thành lập và phát triển hãng hàng không chở hàng chuyên dụng, dự kiến ra mắt ngay trong năm 2025.

Với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng năm ước đạt gần 1.000 tỷ USD, Việt Nam đang nổi lên như một trung tâm thương mại, một mắt xích quan trọng trong các chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, một nghịch lý đang tồn tại là Việt Nam hiện vẫn chưa có một hãng hàng không nào chuyên về vận chuyển hàng hóa bằng máy bay chở hàng chuyên dụng.

Các hãng hàng không của Vietnam Airlines hiện nay chủ yếu vẫn chỉ tận dụng khoang chứa hàng dưới bụng (khoang bụng) của các máy bay chở khách, điều này dẫn đến những hạn chế rất lớn về tải trọng vận chuyển, chủng loại hàng hóa và hiệu quả khai thác.