Trước dự báo về tình hình thời tiết năm 2025 có thể xuất hiện nhiều đợt mưa lớn, bão, lũ quét, sạt lở đất tại các khu vực trên cả nước, Bộ Y tế yêu cầu các địa phương, đơn vị trực thuộc không để bị động, bất ngờ và không để gián đoạn công tác y tế trong ứng phó thiên tai, ngay cả trong bối cảnh đang thực hiện sắp xếp, hoàn thiện tổ chức bộ máy và tổ chức lại chính quyền địa phương hai cấp.

Không để gián đoạn y tế ứng phó thiên tai khi sắp xếp tổ chức bộ máy

Văn bản do Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên ký đã gửi tới Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các đơn vị thuộc, trực thuộc Bộ, yêu cầu chủ động chuẩn bị công tác y tế ứng phó với thiên tai, đặc biệt trong mùa mưa bão năm 2025.

Bộ Y tế yêu cầu các bệnh viện, viện có giường bệnh trực thuộc Bộ được yêu cầu chuẩn bị sẵn sàng nhân lực, xe cấp cứu, thiết bị y tế, thuốc và vật tư tiêu hao để kịp thời hỗ trợ các địa phương chịu ảnh hưởng của bão lũ khi có yêu cầu điều động.

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, năm 2025 hiện tượng ENSO (bao gồm El Nino, La Nina) có khả năng duy trì ở trạng thái trung tính.

Dù vậy, không thể chủ quan bởi dự kiến sẽ có khoảng 5-6 cơn bão ảnh hưởng trực tiếp đến đất liền Việt Nam. Mưa lớn được dự báo tập trung nhiều trong các tháng 6-8 tại Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Tây Nguyên và Nam Bộ; từ tháng 9 đến cuối năm, mưa tiếp tục gia tăng ở khu vực Nam Bộ.

Thực hiện Công điện số 76/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tập trung ứng phó mưa lớn, lũ quét, sạt lở đất và chủ động phòng chống thiên tai, Bộ Y tế yêu cầu các đơn vị y tế trong toàn ngành triển khai đồng bộ các giải pháp chủ động, nhằm giảm thiểu tối đa thiệt hại về người và tài sản.

Bộ Y tế đặc biệt lưu ý các đơn vị y tế không để xảy ra tình trạng bị động, bất ngờ hay gián đoạn hoạt động trong quá trình sắp xếp lại đơn vị hành chính và tổ chức bộ máy. Việc tái cấu trúc bộ máy phải đi đôi với việc duy trì liên tục năng lực ứng phó thiên tai trong toàn ngành y tế.

Các bệnh viện, viện có giường bệnh trực thuộc Bộ được yêu cầu chuẩn bị sẵn sàng nhân lực, xe cấp cứu, thiết bị y tế, thuốc và vật tư tiêu hao để kịp thời hỗ trợ các địa phương chịu ảnh hưởng của bão lũ khi có yêu cầu điều động.

Sở Y tế các địa phương có trách nhiệm chỉ đạo, kiểm tra và giám sát công tác chuẩn bị ứng phó thiên tai tại các đơn vị trực thuộc. Đặc biệt, phải đảm bảo năng lực cấp cứu chấn thương, duy trì liên lạc thông suốt 24/24 với các đơn vị cấp cứu để sẵn sàng tham gia hỗ trợ, điều phối khi xảy ra thiên tai.

Bộ Y tế yêu cầu các Sở Y tế phối hợp với chính quyền địa phương rà soát các cơ sở y tế nằm trong khu vực có nguy cơ sạt lở, ngập úng, lũ quét; lên phương án di dời hoặc sơ tán đến nơi an toàn khi cần thiết. Việc rà soát và chuẩn bị khu vực an toàn phải được hoàn tất trước cao điểm mùa mưa bão.

Song song đó, các đơn vị cần điều chỉnh, bổ sung dự trữ thuốc, hóa chất, vật tư y tế theo phương châm “bốn tại chỗ” để phục vụ công tác phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn. Đặc biệt, phải đảm bảo nguồn cung thuốc thiết yếu cho người dân trong mọi tình huống.

Ngoài ra, Bộ Y tế cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác vệ sinh môi trường và phòng chống dịch bệnh sau mưa bão. Các địa phương cần triển khai hoạt động này theo đúng hướng dẫn chuyên môn để sớm ổn định công tác khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe cho người dân.

Phát hiện sỏi thận lớn khi đi khám vì ho kéo dài

Ông T.Đ.B., 50 tuổi, ngụ tại TP.HCM, đến khám tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM vì ho dai dẳng, đau mỏi người suốt hai tuần. Qua thăm khám lâm sàng, siêu âm và chụp CT, bác sỹ chẩn đoán ông bị trào ngược dạ dày thực quản.

Tuy nhiên, điều bất ngờ là trong quá trình kiểm tra, các bác sỹ phát hiện thận phải của ông B. có một viên sỏi lớn, kích thước tới 35 mm, đồng thời ở niệu quản trái đoạn chậu cũng xuất hiện thêm một viên sỏi nhỏ, kích thước 5 mm.

Theo bác sỹ CKI Phan Huỳnh Tiến Đạt, khoa Tiết niệu - Trung tâm Tiết niệu - Thận học - Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, trường hợp sỏi lớn nhưng không gây đau đớn là khá điển hình trong bệnh lý sỏi thận. Nếu không đi khám vì ho, người bệnh có thể đã không biết mình đang có sỏi lớn gây ứ nước độ 2 ở thận, diễn tiến âm thầm, tiềm ẩn nguy cơ suy thận.

Để xử lý toàn bộ sỏi trong hệ tiết niệu, bác sỹ đã tư vấn các phương pháp phù hợp với từng vị trí sỏi như nội soi tán sỏi ngược dòng (không vết mổ), nội soi hông lưng (gây 3 vết mổ nhỏ), hoặc tán sỏi qua da (1 vết mổ).

Sau khi cân nhắc, ông B. lựa chọn phương pháp tối ưu nhất là nội soi tán sỏi ngược dòng bằng ống mềm. Đây là kỹ thuật hiện đại, không cần rạch da, không đau, giúp xử lý đồng thời sỏi hai bên, rút ngắn thời gian hồi phục.

Trong quá trình thực hiện, các bác sỹ đưa ống nội soi mềm từ niệu đạo qua bàng quang và niệu quản lên đến bể thận, sau đó dùng sợi laser phá vỡ viên sỏi thành hàng nghìn mảnh nhỏ. Nước được bơm liên tục để rửa sạch và hút các mảnh sỏi ra ngoài.

Đặc biệt, nhờ tính linh hoạt của ống nội soi mềm, bác sỹ dễ dàng tiếp cận vùng niệu quản hẹp, tán sỏi hiệu quả mà không gây tổn thương các cấu trúc lân cận. Sau thủ thuật, người bệnh hồi phục tốt, tình trạng ứ nước được can thiệp kịp thời, thận không bị suy giảm chức năng.

Tương tự, ông N.T.T., 60 tuổi, ngụ tại Vĩnh Long, đến bệnh viện để khám sức khỏe tổng quát làm hồ sơ du lịch nước ngoài, tình cờ được phát hiện có sỏi san hô ở thận trái, đường kính gần 5 cm. Viên sỏi cứng, xù xì, lan rộng khắp các đài bể thận, gây tắc nghẽn nghiêm trọng, khiến thận ứ nước độ 3.

Bác sỹ Đạt cho biết, viên sỏi san hô này có thể đã hình thành từ nhiều năm trước mà không được phát hiện. Nước tiểu bị giữ lại trong thận quá lâu khiến thận sưng to như quả bóng, gây tổn thương mô và làm tăng nguy cơ suy thận mạn.

Ê-kíp điều trị đã tiến hành tán sỏi qua da - một thủ thuật hiện đại, ít xâm lấn bằng cách rạch một đường nhỏ vùng hông lưng, tạo đường hầm vào thận, đưa thiết bị nội soi vào tiếp cận sỏi, sử dụng laser tán vụn và hút toàn bộ mảnh sỏi ra ngoài cơ thể.

Theo khảo sát của Thư viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ, các quốc gia Đông Nam Á nằm trong “vành đai sỏi”- khu vực có tỷ lệ mắc sỏi tiết niệu cao do ảnh hưởng của khí hậu nóng ẩm, chế độ ăn uống giàu đạm, ít nước, yếu tố di truyền và địa lý. Riêng tại Việt Nam, sỏi thận chiếm tới 40% tổng số ca sỏi tiết niệu, phần lớn diễn tiến âm thầm và chỉ được phát hiện khi đã có biến chứng như ứ nước, nhiễm khuẩn, suy thận.

“Sỏi thận là căn bệnh cần được cảnh giác cao vì thường không gây triệu chứng trong giai đoạn đầu. Nhiều người chỉ phát hiện khi sỏi đã lớn, gây tắc nghẽn, thận ứ nước hoặc nhiễm trùng, thậm chí suy thận mạn tính”, bác sỹ Đạt cảnh báo.

Ông cũng nhấn mạnh, người dân nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt là hệ tiết niệu, nhằm phát hiện sớm các bất thường và điều trị kịp thời.

Ngoài ra, cần xây dựng lối sống lành mạnh như uống đủ nước (2-2,5 lít/ngày), hạn chế ăn mặn, giảm đạm động vật, tránh các thực phẩm nhiều oxalat như rau bina, củ cải, chocolate, đậu phộng… những yếu tố làm tăng nguy cơ kết tinh sỏi.

“Uống đủ nước là cách đơn giản nhưng hiệu quả nhất để phòng ngừa sỏi thận. Khi nước tiểu được pha loãng, các khoáng chất như canxi, oxalat, urat khó có cơ hội kết tinh thành sỏi”, bác sỹ Đạt khuyến nghị.

AI hỗ trợ bác sỹ lấy trọn khối u “chơi vơi” sát sàn sọ qua nội soi

Bệnh nhân N.T.H., 68 tuổi, nhập viện với tình trạng nghẹt mũi kéo dài và đau đầu dữ dội. Kết quả nội soi mũi cho thấy niêm mạc phù nề, khe giữa xuất tiết dịch. Hình ảnh chụp cộng hưởng từ (MRI) ghi nhận tổn thương chiếm trọn xoang trán bên trái, có dấu hiệu bào mòn vỏ xương thành sau xoang, nghi ngờ u nhầy (mucocele) kèm theo tổn thương chất trắng quanh sừng trán.

Sau khi thăm khám lâm sàng và phân tích hình ảnh, ThS.BS.CKI Phạm Thị Phương- người điều trị cho bệnh nhân cho hay, bệnh nhân bị viêm đa xoang và u nhầy xoang trán trái. Đặc biệt, khối u nằm chếch ra ngoài, cao và sát sàn sọ, vùng tiếp giáp với não và gần hốc mắt là vị trí rất khó tiếp cận và tiềm ẩn nguy cơ cao trong phẫu thuật nội soi.

Ca phẫu thuật được thực hiện bởi bác sỹ Phương, dưới sự chỉ đạo chuyên môn của GS-TS. Trần Phan Chung Thủy, Cố vấn Trung tâm Tai Mũi Họng, người trực tiếp theo dõi và dẫn dắt ê-kíp.

Theo GS-TS. Thủy, u nhầy là một dạng tổn thương lành tính nhưng nguy hiểm nếu phát triển lâu ngày, gây tắc nghẽn dẫn lưu xoang, từ đó làm tăng áp lực trong xoang trán và kích thích dây thần kinh xung quanh, dẫn đến đau đầu dữ dội.

Ở bệnh nhân H., khối u đã ăn mòn xương trán và nằm sát nền sọ vùng chỉ cách màng não một lớp xương mỏng khiến việc phẫu thuật trở nên đặc biệt nguy hiểm nếu không được kiểm soát chặt chẽ.

Để đảm bảo an toàn và chính xác trong can thiệp, ekip đã sử dụng hệ thống định vị ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) - Neuro-Navigation Curve BrainLAB.

Công nghệ này giúp tái tạo bản đồ xoang mũi người bệnh theo thời gian thực, cho phép bác sỹ xác định chính xác vị trí khối u, cảnh báo khi tiếp cận gần các vùng nguy hiểm như ổ mắt hoặc nền sọ, hoạt động tương tự như hệ thống GPS dẫn đường.

“Khi mở xoang trán ra, chúng tôi gần như ‘đi trong bóng tối’. Không có hệ thống định vị, khả năng gây tổn thương màng não, chảy dịch não tủy hay biến chứng nội sọ là rất cao”, GS-TS. Thủy chia sẻ.

Ekip đã mở rộng đường vào xoang trán qua nội soi. Do vị trí khối u cao, chếch và khó tiếp cận, các bác sỹ phải di chuyển dụng cụ cực kỳ chậm rãi, thậm chí “nhón từng milimet” để tránh va vào những vùng nguy hiểm.

Khi không thể tiếp cận trực tiếp từ phía trước, ê-kíp đã thay đổi hướng tiếp cận, đưa camera nội soi từ một góc khác, đồng thời sử dụng dụng cụ nghiêng để lần lượt bóc tách toàn bộ mô viêm và khối u, bảo tồn tối đa các cấu trúc xung quanh.

Sau hơn hai giờ, ca phẫu thuật kết thúc thành công. Khối u được lấy trọn vẹn qua nội soi, không gây tổn thương sàn sọ. Người bệnh hồi phục tốt, xuất viện sau ba ngày. Tái khám sau một tháng, bà H. không còn đau đầu, triệu chứng nghẹt mũi cải thiện rõ rệt.

Theo GS-TS. Trần Phan Chung Thủy, nếu không có công nghệ định vị AI hỗ trợ, phẫu thuật khối u sát nền sọ thường buộc phải mổ mở, khoan sọ từ bên ngoài, dễ gây biến dạng và tăng nguy cơ tai biến.

Ngày nay, hệ thống định vị thông minh giúp bác sỹ “nhìn thấy” cả những vùng mà mắt thường và ống kính nội soi không thể quan sát được, từ đó tăng độ chính xác và độ an toàn của ca mổ, đặc biệt trong những trường hợp khó và vùng phẫu thuật gần não hoặc mắt.

“AI đã trở thành ‘cánh tay dẫn đường’ không thể thiếu trong phẫu thuật tai mũi họng hiện đại. Nó không chỉ giúp chúng tôi xác định chính xác vị trí tổn thương, mà còn mở ra khả năng thực hiện những ca mổ trước đây từng được xem là ‘bất khả thi’ nếu không phải mổ mở,” GS-TS. Thủy nhấn mạnh.