Phối cảnh trạm dừng nghỉ đa chức năng trên tuyến cao tốc Bắc - Nam.

Xóa dần định kiến

Theo thông tin của Báo Đầu tư, trong số các doanh nghiệp đã đệ đơn xin tham gia đầu tư các trạm dừng nghỉ trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, đáng lưu ý là đề xuất thành lập một tổ hợp trạm dừng nghỉ đa chức năng rất hiện đại của một liên danh nhà đầu tư Việt Nam và Hàn Quốc.

“Trong trường hợp được Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) lựa chọn, chúng tôi cam kết sẽ xây dựng các trạm dừng nghỉ hiện đại, đa chức năng, có kiến trúc tiêu biểu cho từng địa phương nơi đặt trạm”, một thành viên trong liên danh cho biết.

Cần phải nói thêm rằng, ngay từ khi Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông bắt đầu được khởi công, Bộ GTVT đã nhận được đề xuất đầu tư các trạm dừng nghỉ của nhiều doanh nghiệp lớn, có kinh nghiệm đầu tư vận hành đường cao tốc như: Tập đoàn Đèo Cả, Tập đoàn Sơn Hải, Công ty Xây dựng Phương Thành; Công ty Điện máy xăng dầu Trần Phú…

Vào giữa tháng 4/2023, Tập đoàn Đèo Cả thậm chí đã ký hợp tác chiến lược với Tổng công ty Dầu Việt Nam, bắt tay nghiên cứu đầu tư trạm dừng nghỉ trên các tuyến cao tốc, trong đó ưu tiên các tuyến do doanh nghiệp này đầu tư theo hình thức PPP.

Sự sốt sắng của các nhà đầu tư lớn nói trên đã dần xóa bỏ định kiến về việc đầu tư các trạm dừng nghỉ cần nhiều vốn, nhưng khả năng sinh lời thấp, rủi ro cao.

Được biết, theo Quy hoạch mạng lưới đường bộ thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông có phạm vi từ cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn) đến Cà Mau, tổng chiều dài khoảng 2.063 km, quy mô 4 - 6 làn xe, các đoạn cửa ngõ đô thị quy mô 8 - 10 làn xe.

Đến nay, Bộ GTVT đã đưa vào khai thác khoảng 643 km cao tốc Bắc - Nam phía Đông (bao gồm các đoạn: Lạng Sơn (Chi Lăng) - Hà Nội, Hà Nội - Cao Bồ (Ninh Bình), Cam Lộ - La Sơn - Hòa Liên, Đà Nẵng - Quảng Ngãi, đoạn qua hầm Cù Mông và hầm Đèo Cả, Dầu Giây - Long Thành (đi trùng 21 km), TP.HCM - Trung Lương - Mỹ Thuận); đang đầu tư khoảng 1.420 km.

Trong quá trình phê duyệt dự án, triển khai đầu tư các đoạn tuyến/dự án thành phần trên cao tốc Bắc - Nam phía Đông, cơ quan có thẩm quyền hoạch định đầu tư khoảng 39 cặp trạm dừng nghỉ (dự kiến dồn dịch đảm bảo khoảng cách còn 37 cặp trạm) trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Tính đến cuối tháng 4/2023, đã có 5 cặp trạm trên phạm vi 643 km (gồm 2 cặp trạm trên cao tốc Bắc Giang - Hà Nội, 1 cặp trạm trên đoạn Cầu Giẽ - Cao Bồ; 1 cặp trạm đoạn Cao Bồ - Mai Sơn; 1 cặp trạm trên cao tốc TP.HCM - Trung Lương); đang đầu tư 2 cặp trạm (1 cặp trạm trên cao tốc La Sơn - Túy Loan và 1 cặp trạm trên cao tốc Lạng Sơn - Bắc Giang).

Hiện nay, còn lại 30 cặp trạm dừng nghỉ trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông cơ bản đã hoạch định vị trí, quy mô trong Quyết định phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi các dự án thành phần, nhưng chưa được đầu tư.

Để đáp ứng yêu cầu khai thác đối với một số dự án thành phần chuẩn bị đưa vào sử dụng, ngày 7/4/2023, Bộ GTVT đã chấp thuận vị trí, quy mô 8 cặp trạm dừng nghỉ trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông và yêu cầu các ban quản lý dự án khẩn trương tổ chức lựa chọn nhà đầu tư và triển khai đầu tư xây dựng trạm dừng nghỉ theo đúng quy định pháp luật, bảo đảm công khai, minh bạch và hiệu quả.

Đã đủ cơ sở pháp lý

Theo lãnh đạo Cục Đường cao tốc Việt Nam, ngoài chức năng phục vụ người và phương tiện tham gia giao thông, trạm dừng nghỉ là nơi có thể kinh doanh dịch vụ. Chính vì vậy, hầu hết các trạm dừng nghỉ được cơ quan có thẩm quyền định hướng đầu tư theo hình thức xã hội hóa (huy động nguồn lực đầu tư tư nhân). Do các quy định của pháp luật giai đoạn trước đây về đầu tư, kinh doanh và khai thác trạm dừng nghỉ chưa được đầy đủ và rõ ràng, nên việc triển khai đầu tư trạm dừng nghỉ theo hình thức xã hội hóa gặp khó khăn, vướng mắc, chưa bảo đảm khai thác đồng bộ với đường cao tốc.

Với việc Bộ GTVT ban hành Thông tư số 01/TT- GTVT ngày 7/3/2023, hướng dẫn về lập, phê duyệt và công bố danh mục dự án; phương pháp và tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất trong đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư công trình dịch vụ chuyên ngành giao thông đường bộ tại các dự án do Bộ GTVT quản lý, các chủ đầu tư đã đủ công cụ pháp lý để triển khai đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư cho 30 cặp trạm dừng nghỉ trên cao tốc Bắc - Nam.

Ngoài việc đáp ứng các tiêu chí về năng lực, kinh nghiệm, các nhà đầu tư phải có giá trị đề nghị trúng thầu, phải có đề xuất tổng chi phí thực hiện dự án (M1) không thấp hơn (m1) được phê duyệt trong hồ sơ mời thầu; có đề xuất giá trị bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với dự án (M2) không thấp hơn (m2) được xác định trong hồ sơ mời thầu; có đề xuất giá trị nộp ngân sách nhà nước bằng tiền ngoài các nghĩa vụ của nhà đầu tư đối với ngân sách nhà nước theo quy định của pháp luật hiện hành (M3) không thấp hơn giá sàn (m3) và cao nhất.

Liên quan đến việc lựa chọn nhà đầu tư cho 8 cặp trạm dừng nghỉ trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông vừa được Bộ GTVT phê duyệt, Cục Đường cao tốc Việt Nam cho biết, nếu triển khai theo kế hoạch triển khai tuần tự, thông thường, thời gian hoàn tất thủ tục lựa chọn nhà đầu tư xây dựng trạm dừng nghỉ mất khoảng 10 đến 12 tháng.

Tuy nhiên, để sớm triển khai đầu tư xây dựng 8 cặp trạm dừng nghỉ phục vụ các dự án thành phần trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông đã và sắp hoàn thành đưa vào sử dụng, Cục Đường cao tốc Việt Nam xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện công tác lựa chọn nhà đầu tư với tinh thần khẩn trương nhất, bám sát hướng dẫn tại Thông tư 01/2023/TT-BGTVT, triển khai đồng thời các công việc, sẵn sàng hồ sơ cho các bước tiếp theo, rút ngắn tối đa thời gian trong từng công đoạn.

“Trong trường hợp thuận lợi, không phát sinh các tình huống như: làm rõ hồ sơ đăng ký thực hiện dự án, hồ sơ đề xuất, hồ sơ dự thầu... thì khoảng giữa tháng 8/2023 (trường hợp chỉ định thầu) và khoảng giữa tháng 10/2023 (trường hợp đấu thầu rộng rãi) sẽ hoàn thành công tác lựa chọn nhà đầu tư”, lãnh đạo Cục Đường cao tốc Việt Nam thông tin.

Theo ông Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam (VARSI), tiêu chuẩn cao tốc quy định cứ 50-60 km có trạm dừng nghỉ bình thường và cứ 120 km có trạm quy mô lớn, nhà nghỉ. Chậm xây dựng các công trình này sẽ gây khó khăn cho lái xe và người tham gia giao thông khi cần ăn uống, vệ sinh, bơm xăng, kiểm tra lốp xe.

"Trạm dừng nghỉ không chỉ phục vụ hành khách, mà phải kinh doanh được mới hấp dẫn nhà đầu tư. Do đó, cần tôn trọng những sáng tạo, đề xuất của nhà đầu tư về thiết kế, quy mô trạm. Những đoạn cao tốc địa hình đẹp, trạm dừng nghỉ cần là nơi ngắm cảnh, giới thiệu sản phẩm địa phương, quảng bá du lịch", ông Trần Chủng đề xuất.