Tiếp tục tiếp thu, chuẩn bị

Tại công văn 5277/VPCP-QHQT ngày 2/8, Phó thủ tướng Phạm Bình Minh đã có ý kiến liên quan đến báo cáo của Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp về phương án triển khai Dự án Nhà máy Nhiệt điện Ô Môn III.

Theo đó, EVN tiếp thu, giải trình đầy đủ các ý kiến, hướng dẫn của các bộ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam về đề xuất chuyển từ sử dụng vốn vay ODA của Nhật Bản sang vốn vay thương mại cho Dự án này.

Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cũng được giao chỉ đạo EVN tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các phương án phù hợp triển khai Dự án, trong đó cần phân tích cụ thể ưu, nhược điểm, tính hiệu quả, khả thi của từng phương án để làm cơ sở đánh giá, xem xét.

Nhà máy nhiệt điện Ô Môn I do EVN đầu tư.

Đồng thời chuẩn bị các điều kiện cần thiết để có thể tiến hành thủ tục trình quyết định chủ trương đầu tư Dự án ngay sau khi có chỉ đạo, hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền.

Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cũng được giao chủ trì, phối hợp các cơ quan liên quan hoàn thiện báo cáo về đề xuất phương án triển khai Dự án nhà máy điện Ô Môn III trình Thủ tướng Chính phủ trước ngày 25/8/2021.

Trước đó trong tờ trình số 1193/UBQLV-NL ngày 23/7/2021 về giải quyết kiến nghị của EVN liên quan đến phương án triển khai dự án nhiệt điện Ô Môn III gửi tới Thủ tướng Chính phủ,Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp cho biết, đây là thực hiện nhiệm vụ của Phó thủ tướng Phạm Bình Minh giao tại văn bản số 2999/VPCP-QHQT ngày 7/5/2021 về chủ trì, phối hợp với Bộ Công thương và các cơ quan liên quan xử lý đề xuất của EVN, sớm báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Tại công văn hoả tốc số 1193/UBQLV-NL, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đã đề nghị Thủ tướng Chính phủ giao Hội đồng thành viên Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tiếp thu, giải trình đầy đủ các ý kiến hướng dẫn của các bộ, Ngân hàng Nhà nước, trong đó lưu ý các ý kiến về việc xem xét, đánh giá kỹ đề xuất chuyển từ sử dụng vốn vay ODA sang vay thương mại để không ảnh hưởng đến quan hệ ngoại giao.

Đồng thời giao EVN tiếp tục nghiên cứu, đề xuất chi tiết các phương án phù hợp triển khai Dự án Nhiệt điện Ô Môn III, trong đó cần phân tích cụ thể ưu nhược điểm, tính hiệu quả và khả thi của các phương án đầu tư dự án Nhiệt điện Ô Môn III làm cơ sở để đánh giá, xem xét. Cũng như chuẩn bị các điều kiện cần thiết để có thể thực thủ tục chủ trương đầu tư dự án ngay sau khi có hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền.

Các bộ ủng hộ tháo gỡ vướng mắc, nhưng…

Theo Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, Dự án Nhiệt điện Ô Môn III sau 2 năm thực hiện thẩm định vẫn chưa được phê duyệt chủ trương đầu tư do vướng mắc về cơ sở pháp lý quy định thẩm quyền, trình tự, thủ tục phê duyệt chủ trương đầu tư đối với các dự án sử dụng nguồn vốn vay ưu đãi ODA, vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài cho doanh nghiệp vay lại 100%.

Cho tới nay, Ủy ban đã nhận được ý kiến đóng góp của các bộ, ngành có liên quan ủng hộ sớm có biện pháp, phương án tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án, nhưng tất cả vẫn là chờ bên trên xác định một đường đi cụ thể cho Dự án Nhiệt điện Ô Môn III.

Theo Bộ Tư pháp, trường hợp cơ quan thẩm quyền chấp nhận đề xuất của EVN thì phải xác định rõ phương án chấm dứt sử dụng vốn ODA Nhật Bản hay chuyển nguồn vốn này sang dự án khác và sớm trao đổi chính thức với Nhật Bản để tránh ảnh hưởng tới quan hệ ngoại giao giữa hai nước.

Bộ Tư pháp cũng cho rằng, về mặt pháp lý, EVN có quyền vay từ các tổ chức, cá nhân để đáp ứng nhu cầu vốn của mình nhưng cần phải kiểm tra các vấn đề liên quan đến hạn mức vay thương mại để đảm bảo tính khả thi của đề xuất vay vốn.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, trường hợp chủ đầu tư không tiếp tục sử dụng vốn vay ưu đãi của Nhật Bản và chuyển sang vốn vay thương mại trong và ngoài nước thì càn phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định. Trường hợp không sử dụng vốn ODA nêu trên, phía Việt Nam cần thông báo chính thức cho phía Nhật Bản về việc dừng Công hàm trao đổi nêu trên và phải đưa ra lý do thoả đáng.

Còn Ngân hàng Nhà nước khi góp ý cho dự án này cũng đề nghị Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp tham khảo ý kiến của Bộ Ngoại giao, Bộ Kế hoạch và Đầu tư về ảnh hưởng của việc điều chỉnh vốn từ sử dụng vốn ODA dang sử dụng vốn vay thương mại đến thoả thuận song phương Việt Nam - Nhật Bản. Đồng thời đề nghị EVN đánh giá tính khả thi của việc chuyển đổi phương án từ vay ODA sang vay vốn thương mại.

Về phía mình Bộ Tài chính cho hay, do Nghị định 56/2020/NĐ-CP về quản lý và sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức  (ODA) không có quy định cụ thể về trình tự, thủ tục thực hiện các chương trình, dự án theo cơ chế doanh nghiệp vay lại 100% vốn vay ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài, nên Thủ tướng đã giao cơ quan hữu trách soạn thảo Nghị định sửa đổi, trong đó có quy định cụ thể về cơ chế cho doanh nghiệp vay lại 100% vốn vay ODA, vốn vay ưu đãi nước ngoài.

Do vậy, sau khi Nghị định sửa đổi Nghị định 56/2020/NĐ-CP được phê duyệt thì việc thực hiện Dự án như Nhiệt điện Ô Môn III có thể thực hiện theo quy định mới.

Trường hợp EVN muốn dùng vốn vay thương mại, tuy không có ý kiến phản đối nhưng Bộ Tài chính cũng đề nghị EVN phải bổ sung đánh giá toàn diện tính khả thi và hiệu quả của dự án cũng như tài chính của EVN, tránh làm tăng chi phí đầu tư, tác động đến giá bán điện của dự án, đồng thời đảm bảo tiến độ vận hành của dự án, làm cơ sở cho các cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Bao giờ thoát bế tắc

Lật lại tiến trình của dự án có thể thấy dù thời gian trôi đi miệt mài nhưng dự án vẫn bế tắc tìm hướng đi và không được giải quyết dứt điểm được tình huống.

Cụ thể, Dự án Nhà máy Nhiệt điện Ô Môn III đã được Chính phủ phê duyệt danh mục vay vốn tín dụng ưu đãi (ODA) của Chính phủ Nhật Bản vào năm 2012. Theo đó, EVN là chủ đầu tư, đồng thời là chủ thể Hợp đồng vay lại vốn ODA, ký với Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật bản (JICA).

Tháng 3/2013, Việt Nam và Nhật Bản ký Công hàm cam kết cấp khoản vay vốn đầu tiên cho Dự án Nhà máy Nhiệt điện Ô Môn III với giá trị 27,901 tỷ yên. Hiệp định vay vốn của JICA sẽ được các bên ký kết khi có kết quả đàm phán và ký kết hợp đồng mua bán khí.

Vào tháng 7/2019, Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp đã đề nghị và sau đó, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 1015/QĐ-TTg, ngày 14/8/2019 về việc thành lập Hội đồng Thẩm định Nhà nước để thẩm định Dự án.

Ngày 1/1/2020, Luật Đầu tư công có hiệu lực. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã kiến nghị Thủ tướng áp dụng các quy định của Luật Đầu tư công để thẩm định, quyết định chủ trương đầu tư Dự án Nhà máy Nhiệt điện Ô Môn III; đồng thời kiến nghị sửa đổi, bổ sung Quyết định số 1015/QĐ-TTg về việc thành lập Hội đồng Thẩm định Nhà nước để thẩm định Báo cáo Nghiên cứu khả thi Dự án.

Tuy nhiên, điểm mấu chốt của tiến trình triển khai dự án này là thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư thì không biết thuộc về cấp nào phê chuẩn.

Tháng 12/2020, Chính phủ có tờ trình gửi tới Ủy ban Thường vụ Quốc hội về vấn đề trên. Tuy nhiên, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã kết luận, việc sử dụng vốn vay ODA cho doanh nghiệp vay lại 100% đối với Dự án Nhà máy Nhiệt điện Ô Môn III không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Đầu tư công, nên Ủy ban Thường vụ Quốc hội không ban hành nghị quyết để giải thích vấn đề này.

Bởi vậy, ngày 25/3/2021, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã gửi Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp toàn bộ hồ sơ Dự án.

Vào ngày 23/4/2021, EVN đã đề xuất chuyển từ phương án vay vốn ODA của JICA sang sử dụng nguồn vốn vay  thương mại trong và ngoài nước để triển khai Dự án nhiệt điện Ô Môn III.

Đề nghị này đã được Phó thủ tướng Phạm Bình Minh giao cho các bộ ngành nghiên cứu và có ý kiến.

Tháng 7/2020, các đối tác nước ngoài trong Dự án Khai thác khí và đường ống lô B - Ô Môn, gồm Mitsui Oil Exploration Co., Ltd (MOECO) đến từ Nhật Bản và PTT Exploration and Production Public Company Limited (PTTEP) đến từ Thái Lan đã gửi thư tới Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc bày tỏ lo ngại, việc chậm phê duyệt Dự án điện trên bờ có thể khiến chuỗi Dự án khí lô B gặp trở ngại lớn và tiếp tục làm chậm quyết định đầu tư cuối cùng. Kéo theo đó, mục tiêu dòng khí đầu tiên vào cuối năm 2023 có thể bị trượt tiến độ.
Tiếp đó, tháng 9/2020, các đối tác nước ngoài này tiếp tục gửi thư tới Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và cho biết, thời điểm có dòng khí đầu tiên sớm nhất của Dự án Khí lô B sẽ là tháng 9/2024, thay vì cuối năm 2023 như dự tính trước đó.
Theo MOECO và PTTEP, do chậm trễ trong việc phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án Nhà máy Nhiệt điện Ô Môn III, nên mục tiêu của Dự án có quyết định đầu tư cuối cùng (FID) trong năm 2020 và dòng khí đầu tiên vào cuối năm 2023 không còn khả thi.
Ngay cả mục tiêu có dòng khí đầu tiên của Dự án Khí lô B vào tháng 9/2024 cũng kèm theo điều kiện: FID không muộn hơn tháng 3/2021.