Hôm nay (16/10), Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tổ chức hội thảo phổ biến Thông tư số 27/2025/TT-NHNN, Nghị quyết 05/2025/NQ-CP và kết quả Đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, tài trợ khủng bố.

Theo kết quả cập nhật đánh giá rủi ro quốc gia về rửa tiền, các chuyên gia cho biết lĩnh vực ngân hàng và bất động sản có nguy cơ rửa tiền ở mức cao. Đại diện NHNN cho biết, đối với lĩnh vực ngân hàng liên quan chủ yếu đến việc rửa tiền có nguồn gốc từ các loại tội phạm nguồn gồm: tội đánh bạc; tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản; tội tham nhũng.

Số vụ báo cáo giao dịch đáng ngờ trong lĩnh vực này trong những năm gần đây chiếm tới 92% tổng số giao dịch được báo cáo (8.358 giao dịch). Một số vụ rửa tiền điển hình trong lĩnh vực này như vụ Vạn Thịnh Phát, vụ Trương Mỹ Lan và đồng phạm.

Ngoài ra, lĩnh vực bất động sản cũng có nguy cơ rửa tiền ở mức cao, do số lượng giao dịch lớn và giá trị giao dịch cao và khả năng che giấu nguồn gốc tài sản. Ngoài ra còn do tình trạng kê khai giá trị giao dịch không đúng thực tế, việc thanh toán tiền mặt và giao dịch tự phát, hệ thống thông tin khách hàng còn bất cập…

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) đánh giá cao Thông tư 27, cho rằng các quy định trong thông tư sẽ thúc đẩy minh bạch thị trường, ngăn chặn rửa tiền qua bất động sản, đây là kênh đầu tư quy mô lớn, giao dịch phức tạp, dễ bị lợi dụng để hợp thức hóa nguồn tiền bất hợp pháp.   

Đối với tài sản mã hóa, hành vi rửa tiền cũng diễn ra khá phổ biến. Đại diện Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã chỉ ra nhiều dấu hiệu nhận diện hành vi rửa tiền trên thị trường tài sản mã hóa.

Chẳng hạn như lợi dụng hệ thống xác thực lỏng lẻo của sàn giao dịch tài sản mã hóa (sử dụng giấy tờ giả/cho phép giao dịch ẩn danh); trộn tài sản mã hóa phi pháp với hợp pháp; hợp pháp hóa tài sản mã hóa phi pháp bằng việc chuyển giá trị sang tài sản mã hóa cá nhân (privacy coin) để hoán đổi với tài sản mã hóa hợp pháp; chuyển tài sản mã hóa giữa các blockchain và sử dụng các cầu giao dịch để phức tạp hóa luồng truy vết (Chain-hopping/Cross-chain Bridge).

Ông Tô Trần Hoà - Phó Trưởng ban Phát triển thị trường Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho hay, các tổ chức, cá nhân đã qua mặt hệ thống xác thực của các nền tảng dịch vụ bằng việc cung cấp các giấy tờ giả để thực hiện hành vi chuyển tiền phi pháp. Các đối tượng cũng lợi dụng giao dịch giữa các cá nhân thông qua “chợ đen” để trực tiếp mua bán tài sản mã hóa bằng tiền mặt. 

Tuy nhiên, khó xác định nhất là hành vi “trộn” tài sản mã hóa khi các tổ chức cung cấp dịch vụ chỉ có thể xác định cá nhân sở hữu tài sản mã hoá, trong khi nguồn gốc tài sản mã hoá thường không được xác thực.  

Ngoài ra, các đối tượng cũng chuyển tài sản mã hóa thông qua các blockchain, tạo ra rất nhiều giao dịch khác nhau với giá trị dưới ngưỡng cảnh báo, dẫn đến khó khăn trong việc truy vết. 

Một phương thức rửa tiền khác thông qua tài sản mã hóa là các đối tượng tạo ra dự án “sạch”, sau đó dùng tài sản mã hóa phi pháp để mua lại các dự án này rồi chuyển tiền ngược trở lại trước khi “đánh sập” luôn dự án để xóa dấu vết. 

Theo Thượng tá Đàm Văn Minh, Báo cáo viên pháp luật trung ương Cục an ninh nội địa (Bộ Công an), với sự phát triển của Internet và các loại tài sản số, lượng người Việt Nam tham gia mua bán tài sản số rất lớn, ước tính có khoảng 26 triệu tài khoản do người Việt sở hữu tài khoản tài sản.

Ông Đàm Văn Minh cho hay, đến thời điểm này, Việt Nam chưa ghi nhận trường hợp nào sử dụng tài sản số để tài trợ khủng bố. “Nguy cơ tài trợ khủng bố thông qua tài sản số ở Việt Nam ở mức thấp”, ông Minh nói. 

Dù vậy, đại diện Bộ Công an cho rằng rủi ro rửa tiền vẫn ở mức đáng lo. Do đó, cần đánh giá năng lực tổ chức và nguồn khách hàng có yếu tố rủi ro rửa tiền, tài trợ khủng bố cụ thể, thay vì chỉ đánh giá một cách chung chung như các doanh nghiệp, hiệp hội nghề nghiệp như hiện nay.   

Phó thống đốc NHNN Nguyễn Ngọc Cảnh cho biết, trong bối cảnh địa chính trị và các thị trường tài chính quốc tế có nhiều biến động và nền kinh tế Việt Nam có độ mở ngày càng cao nên yêu cầu về công tác nhận diện và xử lý các rủi ro về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt ngày càng cấp bách

Việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt sẽ góp phần tích cực cho việc thực hiện Kế hoạch Hành động Quốc gia về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt mà Chính phủ đã cam kết với Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính (FATF).  

Bà Nguyễn Thị Minh Thơ - Phó cục trưởng Cục Phòng, chống rửa tiền cho biết, Thông tư số 27/2025/TT-NHNN sửa đổi với mục tiêu hướng dẫn và tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc chính của đối tượng báo cáo trong quá trình triển khai.

Các nội dung thay đổi bao gồm: Tiêu chí, phương pháp đánh giá rủi ro về rửa tiền của đối tượng báo cáo; Quy trình quản lý rủi ro về rửa tiền và phân loại khách hàng theo mức độ rủi ro về rửa tiền; Quy định nội bộ về phòng, chống rửa tiền; Chế độ báo cáo giao dịch có giá trị lớn phải báo cáo; Chế độ báo cáo giao dịch đáng ngờ; Giao dịch chuyển tiền điện tử; Chế độ báo cáo giao dịch chuyển tiền điện tử; Hình thức và thời hạn báo cáo dữ liệu điện tử; sửa đổi, bổ sung các phụ lục về mẫu biểu báo cáo đánh giá rủi ro tại tổ chức, mẫu biểu báo cáo giao dịch đáng ngờ.

Thông tư 27 cũng nhấn mạnh nguyên tắc quản lý dựa trên rủi ro, yêu cầu các tổ chức phải cập nhật, đánh giá định kỳ rủi ro rửa tiền, xây dựng quy trình nhận biết và xác minh khách hàng, bao gồm cả trường hợp khách hàng không có tài khoản hoặc ít giao dịch.

Các đối tượng báo cáo phải thường xuyên giám sát mối quan hệ kinh doanh, bảo đảm giao dịch phù hợp với nguồn tiền hợp pháp và hồ sơ nhận biết khách hàng.