Bà Nguyễn Thị Vinh, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Thương mại Thái Hưng.

1.

Khi bà Nguyễn Thị Vinh, Chủ tịch Thái Hưng đăng ký phát biểu, đề xuất dự án tham gia cơ chế công - tư của Mô hình Toàn cảnh kinh tế Việt Nam (ViPEL) trong phiên họp của Ủy ban 4 về phát triển nguồn lực và dịch vụ, ít ai nghĩ câu chuyện lại… ngoài thép.

“Tôi muốn giải quyết ‘nỗi đau’ của ngành chè Việt Nam”, bà Vinh nói, với sự quyết liệt, rành mạch như những lần bà nói về con đường của Thép Thái Hưng mà bà được coi là tổng công trình sư, sau khi là thế hệ doanh nhân F2, tiếp quản doanh nghiệp gia đình.

Đề án bà Vinh đưa ra gồm 6 bài toán lớn, cũng là những đau đáu của người con đất trà Thái Nguyên nhiều năm.

Một là, bài toán giá trị. Dù Việt Nam là quốc gia đứng thứ 5 thế giới về xuất khẩu chè, nhưng giá bán rất thấp, chỉ bằng khoảng 65% mức giá bình quân của thế giới, 55% giá của chè Ấn Độ hay Sri Lanka. Thậm chí, bà nói, “rất đau” khi vì xuất thô, nên nhiều khi giá chỉ 3,7 USD/kg, trong khi chè Trung Quốc có thể bán tới 60 USD/kg…

Hai là, bài toán cộng đồng sản xuất. Thái Nguyên có 46 dân tộc anh em cùng sinh sống, hơn 200.000 nông hộ và gần 300 hợp tác xã tham gia trồng, sản xuất, chế biến chè, trong đó 87% là phụ nữ. Nếu kết nối được các nông hộ, hợp tác xã, tổ chức lại theo mô hình doanh nghiệp cộng đồng, ngành công nghiệp chè ở Thái Nguyên sẽ thay đổi, thậm chí có thể có một cuộc cách mạng.

Ba là, khoa học công nghệ. “Nỗi đau lớn nhất của ngành chè là sự thiếu vắng công nghệ và thương hiệu quốc gia”, bà Vinh trăn trở. Trong khi cà phê Việt Nam đã có mặt ở mọi châu lục, thì trà - thứ thức uống gắn liền với văn hóa Việt - vẫn chưa có tên trên bản đồ ẩm thực thế giới.

Bốn là, phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn, với mô hình liên kết công nghiệp chè - du lịch trải nghiệm và bản sắc văn hóa dân tộc.

Năm là, bài toán công - tư kiến quốc. “Trong đề án, chúng tôi đề xuất cơ chế liên kết 5 nhà, gồm nhà khoa học, nghệ nhân, Nhà nước, nhà doanh nghiệp và nhà tài chính xanh. Điểm rất thuận là chúng tôi đã có sự vào cuộc của chính quyền, từ cơ chế chính sách, tài chính và cả khát vọng thay đổi ngành chè. Tháng 3 năm nay, Thái Nguyên đã ban hành Nghị quyết số 11/NQ-TU  về phát triển ngành chè giai đoạn 2025-2030, với nhiều mục tiêu cụ thể, như 70% diện tích trồng chè đạt chuẩn GAP, hữu cơ, được cấp mã số vùng trồng; 100% cơ sở sản xuất chế biến, kinh doanh chè đảm bảo an toàn thực phẩm...”, bà Vinh thông tin chi tiết.

Đặc biệt, bà hào hứng kể, chỉ 1 tháng sau đó, Tỉnh đã có ngay chương trình hành động, với kế hoạch chi tiết. Tháng 7 vừa rồi, HĐND tỉnh Thái Nguyên đã thông qua Nghị quyết Quy định chính sách hỗ trợ phát triển ngành chè trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên. Theo đó, trong giai đoạn 2025 - 2030, tỉnh sẽ dành hơn 500 tỷ đồng để hỗ trợ thúc đẩy phát triển, nâng cao giá trị sản xuất và thúc đẩy phát triển du lịch từ cây chè và sản phẩm trà trên địa bàn…

Trung tâm Mã số, mã vạch cũng đã tham gia Đề án, cả nhân sự và cả vai trò đối tác phát triển.

Hiện giờ bà và cộng sự đang nỗ lực vận động, hỗ trợ để trước mắt ít nhất 1/3 số nông hộ có thể tham gia liên kết này.

2.

Việc lựa chọn đi cùng với ngành chè của Chủ tịch Nguyễn Thị Vinh đã có từ trước. Là doanh nhân nữ, lại là Chủ tịch Hội nữ doanh nhân Thái Nguyên, nên các hoạt động ngoài kinh doanh của bà gắn nhiều với các vấn đề mang tính cộng đồng, xã hội.

Nhưng lần này, tinh thần và cách làm khác. “Sẽ không chỉ giải quyết các vấn đề xã hội, vấn đề giới một cách độc lập, đơn lẻ. Chúng tôi muốn hối thúc các doanh nhân, chính quyền địa phương và đặc biệt là các doanh nghiệp lớn trong ngành cùng vào cuộc, cùng tìm lời giải. Có như vậy, không chỉ bài toán giá trị, thương hiệu của ngành chè được giải mà câu chuyện về phát triển bền vững, liên kết cộng đồng sẽ tạo nên những mô hình phát triển mới”, bà Vinh đặt kỳ vọng rất lớn vào cơ chế “công - tư đồng kiến quốc”, mà Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) khởi xướng thông qua mô hình ViPEL, đã trình Chính phủ vào dịp 13/10 vừa qua.

Thực ra, trong mô hình ViPEL, bà Vinh - ở vị trí Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Thương mại Thái Hưng, là lãnh đạo chủ chốt của Ủy ban 3 về các ngành công nghiệp, sản xuất, chế biến, chế tạo. Cùng nhóm lãnh đạo Ủy ban 3 với bà Vinh còn có ông Vũ Văn Tiền, Chủ tịch Tập đoàn Geleximco; ông Nguyễn Cảnh Hồng, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Eurowindow, ông Trịnh Tiến Dũng, Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Tập đoàn Đại Dũng…

Trong Phiên toàn thể của ViPEL vừa được tổ chức với sự tham gia của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và đại diện nhiều bộ, ngành, địa phương, Ủy ban 3 đã đề xuất thành lập Liên minh các nhà sản xuất phụ trợ Việt Nam, liên kết doanh nghiệp công nghiệp lớn để tăng tỷ lệ nội địa hóa. Mục tiêu là giải bài toán thiếu kết nối doanh nghiệp - hiệp hội - viện trường cũng như gỡ rào cản, tăng khả năng tiếp cận công nghệ hiện đại của các doanh nghiệp ngành chế biến, chế tạo.

Bà Vinh và Thái Hưng đương nhiên sẽ có mặt trong liên minh này khi Công ty cổ phần Thương mại Thép Thái Hưng là một trong những “doanh nghiệp đầu tàu” tại Thái Nguyên, đang đứng thứ 36 trong Top 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam năm 2024, với thế mạnh trong các lĩnh vực sản xuất, thương mại với thép là chủ lực...

Nhưng bà nói, không ngần ngại “khởi nghiệp” lần nữa.

“Tôi luôn đặt câu hỏi có thể đóng góp gì hơn nữa cho cộng đồng, nhất là khi Bộ Chính trị có nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân, nghị quyết về đổi mới sáng tạo. Không gian để doanh nghiệp, doanh nhân có thể đóng góp, tham gia lớn hơn rất nhiều”, bà Vinh lý giải.

3.

Người ta vẫn gọi bà Nguyễn Thị Vinh là “nữ doanh nhân thép”.

Là con gái cả của doanh nghiệp gia đình Thái Hưng, thừa hưởng sự quyết liệt của “người đàn bà thép” Nguyễn Thị Cải, người đã gây dựng "đế chế" Thái Hưng từ một xí nghiệp nhỏ dần phát triển thành doanh nghiệp đa ngành hiện tại, bà Vinh làm nhiều hơn nói. Rất hiếm khi bà chia sẻ về mình trên truyền thông, chỉ xuất hiện công việc, nhưng lần nào cũng vậy, nhiều năng lượng, không ngại khó, sẵn sàng tiên phong trong những lĩnh vực mà nhiều người cho là “ngoài vùng an toàn”. Đặc biệt, người ta thấy bà hay xuất hiện trong nhiều cuộc chia sẻ kinh nghiệm, kết nối doanh nhân trẻ, doanh nhân nữ.

Với đề xuất hóa giải nỗi đau ngành chè Việt Nam cũng vậy, bà không ngần ngại bước vào vùng thử thách lớn hơn, đòi hỏi nhiều sức lực, thời gian và cả tiền bạc hơn.

Tuy nhiên, bà tâm sự, khi bắt tay vào xây dựng đề án, bà đã tham vấn nhiều doanh nghiệp, cả nữ doanh nhân và những doanh nghiệp đầu ngành, nhận được rất nhiều sự ủng hộ, cam kết đồng hành. Với họ, trà không chỉ là sản phẩm của một ngành công nghiệp, có thể làm thay đổi cuộc sống của hàng trăm ngàn hộ nông dân, thay đổi cả vùng đất, mà còn là câu chuyện về văn hóa, bản sản dân tộc. Chính bởi vậy, trong đề xuất, bà kỳ vọng dự án sẽ có tên trong danh sách các dự án sẽ được triển khai theo mô hình công - tư kiến quốc của ViPEL, theo đó, sẽ có những cơ chế sandbox cho các hoạt động đầu tư công nghệ, từ nghiên cứu giống, trồng trọt đến sản xuất, chế biến chè chất lượng cao…

“Chúng tôi muốn đưa trà Thái Nguyên, trà Việt lên bản đồ ẩm thực thế giới, muốn xây dựng cộng đồng người dân sống vì cây chè, nhờ sản xuất, chế biến chè và bằng kể câu chuyện của trà, để kéo du khách thế giới tới các vùng đất đậm đà bản sắc dân tộc của Thái Nguyên”, bà Vinh chia sẻ.

Và bà tin, tham vọng rất lớn nhưng rất khả thi, thậm chí có thể đi nhanh khi tinh thần công - tư kiến quốc đang lan tỏa, sắc nét và chắc chắn sẽ có thêm nhiều người cùng đồng hành trên hành trình này.