Vấn nạn khai thác cát tràn tran trên sông Trà Khúc, Thành phố Quảng Ngãi, tỉnh Quảng Ngãi. Ảnh: P.L

Sờ đâu sai đó

Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi vừa chỉ ra nhiều sai phạm của hàng loạt doanh nghiệp trong việc chấp hành pháp luật trong khai thác khoáng sản và nghĩa vụ tài chính.

Theo đó, Công ty TNHH MTV Khánh Ly được Sở Tài nguyên và Môi trường tham mưu UBND tỉnh cấp Giấy phép khai thác khoáng sản số 28/GP-UBND ngày 11/5/2018, đã hoàn thành xong công tác xây dựng cơ bản mỏ, đưa mỏ vào khai thác và thực hiện các nghĩa vụ theo quy định, sau đó đã chuyển nhượng quyền khai thác khoáng sản cho Công ty cổ phần Đầu tư Xây dựng Phú An Lộc và đơn vị nhận chuyển nhượng đã được cấp lại Giấy phép mới số 43/GP-UBND ngày 21/6/2018. Tuy nhiên, Sở Tài nguyên và Môi trường chậm thực hiện ký lại hợp đồng thuê đất với đơn vị mới là không đúng quy định  tại khoản 1 Điều 31, Luật Khoáng sản.

Công ty cổ phần Đầu tư Phát triển và Thương mại Bình Minh Miền Trung theo Giấy phép số 47/GP-UBND ngày 9/7/2018 khai thác cát san lấp  phục vụ thi công Dự án Nâng cấp, mở rộng Nhà máy lọc dầu Dung Quất (công  trình này không đủ điều kiện theo điểm đ, khoản 1, Điều 22, Nghị định  158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016), nhưng được cấp phép không qua đấu giá quyền khai thác là không đúng quy định tại khoản 1, Điều 78, Luật Khoáng sản.

Theo Giấy phép khai thác đất đồi làm vật liệu san lấp của Công ty TNHH Thương mại vận tải Hân Nga số 22/GP-UBND ngày 26/3/2018 tại mỏ đất Núi Ngang, thôn Hà Trung và Hà Nha xã Tịnh Hà huyện Sơn Tịnh thời hạn khai thác là 3 năm kể từ ngày cấp phép, công suất khai thác 50.000m3/năm.

Nhưng theo Báo cáo định kỳ khai thác khoáng sản số 18/BC-HN ngày 31/12/2019 của Công ty gửi Sở Tài nguyên và Môi trường thể hiện đơn vị đã khai thác hết trữ lượng trước khi Giấy phép hết hạn là có hành vi vi phạm tại Điều 40, Nghị định số 33/2017/NĐ-CP  ngày 3/4/2017.

Đối với mỏ đất này, năm 2019, Sở Tài nguyên và Môi trường thanh tra và có Kết  luận số 3508/KL-STNMT ngày 6/8/2019 phát hiện Công ty TNHH Thương mại vận tải Hân Nga sai phạm tại Mỏ Núi Ngang thiếu 2 mốc M7, M9 và sai  phạm mỏ cát Ngân Giang khai thác quá độ sâu từ 1 đến dưới 2 m và đã xử phạt vi phạm hành chính 2 hành vi trên tại Quyết định số 419/QĐ-XPVPHC ngày  10/9/2019 với số tiền 12 triệu đồng.

Tại thời điểm ngày 13/6/2019, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường xác định khối lượng khai thác chỉ là 38.167,3 m3 chưa vượt công suất khai thác trong năm 2019 nên không xử lý lỗi này.

"Như vậy, sai phạm về khai thác vượt công suất đối với mỏ đất Núi Ngang Thôn Hà Trung và Hà Nha chưa được Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường kiểm tra, phát hiện, xử lý", Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi kết luận. 

Trong khi đó, Công ty cổ phần Đầu tư Phát triển và Thương mại Bình Minh Miền Trung, trong 2 năm (2018-2019) khai thác cát tại mỏ cát xã Tịnh An, Thành phố  Quảng Ngãi nhưng không thực hiện việc giám sát môi trường định kỳ theo kế hoạch bảo vệ môi đã được phê duyệt tại Giấy xác nhận số 1061/GXN-STNMT  ngày 16/3/2018 của Sở Tài nguyên và Môi trường là có hành vi vi phạm tại khoản 7, Điều 12, Nghị định số 155/2016/NĐ-CP ngày 18/1/2016 của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành  chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

Năm 2019, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường kiểm tra đột  xuất tại mỏ cát xã Tịnh An và đã có Thông báo kết luận số 5347/TB-STNMT ngày 20/11/2019 của Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường, kết luận không có mốc khép góc  M5, M6, M7, M8, M9, M10 (6/10 mốc) ngoài khu vực mỏ là không chấp hành đúng quy định tại điều 2, Giấy phép số 47/GP-UBND ngày 9/7/2018 của  UBND tỉnh, vi phạm điểm b, khoản 1, Điều 36, Nghị định số 33/2017/NĐ-CP ngày 3/4/2017 của Chính phủ. “Tuy nhiên, hành vi sai phạm trên không được xử  phạt vi phạm hành chính là không đúng quy định”, Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi chỉ ra.

Theo Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi, Công ty cổ phần Phát triển hạ tầng Lũng Lô 251 trong quý I/2020 (là đơn vị thầu phụ) đã khai thác 3.780,6 m3 cát theo Giấy phép số 10/GP-UBND cấp ngày 6/3/2019 để phục vụ công trình Đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc là sử  dụng khoáng sản không đúng mục đích, vì công trình này không có trong danh mục các công trình tại Giấy phép khai thác khoáng sản số 10/GP-UBND cấp  ngày 6/3/2019 của UBND tỉnh.

Còn Công ty cổ phần Đầu tư Bất động sản Nam Khang Miền Trung trong 2 năm khai thác (2018 - 2019) không cập nhật bản đồ hiện trạng mỏ, bản đồ mặt cắt  hiện trạng là không đúng theo quy định tại Điều 63, Luật Khoáng sản năm 2010; khoản 1, Điều 5, Thông tư 02/2013/TT-BTNMT ngày 1/3/2013. 

Hàng loạt doanh nghiệp khai thác cát, đất ở tỉnh Quảng Ngãi "đua nhau" vi phạm về khai thác và nghĩa vụ tài chính. Ảnh: P.L

Thi nhau khai thác vượt ranh giới cho phép

Công ty TNHH MTV Xây lắp An Lộc Phát khai thác vượt công suất so với Giấy phép đến 33%, là hành vi vi phạm tại điểm b, khoản 3 Điều 40, Nghị  định số 33/2017/NĐ-CP ngày 3/4/2017 của Chính phủ; chưa ban hành nội quy  lao động của mỏ là không đúng quy định tại Điều 57, Luật Khoáng sản năm 2010.

Theo kế hoạch thanh tra, kiểm tra năm 2019 của Sở Tài nguyên và Môi trường cho thấy có Công ty  TNHH MTV Xây lắp An Lộc Phát. Tuy nhiên, sau đó, Sở Tài nguyên và Môi trường bất ngờ điều chỉnh tại Quyết định số 61/QĐ-STNMT ngày 26/02/2019, giảm không thanh tra tại doanh nghiệp này nên sai phạm trên chưa được phát hiện xử lý.

Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi cũng phát hiện có 3 doanh nghiệp khai thác vượt ra ngoài ranh giới và diện tích khu vực được cấp phép, khai thác tại khu vực thuộc phạm vi không được khai thác là không đúng quy định tại Điều 55, Luật Khoáng sản năm 2010.

Cụ thể, Công ty TNHH Một thành viên Xây lắp An Lộc Phát (mỏ đất) khai thác vượt ra ngoài ranh giới (theo bản vẽ mặt bằng, mặt cắt khai thác năm thứ nhất và năm thứ hai) với tổng diện tích 3.600 m2, tổng khối lượng 3.960 m3.

Công ty cổ phần Đầu tư phát triển và Thương mại Bình Minh Miền Trung (mỏ cát) khai thác vượt ra ngoài ranh giới khu vực được cấp phép (theo mặt bằng, mặt cắt của bề mặt khai thác năm thứ nhất) với tổng diện tích  2.248 m2, tổng khối lượng 2.248 m3.

Công ty cổ phần Phát triển hạ tầng Lũng Lô 251 (mỏ cát) khai thác vượt ra ngoài ranh giới và khai thác tại khu vực thuộc phạm vi không được khai  thác với tổng diện tích 11.670 m2, tổng khối lượng 17.505 m3 (diện tích khai thác vượt ra ngoài ranh giới là 5.770 m2 với khối lượng 8.655 m3; diện tích khai thác tại khu vực thuộc phạm vi không được khai thác theo bản vẽ mặt bằng, mặt cắt  khai thác năm thứ nhất là 5.900 m2 với khối lượng 8.850 m3).  

Công ty này được Đoàn kiểm tra theo Quyết định số 841/QĐ-ĐCKS ngày 9/10/2019 của Tổng cục địa chất và khoáng sản kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về khoáng sản trong hoạt động khai thác mỏ cát thôn 6, xã Nghĩa Dũng và xã Tịnh Long, Thành phố Quảng Ngãi vào ngày  25/10/2019, kết quả chưa phát hiện sai phạm phải xử lý (kiểm tra trong thời gian  tạm đóng mỏ).

Công ty TNHH MTV Xây lắp An Lộc Phát kê khai đơn giá để tính thuế tài nguyên không đúng với Quyết định số 7/2018/QĐ-UBND ngày 27/2/2018 của UBND tỉnh Quảng Ngãi đối với 12.283m3, dẫn đến số thuế phải nộp ngân sách nhà nước còn thiếu 16.336.000 đồng (12.283m3 x 19.000 đồng/m3 x 7%).

Công ty cổ phần Đầu tư Bất động sản Nam Khang Miền Trung năm 2019 đã kê khai thiếu khối lượng đất tiêu thụ cho Công trình Xây dựng trục cảnh quan Khu dân cư và dịch vụ Thi Phổ là 6.928 m3, dẫn đến khai thiếu thuế tài nguyên 23.762.000 đồng (6.928 m3 x 49.000 đồng/m3 x 7%). 

Công ty cổ phần Đầu tư Phát triển và Thương mại Bình Minh Miền Trung đã kê khai thiếu khối lượng cát khai thác để tính thuế tài nguyên so với  thực tế khối lượng cát tại bãi trữ cát ở Khu công nghiệp Tịnh Phong là 1.063,66 m3 dẫn đến khai thiếu thuế tài nguyên phải nộp với số tiền 39.089.500 đồng (1.063,66 m3 x 245.000 đồng/m3 x 15%) theo đơn giá mà chính doanh nghiệp này đã kê khai thuế năm 2019.

“Việc kê khai không đúng của 3 doanh nghiệp nêu trên là hành vi vi phạm tại điểm a, khoản 1, Điều 10, Nghị định số 129/2013/NĐ-CP ngày 16/10/2013 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính về thuế và cưỡng chế thi  hành quyết định hành chính thuế”, Thanh tra tỉnh Quảng Ngãi chỉ ra.

Về phí bảo vệ môi trường, Công ty cổ phần Đầu tư Bất động sản Nam Khang Miền Trung năm 2019 đã kê khai thiếu khối lượng đất tiêu thụ của Công trình Xây dựng trục cảnh quan Khu dân cư và dịch vụ Thi Phổ là 6.928m3, dẫn đến khai thiếu 11.431.000 đồng phí bảo vệ môi trường (6.928 m3 x 1.650 đồng/m3).

Trong khi đó, Công ty cổ phần Đầu tư Phát triển và Thương mại Bình Minh Miền Trung do kê khai thiếu sản lượng khai thác 1.063,66m3 dẫn đến kê khai phí bảo vệ môi trường còn thiếu 4.680.100 đồng (1.063,66 m3 x 4.400 đồng/m3), là hành vi vi phạm tại khoản 3 Điều 2 Nghị định số 109/2013/NĐ-CP ngày 24/9/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý giá, phí, lệ phí, hóa đơn; khoản 2 Điều 3 và khoản 3, Điều 4, Thông tư số 186/2013/TT-BTC ngày 5/12/2013 về hướng dẫn thực hiện xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý phí, lệ phí.