Tái cơ cấu ngân sách nhà nước, đầu tư công, tái cơ cấu ngân hàng đạt hiệu quả tích cực

Chiều nay (20/10) Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc trình bày trước Quốc hội Báo cáo tóm tắt đánh giá tình hình và kết quả 5 năm thực hiện Nghị quyết số 31/2021/QH15 ngày 12/11/2021 của Quốc hội về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025.

Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc

Đối với 27 chỉ tiêu đề ra trong Nghị quyết số 31/2021/QH15, tính đến nay có 23/27 chỉ tiêu có thông tin đánh giá. Trong đó, có 10/23 chỉ tiêu có khả năng hoàn thành, 9/23 chỉ tiêu khó có khả năng hoàn thành và 4/23 chỉ tiêu dự kiến không hoàn thành.

Một số chỉ tiêu như: Tăng năng suất lao động; Số lượng các doanh nghiệp; Số lượng hợp tác xã nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao; Tỉ lệ hợp tác xã nông nghiệp liên kết với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị; Tỉ trọng chi cho khoa học và công nghệ, trong quá trình thực hiện gặp khó khăn và thách thức, đòi hỏi phải có nhiều nỗ lực rất lớn mới có thể đạt được.

Đối với mục tiêu cơ cấu lại ngân sách nhà nước: Trong giai đoạn vừa qua, cân đối NSNN được bảo đảm, dự kiến thu NSNN cả giai đoạn 2021 – 2025 đạt khoảng 9,6 triệu tỷ đồng, gấp 1,39 lần so với kết quả thực hiện giai đoạn 2016-2020. Cơ cấu lại chi NSNN theo hướng bền vững, tăng tỷ trọng chi đầu tư phát triển, giảm tỷ trọng chi thường xuyên. Chi NSNN chủ động, đảm bảo chặt chẽ, đúng chính sách, chế độ, tăng cường kỷ luật tài chính, nâng cao hiệu quả sử dụng. Chính sách về nợ công đã được điều chỉnh linh hoạt, kịp thời, hoàn thiện với đầy đủ các cấp độ ngắn hạn, trung hạn, dài hạn và được gắn chặt với các kế hoạch, chiến lược khác của quốc gia.   

Về cơ cấu lại đầu tư công: Vốn đầu tư công được bố trí tập trung; từng bước khắc phục tình trạng đầu tư phân tán, dàn trải, kéo dài;  đầu tư công bước đầu đã phát huy vai trò là vốn mồi, dẫn dắt đầu tư của các thành phần kinh tế khác; Kỷ luật, kỷ cương trong đầu tư công tiếp tục được tăng cường... Thể chế đầu tư - trong đó có đầu tư công – được cải cách, nhiều vướng mắc pháp lý được tháo gỡ đã góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện giải ngân vốn đầu tư công, nhờ đó thúc đẩy phục hồi tăng trưởng.

Về cơ cấu lại các doanh nghiệp nhà nước: Đã hoàn thiện hệ thống các cơ chế chính sách pháp luật tập trung vào tháo gỡ khó khăn vướng mắc nhằm đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn và hạn chế thất thoát vốn, tài sản nhà nước trong quá trình cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước. Qua đó, tạo thuận lợi cho quá trình cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, đảm bảo sự chặt chẽ và công khai minh bạch, tối đa hóa lợi ích của Nhà nước.

Về cơ cấu lại các tổ chức tín dụng cũng đạt được nhiều kết quả tích cực. Cụ thể, sự ổn định, an toàn của hệ thống các TCTD tiếp tục được giữ vững. Đã chuyển giao bắt buộc 4 ngân hàng yếu kém bị kiểm soát đặc biệt và đang thực hiện các bước để tái cơ cấu SCB. Việc xử lý nợ xấu cũng đạt nhiều kết quả tích cực; năng lực tài chính, quản trị và chất lượng tín dụng của các TCTD được cải thiện…

Các đơn vị sự nghiệp công lập tiếp tục được rà soát, sắp xếp, cơ cấu lại theo hướng tinh gọn tổ chức bộ máy bên trong, nâng cao năng lực hoạt động và hiệu quả quản lý nhà nước…

Bên cạnh đó, khuôn khổ pháp lý cho các thị trường: Thị trường tài chính; thị trường quyền sử dụng đất, thị trường bất động sản; thị trường lao động; thị trường khoa học - công nghệ từng bước được chuẩn hóa, công tác quản lý nhà nước được triển khai đồng bộ, khắc phục những bất cập, vướng mắc và tạo nền tảng cho sự phát triển chung của nền kinh tế.   

Mặc dù vậy, Chính phủ cũng thẳng thắn nhìn nhận, tiến độ xây dựng thể chế, chính sách thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế còn chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu phát triển; cơ cấu kinh tế và mô hình tăng trưởng có tiến bộ nhưng chưa tạo ra nhiều thay đổi đáng kể. Việc phát triển lực lượng doanh nghiệp còn có những hạn chế nhất định; các ngành kinh tế chưa có chuyển dịch mạnh mẽ về tăng năng suất, nhất là khu vực công nghiệp và dịch vụ. Cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập còn chậm, chưa đáp ứng được yêu cầu...  

Nguy cơ mắc kẹt trong bẫy thu nhập trung bình

Trình bày báo cáo thẩm tra về tình hình thực hiện Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi khẳng định, cơ cấu lại đầu tư công, ngân sách nhà nước, hệ thống tín dụng và khu vực đơn vị sự nghiệp công lập đạt nhiều kết quả rõ nét.

Ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính

Cụ thể, đầu tư công phát huy vai trò dẫn dắt, khắc phục tình trạng dàn trải; số dự án vốn ngân sách trung ương giảm từ khoảng 11 nghìn xuống dưới 5 nghìn giai đoạn 2021-2025; tiến độ giải ngân cải thiện rõ rệt, bình quân đạt 94,3% kế hoạch với nhiều dự án tồn đọng được tháo gỡ. Ngân sách nhà nước được củng cố an toàn, nợ công duy trì ở mức 35-36% GDP; nợ xấu trong hệ thống tín dụng kiểm soát dưới 2%; khu vực đơn vị sự nghiệp công lập từng bước tinh gọn, nâng cao tự chủ và hiệu quả cung ứng dịch vụ công…

Dù vậy, cơ quan thẩm tra cũng đề nghị Chính phủ làm rõ tác động của việc khó hoàn thành 13/23 chỉ tiêu tái cơ cấu (tập trung ở các nhóm mục tiêu về chất lượng tăng trưởng, năng suất lao động, phát triển thị trường, doanh nghiệp và đổi mới sáng tạo). Đồng thời, rút bài học kinh nghiệm để xác định các giải pháp mang tính chiến lược cho giai đoạn 2026-2030, bảo đảm kế thừa kết quả và khắc phục triệt để các tồn tại hiện nay.

Báo cáo của cơ quan thẩm tra cũng cho rằng, mô hình tăng trưởng chậm chuyển đổi, vẫn chủ yếu dựa vào vốn và lao động, trong khi các động lực bền vững như đổi mới sáng tạo, khoa học, công nghệ và kinh tế tri thức đóng góp còn hạn chế, khiến mô hình tăng trưởng khó chuyển dịch theo chiều sâu, đối mặt nguy cơ mắc kẹt trong bẫy thu nhập trung bình.

Một số bất cập nữa liên quan đến kết quả tái cơ cấu nền kinh tế là: cơ cấu ngành kinh tế chuyển dịch chậm, giá trị gia tăng còn thấp; Phát triển các loại thị trường còn chưa đồng bộ, thiếu chiều sâu. Thị trường tài chính, ngân hàng đối mặt một số rủi ro tiềm ẩn, nợ xấu tập trung ở lĩnh vực bất động sản và xây dựng, là những ngành sử dụng vốn lớn, chu kỳ dài và khả năng phục hồi chậm; Năng lực nội tại của khu vực doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể còn hạn chế, quy mô nhỏ, thiếu liên kết chuỗi giá trị, trong khi thu hút và lan tỏa từ khu vực FDI chưa đạt kỳ vọng…

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế và Tài chính đề nghị, thời gian tới, cần tiếp tục ưu tiên củng cố ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, duy trì dư địa chính sách, đồng thời đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng xanh, số và bền vững, tạo nền tảng vững chắc để hoàn thành các mục tiêu của giai đoạn 2021-2025 và định hình các động lực tăng trưởng mới cho giai đoạn 2026-2030.