Trường hợp của anh K., 27 tuổi đến MEDLATEC khám là ví dụ điển hình, đi khám chỉ với dấu hiệu đau vai đơn giản, nhưng đi khám anh phát hiện mắc đột quỵ nguy hiểm.

Đột quỵ là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, ngày càng trẻ hóa và gia tăng.

Anh L.M.K (27 tuổi, ở TP. HCM) đến Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Gò Vấp - đơn vị trực thuộc Hệ thống Y tế MEDLATEC khám với lý do đau vai. Anh K. cho biết, thời gian gần đây anh không rõ có từng mắc Covid-19 hay không, cũng chưa thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu như điện tim (ECG), xét nghiệm đông máu, D DIMER và các bệnh lý đông máu di truyền.

Trong quá trình thăm khám, BSCKI. Bùi Thị Cẩm Bình - Nội khoa, Phòng khám Đa khoa MEDLATEC Gò Vấp ghi nhận, bệnh nhân yếu sụi bên vai phải, góc vận động hạn chế, không dơ được tay lên cao (góc nâng vai < 90 độ), cơ lực tay phải giảm nhẹ, sức cơ 4/5, liệt nhẹ mặt phải. Ngoài ra, bệnh nhân không đau đầu, không muốn ói, không nói khó.

Bác sỹ Bình chia sẻ, khi đến khám, anh K. nghĩ rằng mình chỉ bị tổn thương cơ - xương - khớp vùng vai. Tuy nhiên, với kinh nghiệm khám lâm sàng, bác sỹ nghi ngờ tổn thương không nằm ở khớp vai mà có thể bắt nguồn từ hệ thần kinh trung ương nên tư vấn bệnh nhân chụp MSCT sọ não. Dù bệnh nhân không đồng ý chụp MSCT sọ não và muốn tiếp tục điều trị đau vai, bác sỹ vẫn đề nghị thực hiện song song để tìm nguyên nhân.

Kết quả siêu âm, chụp X-quang khớp vai hoàn toàn bình thường, không có dấu hiệu tổn thương phần mềm hay cấu trúc xương khớp. Bác sỹ tiếp tục giải thích, động viên và bệnh nhân đã đồng ý chụp MSCT sọ não. Kết quả chụp MSCT sọ não có hình ảnh ổ giảm tỷ trọng nhu mô não trán trái. Theo dõi nhồi máu não.

Trước diễn biến bất thường, bác sỹ lập tức chuyển bệnh nhân lên tuyến trên chụp MRI sọ não và mạch máu não ghi nhận hình ảnh nhồi máu não dạng mảng, vài nốt rải rác ở trán, đỉnh, chẩn và ổ nhỏ ở cạnh sừng chẩm não thất bên bên trái. Hẹp nặng đoạn cuối động mạch cảnh trong trái, đoạn gốc động mạch não giữa trái. Từ đó, bệnh nhân được chẩn đoán xác định nhồi máu não do hẹp nặng động mạch não bán cầu trái.

Theo bác sỹ Bình, đột quỵ (hay còn gọi là tai biến mạch máu não) là tình trạng não bộ bị tổn thương do dòng máu cung cấp cho não bị gián đoạn hoặc giảm sút nghiêm trọng. Điều này có thể xảy ra do tắc nghẽn mạch máu (còn gọi là đột quỵ nhồi máu não) hoặc vỡ mạch máu (còn gọi là đột quỵ xuất huyết não).

Đột quỵ là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, ngày càng trẻ hóa và gia tăng. Theo các số liệu thống kê, tại Việt Nam, đột quỵ ở người trẻ tuổi có xu hướng gia tăng đáng báo động (khoảng 25% các ca đột quỵ). Là một cấp cứu y tế nghiêm trọng, đột quỵ có thể dẫn đến tử vong hoặc các di chứng tàn tật vĩnh viễn.

Bác sỹ Bình lưu ý, việc phát hiện, cấp cứu kịp thời, can thiệp sớm ở bệnh nhân đột quỵ là rất quan trọng, giúp cứu sống bệnh nhân và giảm thiểu di chứng (với thời gian vàng khoảng 6 giờ).

Đột quỵ xảy ra khi dòng máu nuôi dưỡng não bị gián đoạn đột ngột, khiến tế bào não không được cung cấp đủ oxy và dưỡng chất, dẫn đến tổn thương não chỉ sau vài phút. Tùy theo cơ chế, đột quỵ được chia thành hai nhóm nguyên nhân chính là tắc nghẽn mạch máu não (nhồi máu não) do cục máu đông hoặc mảng xơ vữa làm tắc nghẽn mạch máu não. Đột quỵ xuất huyết do mạch máu não bị vỡ, gây chảy máu trong não.

Không phải ai cũng có nguy cơ bị đột quỵ như nhau, nhưng nếu người dân thuộc nhóm nguy cơ cao dưới đây nên cảnh giác, gồm tăng huyết áp là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây đột quỵ.

Bệnh tim mạch: Các bệnh như rung nhĩ, bệnh van tim có thể tạo điều kiện cho cục máu đông hình thành và di chuyển lên não.

Đái tháo đường: Gây tổn thương xơ vữa mạch máu, làm tăng nguy cơ đột quỵ. Hút thuốc lá: Làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và co thắt mạch máu.

Béo phì và lối sống ít vận động: Góp phần làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch và tiểu đường, từ đó tăng nguy cơ đột quỵ.

Tuổi tác: Nguy cơ đột quỵ tăng theo tuổi tác. Tiền sử gia đình: Có người thân từng bị đột quỵ làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Đột quỵ thường xảy ra đột ngột và không báo trước, vì vậy việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo đóng vai trò vô cùng quan trọng. Việc phát hiện, cấp cứu kịp thời, can thiệp sớm là rất quan trọng, giúp cứu sống bệnh nhân và giảm thiểu di chứng (với thời gian vàng khoảng 6 giờ).

Dưới đây là những dấu hiệu nhận biết đột quỵ mà mỗi người cần ghi nhớ để có thể kịp thời xử trí như: Yếu hoặc liệt nửa người thường xảy ra đột ngột, có thể ở mặt, tay, chân.

Gặp khó khăn trong việc diễn đạt lời nói hoặc không thể nói được. Nhìn mờ, nhìn đôi, hoặc mất thị lực một bên mắt. Đau đầu dữ dội, cơn đau đầu có thể xuất hiện đột ngột, dữ dội và không rõ nguyên nhân. Khó giữ thăng bằng, đi lại loạng choạng. Có thể trở nên cáu kỉnh, lú lẫn, hoặc mất phương hướng.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh, điều này đặc biệt có ý nghĩa với đột quỵ, do đó, để chủ động phòng ngừa cũng như an tâm chất lượng cuộc sống, bác sỹ khuyên người dân cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa như kiểm soát huyết áp, điều trị các bệnh tim mạch như rung nhĩ, bệnh van tim.

Điều trị bệnh tiểu đường bằng thuốc và chế độ ăn uống, sinh hoạt lành mạnh. Ngừng hút thuốc lá để giảm nguy cơ hình thành cục máu đông. Giảm cân nếu thừa cân, béo phì.

Tập thể dục đều đặn (30 phút/ngày, 150 phút mỗi tuần) giúp tăng cường sức khỏe tim mạch và giảm nguy cơ đột quỵ. Chế độ ăn uống lành mạnh bằng cách ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, giảm muối, giảm chất béo (hạn chế chất béo bão hòa và cholesterol); hạn chế rượu bia và các chất kích thích, tránh stress, lo âu kéo dài.

Bên cạnh thực hiện các biện pháp phòng ngừa đột quỵ, bác sỹ Bình nhấn mạnh, nếu người dân tự nhiên cảm thấy yếu sịu một bên người, hoặc yếu sịu tay, hoặc yếu sịu bất thường cần đến ngay cơ sở y tế. Tuyệt đối không nên chủ quan hoặc tự điều trị tại nhà.

Khám sức khỏe định kỳ là cách tốt nhất để phát hiện, phòng ngừa sớm các yếu tố nguy cơ và các dị dạng mạch máu não, đặc biệt ở những người có yếu tố nguy cơ như huyết áp cao, hút thuốc, tiền sử gia đình đột quỵ...

Đồng thời, người dân cần duy trì điều trị nghiêm ngặt theo hướng dẫn của bác sỹ mắc bệnh lý mạn tính như rung nhĩ, tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu.