Nhiều nhà sáng lập trẻ thường nghĩ rằng, một ý tưởng tốt hay sản phẩm tiềm năng là đủ để nhà đầu tư rót vốn, nhưng thực tế lại khác. Giữa hàng chục dự án cùng gõ cửa, nhà đầu tư chỉ có vài phút để lắng nghe và quyết định có đi xa hơn hay không. Vì vậy, nghệ thuật pitching trở thành cầu nối quan trọng giúp start-up tiến gần hơn tới cơ hội gọi vốn.

Pitching, hiểu đơn giản là quá trình trình bày dự án với nhà đầu tư trong khoảng thời gian ngắn, thường chỉ 3-5 phút. Trong khoảng thời gian ấy, nhà sáng lập không chỉ phải tóm gọn mô hình kinh doanh, thị trường và lợi thế cạnh tranh, mà còn phải khéo léo chạm vào cảm xúc của người nghe.

Một ví dụ quen thuộc là câu chuyện của VNG khi còn ở giai đoạn đầu. Trong những buổi gặp gỡ nhà đầu tư, thay vì đi sâu vào chi tiết kỹ thuật, đội ngũ sáng lập của VNG tập trung kể về xu hướng người trẻ Việt Nam khao khát kết nối, giải trí trực tuyến. Họ vẽ ra bức tranh về một “thế hệ Internet” đang bùng nổ. Điều này giúp nhà đầu tư nhìn thấy thị trường rộng lớn hơn là một sản phẩm phần mềm đơn giản. Chính thông điệp ngắn gọn, dễ nhớ, lại đánh trúng tâm lý “không muốn bỏ lỡ cơ hội” đã góp phần đưa VNG đến những khoản vốn đầu tiên.

Một yếu tố khác thường bị xem nhẹ khi pitching là cách kể chuyện. Nhà đầu tư có thể không hiểu sâu về công nghệ, nhưng họ dễ bị thuyết phục bởi một câu chuyện gần gũi, gắn liền với trải nghiệm thực tế. Chẳng hạn, một start-up nông nghiệp khi trình bày về mô hình trồng rau sạch có thể bắt đầu từ hình ảnh bữa cơm gia đình với nỗi lo dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Từ đó, họ dẫn dắt sang giải pháp công nghệ của mình. Câu chuyện đời thường giúp nhà đầu tư “cảm” được vấn đề, thay vì chỉ nghe những con số khô khan.

Bên cạnh cảm xúc, tính logic và sự chuẩn bị kỹ lưỡng cũng là chìa khóa quan trọng trong pitching. Nhà sáng lập cần thể hiện rõ rằng họ hiểu thị trường, đối thủ và tiềm năng phát triển. Một bản kế hoạch tài chính gọn gàng, kịch bản tăng trưởng khả thi sẽ khiến nhà đầu tư tin rằng mình đang trò chuyện với một đội ngũ có năng lực thật sự, chứ không chỉ là những người mơ mộng.

Điều quan trọng cuối cùng là tinh thần cầu thị. Nhà đầu tư không chỉ quan tâm đến ý tưởng, mà còn quan sát thái độ của nhà sáng lập: có lắng nghe góp ý hay không, có sẵn sàng điều chỉnh để phù hợp với thị trường hay không. Sự linh hoạt, cởi mở thường ghi điểm nhiều hơn là cố chấp bảo vệ quan điểm cá nhân.

Với các start-up trẻ, bài học là hãy luyện tập đến khi câu chuyện trở nên tự nhiên; chuẩn bị kỹ nhưng vẫn giữ được sự chân thành. Hãy coi mỗi lần pitching là một cơ hội để rèn luyện bản lĩnh, và dù có nhận được vốn hay không, nhà sáng lập vẫn thu về những góc nhìn quý giá để hoàn thiện hành trình khởi nghiệp của mình.

Pitching không phải là màn “trình diễn” một chiều, mà là cuộc trò chuyện hai bên. Khi start-up hiểu rằng mình đang kể một câu chuyện hấp dẫn, có số liệu làm nền tảng, có cảm xúc làm chất keo, họ sẽ dễ dàng thu hút được sự chú ý của nhà đầu tư. Và đôi khi, chỉ vài phút ngắn ngủi ấy chính là bước ngoặt mở ra chặng đường dài cho một doanh nghiệp khởi nghiệp.