Công trường Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Ảnh: P.M

Việc “đã chín”, cần triển khai ngay

“Do việc điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ tám, nên tiến độ thẩm định Dự án cần phải thực hiện rất khẩn trương, trách nhiệm, có sự phối hợp nhịp nhàng giữa các cơ quan liên quan. Chậm nhất là ngày 5/11, phải trình Báo cáo kết quả thẩm định tới Thủ tướng Chính phủ”, ông Nguyễn Chí Dũng, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Chủ tịch Hội đồng Thẩm định nhà nước lưu ý tại cuộc họp thẩm định điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án được tổ chức vào cuối tuần trước.

Theo Chương trình Kỳ họp thứ tám, Quốc hội khóa XV, ngày 13/11, Bộ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) sẽ thừa ủy quyền của Thủ tướng trình bày tờ trình về việc điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành tại Nghị quyết số 94/2015/QH13 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành và Nghị quyết số 95/2019/QH14 ngày 26/11/2019 về việc thông qua một số nội dung chủ yếu của Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn I.

Trước đó, ngày 2/10, Bộ GTVT đã có Tờ trình số 10626/TTr-BGTVT đề nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư tham mưu việc tổ chức thẩm định điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành để trình Chính phủ xem xét, trình Quốc hội phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư công trình đặc biệt quan trọng này.

Tại Tờ trình số 10626, có 2 nội dung liên quan Nghị quyết số 94/2015/QH13 và Nghị quyết số 95/2019/QH14 được Bộ GTVT kiến nghị Chính phủ báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét điều chỉnh.

Một là, Bộ GTVT đề nghị điều chỉnh về quy mô, thời gian thực hiện giai đoạn I - Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành (quy định tại khoản 6, Điều 2, Nghị quyết số 94/2015/QH13).

Cụ thể, “Giai đoạn I: Đầu tư xây dựng 2 đường cất hạ cánh ở phía Bắc và một nhà ga hành khách cùng các hạng mục phụ trợ đồng bộ với công suất 25 triệu lượt hành khách/năm, 1,2 triệu tấn hàng hóa/năm; chậm nhất năm 2026, hoàn thành và đưa vào khai thác” và “Chính phủ chỉ đạo lập báo cáo nghiên cứu khả thi và quyết định đầu tư đối với từng giai đoạn của Dự án theo quy định của pháp luật”.

Hai là, điều chỉnh quy mô đầu tư giai đoạn I (quy định tại khoản 1, Điều 1, Nghị quyết số 95/2019/QH14) như sau: “Đầu tư xây dựng 2 đường cất hạ cánh ở phía Bắc và một nhà ga hành khách cùng các hạng mục phụ trợ đồng bộ với công suất 25 triệu lượt hành khách/năm; 1,2 triệu tấn hàng hóa/năm”.

Tại cuộc họp của Hội đồng Thẩm định nhà nước, hầu hết thành viên Hội đồng đồng thuận cao với việc điều chỉnh quy mô giai đoạn I của Dự án do Bộ GTVT đề xuất.

Theo đánh giá của Tổ chuyên gia thẩm định liên ngành, việc đầu tư ngay đường cất hạ cánh số 3 bên cạnh và cách đường cất hạ cánh số 1 đang được xây dựng về phía Bắc sẽ mang lại nhiều lợi ích cho việc quản lý khai thác: đáp ứng tốt nhu cầu khai thác khi một đường cất hạ cánh trục trặc; đảm bảo sự khai thác liên tục của Cảng hàng không quốc tế Long Thành.

“Việc đầu tư đường cất hạ cánh số 3 có chi phí không lớn, nằm trong tổng mức đầu tư Dự án thành phần 3 do Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) thực hiện, nên không gặp nhiều khó khăn trong huy động vốn”, Tổ chuyên gia thẩm định liên ngành cho biết.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, trong giai đoạn nghiên cứu, lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi Dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành, do lo ngại việc huy động vốn đầu tư gặp khó khăn, Chính phủ báo cáo Quốc hội đề xuất thực hiện phân kỳ đầu tư, trong đó có hệ thống 4 đường cất hạ cánh.

Tuy nhiên, trong quá trình triển khai Dự án thành phần 3, ACV cho biết, phần kinh phí dự phòng và tiết kiệm qua đấu thầu đủ để đầu tư đường cất hạ cánh số 3 ngay trong giai đoạn I.

Trong quá trình triển khai Dự án thành phần 3, để đảm bảo tĩnh không khai thác cho đường cất hạ cánh số 1, phần nền của đường cất hạ cánh số 3 đã được san nền đến cao độ thiết kế, nên chỉ cần bổ sung thêm một số chi phí (như chi phí xây dựng kết cấu mặt đường, lắp đặt trang thiết bị…). Sơ bộ tổng mức đầu tư đường cất hạ cánh số 3 khoảng 3.455 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ nhỏ và vẫn nằm trong tổng mức đầu tư Dự án thành phần 3 do ACV thực hiện là 99.019 tỷ đồng.

“Điều kiện đầu tư ngay đường cất hạ cánh số 3 là rất thuận lợi, rất có hiệu quả. Ngoài việc không tận dụng tốt nguồn vốn dư, việc triển khai đầu tư đường cất hạ cánh số 3 trong giai đoạn sau có thể phát sinh đáng kể chi phí so với việc đầu tư số ngay trong giai đoạn I. Đây là việc ‘đã chín’, xác đáng, cần mạnh dạn triển khai ngay”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng đánh giá.

Xác định chính xác thời điểm hoàn thành

Tại Tờ trình số 10626, Bộ GTVT cho biết, tiến độ đầu tư đường cất hạ cánh số 3 là khoảng 24 tháng sau khi được cấp có thẩm quyền phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư, trong đó, thời gian chuẩn bị khoảng 12 tháng và thời gian thi công khoảng 12 tháng.

“Như vậy, trường hợp được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư vào kỳ họp cuối năm 2024 thì sẽ hoàn thành đường cất hạ cánh số 3 vào cuối năm 2026”, ông Nguyễn Duy Lâm, Thứ trưởng Bộ GTVT nói.

Theo ông Nguyễn Tiến Việt, Phó tổng giám đốc phụ trách ACV, do không làm phát sinh tăng tổng mức đầu tư Dự án thành phần 3, nên không ảnh hưởng đến phương án huy động nguồn vốn của chủ đầu tư, không ảnh hưởng tới các hợp đồng mà ACV đã ký kết với các ngân hàng hợp vốn; được cân đối đảm bảo trong kế hoạch vốn/giải ngân năm 2024 và 2025 cho Dự án thành phần 3.

Cần phải nói thêm, ngay cả khi không bổ sung hạng mục đường cất hạ cánh số 3, thì thời gian hoàn thành các dự án thành phần giai đoạn I vẫn phải được nới thêm so với mốc cuối năm 2025 được Quốc hội ấn định.

Theo Bộ GTVT, thời gian chuẩn bị đầu tư Dự án khoảng 5 năm do thực hiện các thủ tục theo quy định mất nhiều thời gian, trong đó thi tuyển kiến trúc mất khoảng 2 năm; công tác lập Báo cáo nghiên cứu khả thi mất 1 năm do Dự án có tính chất phức tạp; công tác trình, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư mất khoảng 2 năm.

Trong quá trình thực hiện, Dự án tiếp tục gặp thêm một số khó khăn, dẫn tới chưa đáp ứng tiến độ mà Quốc hội đề ra. Cụ thể, đối với Dự án thành phần 1: Trụ sở của một số cơ quan quản lý nhà nước (hải quan, kiểm dịch y tế động/thực vật) chưa kịp thời bố trí kế hoạch vốn trung hạn 2021-2025.

Đối với Dự án thành phần 3 do ACV làm chủ đầu tư, tiến độ công tác lập thiết kế kỹ thuật bị chậm do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 đến việc huy động chuyên gia nước ngoài; việc lựa chọn nhà thầu xây lắp nhà ga hành khách kéo dài (phải tổ chức đấu thầu 2 lần).

Hiện tại, đường găng tiến độ toàn Dự án giai đoạn I nằm ở Dự án thành phần 4 do Cục Hàng không Việt Nam làm chủ đầu tư. Công tác lựa chọn nhà đầu tư trong lĩnh vực hàng không đang lúng túng do đây là lần đầu tiên tổ chức thực hiện.

Bên cạnh đó, quá trình triển khai cũng phải điều chỉnh, cập nhật theo hướng phù hợp với quy định của pháp luật, dẫn đến tiến độ Dự án thành phần 4 đang rất chậm so với tiến độ chung toàn Dự án giai đoạn I.

“Với tình hình triển khai như trên, đến năm 2026, cả 4 dự án thành phần thuộc Dự án  Cảng hàng không quốc tế Long Thành mới có thể hoàn thành”, đại diện Bộ GTVT cho biết.

Liên quan việc điều chỉnh thời gian hoàn thành Dự án, đại diện Tổ chuyên gia thẩm định liên ngành ghi nhận việc Bộ GTVT đã làm rõ các nguyên nhân dẫn tới hầu hết dự án thành phần không thể hoàn thành vào cuối năm 2025.

“Với thực tế triển khai Dự án hiện nay, việc gia hạn thời gian hoàn thành là điều phải xem xét. Tuy nhiên, Bộ GTVT cần làm rõ khả năng hoàn thành Dự án giai đoạn I trong năm 2026 cũng như xác định chính xác thời điểm đưa công trình vào khai thác là đầu, giữa hay cuối năm 2026 để Chính phủ có báo cáo cụ thể với Quốc hội”, đại diện Tổ thẩm định liên ngành kiến nghị.