Việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai vẫn còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra.

Nghị quyết số 109//2023/QH15 yêu cầu phấn đấu trong năm 2025, hoàn thành việc xây dựng hệ thống thông tin đất đai quốc gia, cơ sở dữ liệu đất đai theo chuẩn thống nhất trên phạm vi cả nước gắn với cơ sở dữ liệu dân cư.

Tuy nhiên, đến nay việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai vẫn còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu của Quốc hội.

Hạn chế này được chỉ ra tại báo cáo tổng hợp nội dung thẩm tra của các cơ quan của Quốc hội về việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề và chất vấn - nội dung được Quốc hội thảo luận vào sáng 3/12.

Thực hiện báo cáo trên, Uỷ ban Dân nguyện và giám sát cho biết, tại Kỳ họp này Quốc hội sẽ xem xét việc thực hiện của các cơ quan về các nội dung thuộc 17 lĩnh vực  được nêu trong 16 nghị quyết về giám sát chuyên đề và chất vấn trong nhiệm kỳ khóa XIV và khóa XV.

Mục đích hoạt động giám sát là nhằm đánh giá toàn bộ việc thực hiện của Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước đối với một số nghị quyết của Quốc hội khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề và chất vấn; hoàn thiện chính sách, pháp luật, nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan chịu sự giám sát; điều chỉnh trong công tác chỉ đạo, điều hành; xử lý những tồn tại, vướng mắc; bảo đảm các nghị quyết của Quốc hội được thực hiện nghiêm, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả việc thực hiện các nghị quyết của Quốc hội, báo cáo nêu rõ.

Trên cơ sở báo cáo thẩm tra của các cơ quan của Quốc hội, Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát đã tổng hợp kết quả đạt được và tồn tại, hạn chế đối với từng lĩnh vực.

Nhiều hạn chế trong quản lý đất đai 

Theo đó, về quản lý đất đai, báo cáo nêu, việc thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị  được triển khai tích cực, đã hoàn thành 14/16 nhiệm vụ, còn 2 nhiệm vụ đang tiếp tục triển khai.

Một là nhiệm vụ  “Làm rõ và có quy định cụ thể về chế độ sử dụng đất đối với công trình xây dựng đa năng có kết hợp chức năng lưu trú như căn hộ khách sạn (condotel), căn hộ văn phòng (officetel), nhà phố thương mại (shophouse). Bổ sung các quy định về quy hoạch, quản lý, sử dụng không gian ngầm và trên không tại các đô thị; chỉ đạo các địa phương nghiên cứu triển khai quy hoạch không gian ngầm trên địa bàn. Rà soát thực trạng, nghiên cứu, ban hành cơ chế, chính sách để quản lý, xử lý nghiêm việc người Việt Nam đứng tên thay cho người nước ngoài để mua nhà, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất, thuê đất trái pháp luật”.

Nhiệm vụ thứ hai là  “Triển khai xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai”.

Đề án về tăng cường quản lý đất đai có nguồn gốc từ các nông, lâm trường quốc doanh được ban hành. Nhiều giải pháp để xây dựng hệ thống thông tin đất đai quốc gia, cơ sở dữ liệu đất đai được triển khai thực hiện.

Tuy nhiên, kết quả thẩm tra cho thấy, việc xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai vẫn còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu của Quốc hội.

Ngoài ra, kết quả kiểm toán các nội dung liên quan đến hoạt động quy hoạch, quản lý và sử dụng đất đai tại đô thị  đã chỉ ra một số tồn tại, hạn chế: một số địa phương giao đất, cho thuê đất không qua đấu giá sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất trái với quy định của Luật Đất đai. Một số đơn vị sử dụng đất nhưng chưa có quyết định thuê đất hoặc hợp đồng thuê đất; việc xác định giá đất, vị trí thửa đất để tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất chưa phù hợp, tiền thuê đất phải nộp không tương ứng với diện tích được giao, cho thuê theo tiến độ bồi thường, giải phóng mặt bằng; vấn đề chuyển mục đích sử dụng đất nhất là từ đất khác sang đất ở lâu dài.

Việc miễn, giảm tiền thuê đất còn sai sót (miễn tiền thuê đất khi chưa đầy đủ hồ sơ, không đúng đối tượng, miễn cho cả thời gian chậm nộp hồ sơ xin miễn, vượt thời gian theo quy định); một số cơ sở nhà, đất chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; chưa thực hiện thủ tục chuyển đổi, đăng ký biến động, điều chỉnh giá quyền sử dụng đất theo quy định; một số doanh nghiệp có diện tích đất chưa đủ hồ sơ pháp lý, chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ nộp ngân sách nhà nước.

Vẫn còn 652/788 dự án bất động sản gặp khó khăn.

Về phát triển thị trường bất động sản và nhà ở xã hội, cơ quan thẩm tra nhận xét, pháp luật về kinh doanh bất động sản, nhà ở được rà soát, hoàn thiện, nhiều quy định nâng cao chất lượng thẩm định, nghiệm thu công trình nhà ở được ban hành. Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030” được phê duyệt  và đẩy nhanh tiến độ thực hiện.

Nhiều giải pháp, nhiệm vụ tháo gỡ khó khăn, vướng mắc được triển khai quyết liệt, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, thị trường bất động sản an toàn, lành mạnh, bền vững. Công tác thanh tra, kiểm tra chất lượng công trình nhà ở xã hội được tăng cường, bảo đảm xây dựng đúng tiêu chuẩn, an toàn cho người ở. Việc xét duyệt đối tượng mua, thuê mua, thuê nhà ở xã hội được chú trọng kiểm tra, kiên quyết loại bỏ các trường hợp sai đối tượng, ngăn chặn trục lợi chính sách. Hệ thống cơ sở dữ liệu tiếp tục được hoàn thiện về hạ tầng kỹ thuật và phần mềm.

Tuy nhiên, báo cáo thẩm tra chỉ rõ, kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 161/2024/QH15 (Tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiêu quả việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý thị trường bất động sản và phát triển nhà ở xã hội) chưa được ban hành theo yêu cầu của Quốc hội. Tại Nghị quyết này Quốc hội giao Chính phủ ban hành kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 161/2024/QH15 trong quý I/2025.

Hạn chế tiếp thep là vẫn còn tình trạng văn bản ban hành chậm. Kết quả phát triển nhà ở xã hội (NOXH) chưa đạt như kỳ vọng. Từ năm 2021 đến nay cả nước đã triển khai 692 dự án NOXH với quy mô 633.559 căn hộ, trong đó 165 dự án đã hoàn thành (110.436 căn, đạt tỷ lệ 25,8% so với mục tiêu 428.000 căn của giai đoạn 1) và 147 dự án đang xây dựng (135.033 căn, tỷ lệ 31,5%); còn lại 380 dự án (388.090 căn) đã được chấp thuận đầu tư nhưng chưa khởi công. Số lượng NOXH đã hoàn thành hoặc đang xây dựng đạt khoảng 57% so với chỉ tiêu 428.000 căn giai đoạn 2021 - 2025 của Đề án.

Báo cáo thẩm tra cũng cho biết vẫn còn 652/788 dự án bất động sản gặp khó khăn, vướng mắc. Nhiều địa phương chưa bố trí đủ quỹ đất phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân theo quy định. Việc bố trí nhà ở tái định cư chưa đảm bảo đồng bộ hạ tầng xã hội, ảnh hưởng đời sống người dân. Một số dự án khu đô thị, dự án nhà ở chậm bàn giao hạ tầng, thiếu đồng bộ với hệ thống trường học, bệnh viện, gây bức xúc trong xã hội.