Tại Tọa đàm “Giá trị tương lai của thị trường thuốc generic chất lượng cao” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức ngày 5/11, ông Luke Treloar, Thành viên Điều hành, Giám đốc Khối tư vấn Chiến lược Ngành Y tế và Khoa học đời sống, Công ty KPMG Việt Nam, đã công bố Báo cáo “Giá trị tương lai của thị trường thuốc generic tại Việt Nam”.

Các đại biểu dự Tọa đàm.

Nghiên cứu nhằm làm nổi bật tiềm năng phát triển to lớn của thị trường thuốc generic và đề xuất một lộ trình cải cách chính sách giúp mang lại lợi ích song song cho cả ngành y tế công và nền kinh tế quốc gia.

Theo báo cáo, Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số nhanh, khi tỷ lệ người cao tuổi dự kiến tăng thêm 3,6% vào năm 2034. Điều này kéo theo nhu cầu chăm sóc sức khỏe và sử dụng thuốc tăng mạnh.

Hiện có 9/10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở Việt Nam là các bệnh không lây nhiễm, với tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) hằng năm đều vượt 2,2%. Trong đó, bệnh tim thiếu máu cục bộ, bệnh thận mạn tính và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là ba nhóm bệnh ghi nhận mức tăng nhanh nhất, từ 3,2% đến 3,8% trong giai đoạn 2019 - 2024.

“Việt Nam đã đạt mức phổ cập bảo hiểm y tế, xây dựng được nền y tế vững mạnh. So với nhiều quốc gia khác, Việt Nam đang làm tốt hơn nhiều”, ông Luke Treloar nhận định.

Tuy nhiên, theo ông, trong bối cảnh dân số già hóa nhanh, Chính phủ phải đối mặt với áp lực lớn khi chi tiêu y tế tăng nhanh gấp đôi tốc độ tăng thu nhập.

Cụ thể, trong giai đoạn 2024 - 2029, chi tiêu y tế dự kiến tăng 17,6%/năm, trong khi thu nhập khả dụng chỉ tăng 11%/năm. Điều này đồng nghĩa với tỷ trọng chi tiêu cho y tế trong thu nhập cá nhân có thể tăng từ 8,1% năm 2020 lên 13,3% vào năm 2029, tạo áp lực tài chính đáng kể cho người dân.

Trước thực tế đó, lãnh đạo Công ty KPMG Việt Nam cho rằng, phát triển thuốc generic chất lượng cao là một giải pháp chiến lược giúp giảm gánh nặng chi phí y tế mà vẫn bảo đảm khả năng tiếp cận thuốc, đặc biệt cho nhóm người cao tuổi.

Khi dân số già hóa, nhu cầu chăm sóc y tế và sử dụng thuốc tăng mạnh. Thuốc generic là lựa chọn hiệu quả về chi phí, giúp người dân duy trì khả năng chi trả, đồng thời hỗ trợ hệ thống y tế phát triển bền vững và bao trùm hơn.

Dẫn kinh nghiệm từ châu Âu, theo ông Luke Treloar, thuốc generic đã chứng minh rõ hiệu quả kinh tế - xã hội. Việc sử dụng thuốc generic giúp giảm 49 - 69% chi phí chăm sóc sức khỏe cho mỗi ngày điều trị, đồng thời mở rộng khả năng tiếp cận dịch vụ y tế cho người dân tại 12 quốc gia châu Âu trong giai đoạn 2005 - 2014.

Số ngày điều trị trên đầu người tại các thị trường này tăng đáng kể: Pháp tăng 1,4 lần, trong khi Ba Lan và Slovakia, hai thị trường còn thiếu phục vụ ghi nhận mức tăng lần lượt 2,9 và 3,1 lần. Trong cùng giai đoạn, 7/12 quốc gia châu Âu đã giảm đáng kể chi phí điều trị nhờ tác động tích cực của thuốc generic.

Thụy Điển, Pháp và Slovenia là ba quốc gia đạt mức tiết kiệm cao nhất lần lượt là 40%, 31% và 30%. 4 quốc gia khác ghi nhận mức tiết kiệm dao động từ 7% đến 13%, chủ yếu nhờ hiệu ứng giảm giá thuốc.

“Điều này cho thấy ảnh hưởng tích cực của thuốc generic đối với khả năng tiếp cận dịch vụ y tế trên khắp các quốc gia châu Âu. Nếu thuốc generic chất lượng cao từ châu Âu được phát triển và sử dụng rộng rãi, Việt Nam hoàn toàn có thể giảm đáng kể chi phí điều trị, qua đó giảm gánh nặng tài chính cho người dân và nâng cao hiệu quả của hệ thống y tế quốc gia",  ông Treloar nhấn mạnh.

Theo phân tích của KPMG, thị trường dược phẩm Việt Nam đang tăng trưởng mạnh mẽ, từ 4 tỷ USD năm 2019 lên 9,2 tỷ USD dự kiến vào năm 2029, trong đó thuốc generic giữ vai trò chủ đạo và liên tục mở rộng thị phần.

Cụ thể, thuốc generic tăng từ 55,2% thị phần năm 2019 lên 62,4% năm 2029, với tốc độ tăng trưởng kép (CAGR) đạt 11%/năm giai đoạn 2019 - 2024, cao hơn đáng kể so với thuốc biệt dược (7%), dự kiến đạt 1,4 tỷ USD vào năm 2029.

Sự dịch chuyển rõ rệt này phản ánh xu hướng ưu tiên các sản phẩm có chi phí phù hợp với khả năng chi trả của người dân, đồng thời góp phần mở rộng khả năng tiếp cận thuốc điều trị và biến phân khúc thuốc generic trở thành động lực tăng trưởng nhanh nhất của toàn ngành dược trong thập kỷ tới.

Đáng chú ý, thị trường thuốc generic Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường năng động nhất khu vực châu Á. Trong giai đoạn 2019-2024, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 9,1%, xếp thứ ba khu vực, chỉ sau Trung Quốc (12,8%) và Singapore (9,3%). Dự báo giai đoạn 2024 - 2029, tốc độ này sẽ tăng lên 9,7%, đưa Việt Nam trở thành thị trường thuốc generic tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á.

Tuy nhiên, chi tiêu bình quân đầu người cho thuốc generic tại Việt Nam vẫn còn khiêm tốn, chỉ 35,9 USD vào năm 2024, xếp thứ tư khu vực. Điều này cho thấy mức độ thâm nhập thị trường còn hạn chế, nhưng đồng thời mở ra dư địa tăng trưởng rất lớn, đặc biệt trong bối cảnh thu nhập người dân và nhu cầu chăm sóc sức khỏe đều gia tăng.

Thực tế, Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ từ nhóm nước thu nhập thấp sang trung bình, với tốc độ tăng thu nhập bình quân đầu người đạt 5,9%/năm, dự kiến tăng lên 8,9%/năm trong 5 năm tới. Sự mở rộng của tầng lớp trung lưu cùng mức sống được cải thiện rõ rệt giúp người dân tiếp cận tốt hơn các sản phẩm dược phẩm và dịch vụ y tế.

Định hướng này hoàn toàn phù hợp với Chiến lược quốc gia phát triển ngành dược, đặt mục tiêu đưa Việt Nam trở thành trung tâm dược phẩm của khu vực ASEAN vào năm 2030, với trọng tâm là nâng cao năng lực sản xuất, chất lượng thuốc nội địa và năng lực xuất khẩu.

Theo kịch bản cơ sở của KPMG, thị trường thuốc generic Việt Nam được dự báo đạt 13,1 tỷ USD vào năm 2039. Nếu các chính sách cải cách về quy định, đầu tư và ưu đãi được triển khai hiệu quả, ngành có thể tăng trưởng 15-20%/năm, tương ứng 29-55 tỷ USD vào năm 2039, đưa Việt Nam trở thành trung tâm dược phẩm hàng đầu khu vực Đông Nam Á.

Về mặt đóng góp kinh tế, nếu duy trì mức tăng trưởng hiện tại, ngành sẽ đóng góp 4,4 tỷ USD vào GDP năm 2039; trong trường hợp tăng trưởng 15%/năm, con số này có thể đạt 9,4 tỷ USD, và nếu đạt 20%/năm, GDP ngành có thể lên tới 20,1 tỷ USD, gấp 7 lần so với kịch bản cơ sở.

Tổng cộng, đến năm 2039, ngành thuốc generic có thể đóng góp tới 66,5 tỷ USD cho GDP quốc gia, bao gồm 20,1 tỷ USD giá trị trực tiếp từ sản xuất, phân phối và bán hàng, tạo ra 0,3-0,6 tỷ USD thuế thu nhập doanh nghiệp; 24,2 tỷ USD đóng góp gián tiếp thông qua chuỗi cung ứng, nguyên liệu, logistics và dịch vụ hỗ trợ; 22,2 tỷ USD đến từ tác động lan tỏa nhờ chi tiêu tiêu dùng gia tăng của người lao động trong ngành.

Những con số này cho thấy, nếu có chính sách phù hợp, thuốc generic chất lượng cao không chỉ là giải pháp y tế hiệu quả về chi phí, mà còn là ngành kinh tế chiến lược, góp phần củng cố nội lực, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành trung tâm dược phẩm của khu vực.