Trong văn bản góp ý mới đây, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã tiếp tục thể hiện sự ủng hộ phương án thu hẹp diện dự án phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư. Một lượng lớn thủ tục hành chính cùng chi phí thời gian, nguồn lực của doanh nghiệp và cả cơ quan quản lý nhà nước sẽ được cắt giảm ngay.

Theo Dự thảo mới nhất đang được Bộ Tài chính lấy kiến, các trường hợp không phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư được quy định rõ. Đó là các dự án đầu tư đã được xác định cụ thể về tên dự án, quy mô, mục tiêu, địa điểm, nhà đầu tư, tiến độ, thời hạn tại quy hoạch ngành quốc gia hoặc quy hoạch tỉnh; dự án đầu tư được lựa chọn nhà đầu tư thông qua hình thức đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án đầu tư có sử dụng đất... và một số trường hợp liên quan nhà đầu tư.

Có thể thấy, thủ tục này chỉ còn thực hiện với dự án có ảnh hưởng lớn đến môi trường hoặc tiềm ẩn khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, dự án ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh, dự án đầu tư trong các lĩnh vực quan trọng như cảng biển, sân bay…

Thời gian qua, những tranh luận về việc bỏ hay không bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư diễn ra khá căng thẳng. Ý kiến đề xuất bỏ cho rằng, đây là thủ tục không rõ mục tiêu quản lý, không hiệu quả, không thể tiên liệu trước và chồng chéo, trùng lặp với nhiều quy định khác… Ngược lại, nhiều ý kiến lo ngại, bỏ thủ tục này sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro về quản lý nhà nước, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư kinh doanh.

Cũng phải nhấn mạnh, chấp thuận chủ trương đầu tư là cơ sở văn bản pháp lý ghi nhận, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư trong thực hiện dự án đầu tư, bảo đảm việc thực hiện các cam kết của Nhà nước với nhà đầu tư về ưu đãi đầu tư, các chính sách đặc biệt đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận; đồng thời quy định các yêu cầu, điều kiện để thực hiện dự án đối với nhà đầu tư. Việc chấp thuận chủ trương đầu tư còn là công cụ sàng lọc các dự án nhạy cảm, có tác động, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, môi trường, là công cụ để kiểm soát, đảm bảo an toàn và phát triển bền vững.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nhiều quốc gia (Hoa Kỳ, Vương quốc Anh, Australia, Trung Quốc...) duy trì cơ chế rà soát, cấp phép tương tự thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư với các dự án đầu tư theo các tiêu chí nêu trên, đặc biệt với dự án đầu tư nước ngoài.

Tuy nhiên, thời gian qua, nhiều quy định pháp luật liên quan đến đầu tư kinh doanh tại Việt Nam trong các lĩnh vực đất đai, đấu thầu, quy hoạch, nhà ở, kinh doanh bất động sản, điện lực, khoa học công nghệ… được sửa đổi, bổ sung tương đối toàn diện, trình tự thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư đã phát sinh một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện. Do vậy, việc sửa đổi để hoàn thiện quy định này rất cần thiết, nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và đẩy nhanh quá trình thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ với quy định của pháp luật có liên quan.

Cũng phải nói thêm, thủ tục trên tích hợp các nội dung liên quan đến quy hoạch, đất đai, môi trường, xây dựng... Cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư thẩm định đồng thời các nội dung này ngay từ giai đoạn chuẩn bị thực hiện dự án nhằm cắt giảm thời gian và chi phí thực hiện so với việc thực hiện từng thủ tục độc lập về đất đai, quy hoạch, xây dựng…

Bên cạnh đó, việc thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư giúp cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư có thể xem xét tổng thể dự án đầu tư trong mối quan hệ với các quy định pháp luật chuyên ngành để đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội, tính khả thi của dự án đầu tư.

Hơn thế, thủ tục quyết định chủ trương đầu tư tại Luật Đầu tư tạo ra tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật, tránh tình trạng “trăm hoa đua nở” về trình tự, thủ tục thực hiện dự án của các luật chuyên ngành, tạo môi trường đầu tư minh bạch, rõ ràng, dễ tiếp cận cho nhà đầu tư.

Tất nhiên, để hoàn thiện, các doanh nghiệp tiếp tục đề nghị làm rõ nội dung thẩm định chấp thuận chủ trương đầu tư theo hướng lược bỏ, đơn giản hoá. Đặc biệt, các đề xuất chính sách liên quan đến thủ tục chấp thuận đầu tư cần phải đặt trong tổng thể hệ thống văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh việc thực hiện dự án đầu tư nhằm đảm bảo tính thống nhất, rõ ràng.