Dự án BOT xây dựng tuyến đường Thái Nguyên - Chợ Mới.

Không hỗ trợ quá 75% chi phí đầu tư

Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư vào chiều ngày 20/3, ông Nguyễn Viết Huy, Phó cục trưởng Cục Đường cao tốc Việt Nam xác nhận, Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) vừa có Tờ trình số 2451/TTr - BGTVT gửi Chính phủ giải pháp xử lý khó khăn, vướng mắc tại một số dự án đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông theo hình thức BOT.

Được biết, với gần 150 trang A4, gồm tờ trình và 7 phụ lục, đây là tờ trình được Bộ GTVT nghiên cứu, chuẩn bị công phu nhất từ trước đến nay, trên cơ sở tiếp thu ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Chính phủ và các bộ, ngành liên quan gồm: Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) và Thanh tra Chính phủ. Bộ GTVT mong muốn cấp có thẩm quyền thông qua để sớm xử lý dứt điểm các vướng mắc tại một số dự án BOT giao thông, trong đó có 8 dự án BOT do Bộ GTVT quản lý.

“Trong thời gian vừa qua, Bộ GTVT đã trực tiếp trao đổi với các bên liên quan (nhà đầu tư, doanh nghiệp, ngân hàng...) để có giải pháp giải quyết theo hướng cùng nhau khắc phục tồn tại, bất cập, giảm tối đa thiệt hại và theo nguyên tắc lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ; tính toán, đánh giá đầy đủ và làm rõ về lợi ích và mức độ chia sẻ của các bên”, ông Nguyễn Viết Huy nói.

Trước đó, thực hiện kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ GTVT phối hợp với các địa phương đánh giá toàn diện các dự án BOT giao thông trong cả nước. Trên cơ sở đó, xây dựng nguyên tắc, giải pháp xử lý khó khăn, vướng mắc dự án BOT giao thông và đề xuất áp dụng giải pháp để xử lý vướng mắc tại một số dự án BOT do Bộ GTVT quản lý.

Đồng thời, Bộ đã làm việc với Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, các nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án, các ngân hàng cung cấp tín dụng, hoàn chỉnh và trình Chính phủ tại Tờ trình số 4405/TTr- BGTVT ngày 27/4/2023.

Tại Tờ trình số 2451, Bộ GTVT đã đề ra một số nguyên tắc xử lý khó khăn, vướng mắc dự án BOT giao thông, trong đó nhấn mạnh việc xử lý phải bảo đảm đúng thẩm quyền; ưu tiên áp dụng giải pháp xử lý theo quy định của hợp đồng dự án đã ký kết. Trường hợp sử dụng ngân sách nhà nước, ưu tiên bổ sung vốn nhà nước tham gia, hỗ trợ để tiếp tục thực hiện hợp đồng.

Bên cạnh đó, Bộ GTVT xác định, vốn ngân sách nhà nước chỉ được sử dụng để xử lý khó khăn, vướng mắc cho các dự án BOT do nguyên nhân khách quan, cơ quan nhà nước vi phạm việc thực hiện hợp đồng, các bên đã áp dụng các giải pháp theo quy định của hợp đồng nhưng vẫn không khả thi. Đặc biệt, trong mọi trường hợp, không sử dụng ngân sách nhà nước để xử lý khó khăn, vướng mắc do lỗi chủ quan của nhà đầu tư/doanh nghiệp dự án.

Để bảo đảm nguyên tắc “lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ”, trong trường hợp sửa đổi hợp đồng, bổ sung vốn nhà nước hỗ trợ, nhà đầu tư cần xem xét giảm 50% tỷ suất lợi nhuận so với tỷ suất lợi nhuận trong hợp đồng dự án.

Ngân hàng cung cấp tín dụng xem xét giảm lãi suất vốn vay trong giai đoạn khai thác đối với khoản vay đầu tư dự án theo hướng không vượt quá lãi suất tối đa đối với tiền gửi bằng đồng Việt Nam của tổ chức và cá nhân theo quyết định của NHNN tại thời điểm đàm phán; đồng thời giữ nguyên nhóm nợ, tái cấu trúc khoản vay đầu tư dự án phù hợp với doanh thu, khả năng trả nợ của doanh nghiệp dự án.

Trường hợp bổ sung vốn nhà nước, trên cơ sở tính toán phương án tài chính, các bên xác định mức vốn nhà nước cần bổ sung bảo đảm nguyên tắc vốn nhà nước bổ sung tối thiểu, bảo đảm doanh thu của dự án đủ bù đắp chi phí quản lý vận hành và bảo trì công trình dự án theo hợp đồng dự án, thanh toán lãi vay theo hợp đồng tín dụng để các bên tiếp tục thực hiện hợp đồng.

Mức vốn nhà nước bổ sung tối đa bảo đảm tổng mức vốn nhà nước tham gia thực hiện dự án không vượt quá 70% tổng vốn đầu tư của dự án BOT được xác định theo giá trị đã được quyết toán hoặc kiểm toán đến thời điểm tính toán.

Trường hợp chấm dứt hợp đồng, sử dụng vốn nhà nước để thanh toán, nhà đầu tư, ngân hàng cung cấp tín dụng cần có giải pháp chia sẻ, giảm tối đa mức vốn nhà nước đề nghị thanh toán. Trong đó, ưu tiên bố trí vốn nhà nước để thực hiện thủ tục chấm dứt hợp đồng đối với các dự án BOT khi nhà đầu tư và ngân hàng cung cấp tín dụng thống nhất giải pháp chia sẻ tối đa không tính lợi nhuận vốn chủ sở hữu và lãi vay vốn vay trong giai đoạn khai thác trong mức vốn nhà nước đề nghị thanh toán.

Việc chấm dứt hợp đồng trước thời hạn chỉ được áp dụng đối với các dự án đã hoàn thành, đưa vào khai thác nhưng không được thu phí hoàn vốn; dự án bị sụt giảm doanh thu thu phí do nguyên nhân khách quan; đã áp dụng giải pháp sửa đổi hợp đồng, bổ sung vốn nhà nước nhưng vẫn không khả thi để tiếp tục thực hiện hợp đồng; dự án tiềm ẩn nguy cơ gây mất an ninh, trật tự.

Rõ vai, rõ thẩm quyền

Trên cơ sở các nguyên tắc xử lý khó khăn, vướng mắc dự án BOT nêu trên, Bộ GTVT đề xuất giải pháp xử lý khó khăn, vướng mắc 8 dự án BOT do Bộ quản lý. Đây là những dự án không đảm bảo phương án tài chính do gặp những khó khăn, vướng mắc khách quan, không thuộc trách nhiệm của nhà đầu tư.

“Số lượng dự án BOT cần phải xử lý là rất nhỏ so với con số 140 dự án BOT được triển khai trước khi Luật PPP có hiệu lực. Nếu không có giải pháp xử lý dứt điểm sẽ ảnh hưởng rất lớn đến các doanh nghiệp dự án, đặc biệt là các tổ chức tín dụng và mức độ tín nhiệm, môi trường thu hút đầu tư, đặc biệt là chủ trương của Đảng, chính sách của nhà nước về thu hút nguồn lực xã hội theo phương thức PPP”, lãnh đạo Bộ GTVT đánh giá.

Cũng tại Tờ trình số 2451, Bộ GTVT kiến nghị Chính phủ thống nhất giải pháp xử lý khó khăn, vướng mắc đối với 8 dự án BOT do Bộ quản lý và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua phương án sử dụng khoảng 10.650 tỷ đồng từ nguồn vốn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương năm 2023 để triển khai thực hiện.

Trường hợp không thể cân đối đủ từ nguồn vốn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương năm 2023, báo cáo Quốc hội cho phép sử dụng nguồn vốn dự phòng đầu tư công trung hạn để xử lý.

Bên cạnh đó, Bộ GTVT đề xuất Chính phủ chỉ đạo NHNN rà soát các quy định, cho phép các ngân hàng thực hiện giải pháp giữ nguyên nhóm nợ đối với các khoản vay tín dụng đầu tư các dự án BOT giao thông, nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và ngân hàng cung cấp tín dụng.

Đối với các cơ chế thuộc thẩm quyền của Quốc hội, Bộ GTVT báo cáo Chính phủ xem xét trình Quốc hội cho phép bổ sung vốn nhà nước hỗ trợ các dự án BOT đã đưa vào khai thác bị sụt giảm doanh thu do nguyên nhân khách quan (không do lỗi của nhà đầu tư), đã áp dụng các giải pháp theo quy định hợp đồng nhưng vẫn không khả thi; mức vốn nhà nước tham gia hỗ trợ tối đa 70% tổng vốn đầu tư xác định theo kết quả kiểm toán, quyết toán.

Cho phép bố trí nguồn vốn nhà nước thanh toán các chi phí hợp lý, hợp pháp theo kết quả kiểm toán, quyết toán và thực hiện chấm dứt hợp đồng trước thời hạn đối với các dự án BOT ký kết hợp đồng trước thời điểm Luật PPP có hiệu lực, nhưng không được thu phí để hoàn vốn, dự án bị sụt giảm doanh thu do nguyên nhân khách quan, bổ sung vốn nhà nước để tiếp tục thực hiện hợp đồng không khả thi, dự án tiềm ẩn nguy cơ gây mất an ninh trật tự cao.

Trường hợp không thể cân đối đủ từ nguồn vốn tăng thu, tiết kiệm chi ngân sách trung ương năm 2023, Chính phủ kiến nghị Quốc hội cho phép sử dụng nguồn vốn dự phòng đầu tư công trung hạn để sớm xử lý dứt điểm khó khăn, vướng mắc đối với 8 dự án BOT do Bộ quản lý.