Mua hàng trực tuyến đang trở thành một thói quen tiêu dùng, tạo cơ hội cho thị trường thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ.  Ảnh: Đức Thanh

Hàng trăm nền tảng, website TMĐT rời cuộc chơi

Cuối năm 2024, VNG chính thức rút vai trò điều hành khỏi Tiki Global. Tiki, một trong những nền tảng TMĐT nội địa hàng đầu, từng được xem là niềm tự hào của Việt Nam khi cạnh tranh trực tiếp với Shopee, Lazada, TikTok Shop. Tuy nhiên, khoản lỗ hơn 510 tỷ đồng và áp lực từ cuộc đua không khoan nhượng đã khiến VNG, cổ đông lớn nhất, quyết định không tiếp tục "bơm tiền". Động thái này cho thấy, Tiki đang đối mặt với những khó khăn nghiêm trọng, thậm chí có nguy cơ bị tụt hậu nếu không tìm được hướng đi mới.

Một nền tảng TMĐT khác là Telio cũng chính thức đóng cửa từ tháng 12/2024, sau khi không thể huy động thêm vốn hay tìm đối tác mua lại.

Trước đó, hàng loạt nền tảng TMĐT đã cay đắng nói lời tạm biệt với thị trường Việt Nam, như Adayroi, Robins (Zalora Việt Nam), Lotte.vn, Kilo…

Trên thực tế, đó mới chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Mới đây, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương) phối hợp với Tổng cục Thuế rà soát, yêu cầu thương nhân, tổ chức sở hữu 120 website và 44 ứng dụng làm rõ việc dừng hoạt động cung cấp dịch vụ thương mại điện tử hoặc giải thể hoặc ngừng hoạt động hoặc không còn hoạt động tại địa chỉ đăng ký. Điều này cho thấy, thị trường đang trải qua giai đoạn thanh lọc mạnh mẽ, khi hàng loạt nền tảng, đặc biệt là các doanh nghiệp nội địa, buộc phải rút lui hoặc thu hẹp quy mô hoạt động.

Ông Jianggan Li, nhà sáng lập, kiêm CEO của Momentum Works nhận định: “Sự rút lui của các nền tảng TMĐT như Tiki, Telio cho thấy, việc xây dựng một nền tảng TMĐT tại Việt Nam không hề dễ dàng, dù là B2B hay B2C”.

Mối đe dọa từ các sàn TMĐT xuyên biên giới

Sự rút lui của các nền tảng TMĐT Việt Nam không phải là ngẫu nhiên, mà xuất phát từ nhiều yếu tố nội tại và bên ngoài. Trước hết, cuộc cạnh tranh khốc liệt từ các "ông lớn" quốc tế như Shopee, Lazada và gần đây là TikTok Shop đã đặt ra áp lực lớn. Những nền tảng này không chỉ có nguồn vốn dồi dào, mà còn sở hữu công nghệ tiên tiến, chiến lược marketing bài bản và mạng lưới logistics tối ưu.

Ở góc độ khác, các nền tảng nội địa thường gặp hạn chế về nguồn lực tài chính và công nghệ. Trong khi các đối thủ nước ngoài sẵn sàng "đốt tiền" để chiếm thị phần, thì nhiều doanh nghiệp Việt không đủ sức duy trì cuộc chơi dài hơi. Mặt khác, sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng cũng góp phần làm khó các nền tảng nội địa. Người tiêu dùng Việt ngày càng ưu tiên các sản phẩm giá rẻ, đa dạng và giao hàng nhanh - những lợi thế mà các nền tảng quốc tế đang nắm giữ.

Năm 2025, thị trường TMĐT được đánh giá sẽ còn khốc liệt hơn nữa. Cuộc cạnh tranh không chỉ diễn ra giữa các sàn TMĐT hiện hữu, mà còn đến từ các sàn TMĐT xuyên biên giới như Temu, Alibaba, Taobao, Tmall, Shein, 1688, Pindoudou, JD.com... Đây sẽ là mối đe dọa lớn nhất của thị trường TMĐT Việt Nam trong thời gian tới.

Ông Trần Tuấn Anh, Giám đốc điều hành Shopee Việt Nam cho rằng, logistics là xương sống của TMĐT. Các nền tảng nội địa nếu không cải thiện được khâu vận chuyển, từ đồng bộ hóa đến giảm thiểu giao hàng thất bại, thì sẽ khó lòng giữ chân khách hàng trước sự tấn công của các đối thủ quốc tế. Mặt khác, các nền tảng TMĐT có giấy phép đang hoạt động tại Việt Nam đang tuân thủ nhiều yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước, trong khi các sàn TMĐT xuyên biên giới lại không phải tuân thủ.

Chia sẻ vấn đề này, bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương) cho biết, thời gian qua, với sự xuất hiện của các công nghệ mới, nền tảng mới như dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo..., các mô hình TMĐT xuyên biên giới ngày càng trở nên phức tạp và đa dạng. Trong khi đó, nước ta chưa có quy định pháp luật điều chỉnh riêng biệt, nên tạo cơ hội cho hàng giá rẻ từ nước ngoài ồ ạt vào Việt Nam, tạo sự cạnh tranh không bình đẳng.

Ông Nguyễn Ngọc Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam khuyến nghị, các doanh nghiệp cần nắm bắt xu hướng tiêu dùng mới, tăng cường ứng dụng công nghệ và cải thiện dịch vụ khách hàng. Đồng thời, nâng cấp hạ tầng logistics và bảo mật cũng là yếu tố then chốt để tạo ra một môi trường mua sắm an toàn và thuận tiện cho người tiêu dùng.

Theo bà Oanh, Bộ Công thương đã xây dựng Dự thảo Luật TMĐT với rất nhiều quy định cụ thể, chi tiết và phù hợp với bối cảnh thực tế. Theo đó, các quy định sẽ chặt chẽ hơn đối với các sàn TMĐT trong nước và xuyên biên giới.

Có thể thấy, sự tham gia ngày càng sâu của các tập đoàn TMĐT nước ngoài, đặc biệt với lợi thế hàng giá rẻ, mạng lưới giao vận hiện đại và hỗ trợ từ mô hình kinh doanh công nghệ, đang tạo sức ép cạnh tranh lớn cho hàng hóa Việt Nam và thị trường TMĐT Việt Nam. Vì thế, cần xây dựng khung khổ pháp lý chặt chẽ hơn để vừa khuyến khích những mô hình kinh doanh mới, vừa đảm bảo cạnh tranh bình đẳng với sản phẩm trong nước.

Để cạnh tranh trong thị trường TMĐT khốc liệt, các nền tảng TMĐT Việt Nam cần cải tiến công nghệ, tận dụng lợi thế địa phương, nâng cao trải nghiệm khách hàng và tìm kiếm sự hỗ trợ từ cả nhà nước lẫn các đối tác công nghệ. Dù đối mặt với nhiều thách thức, các nền tảng nội địa vẫn có cơ hội vươn lên nếu biết phát huy thế mạnh và thích nghi nhanh với xu hướng thị trường.