Người cao tuổi dễ viêm phổi mùa lạnh

Cụ P.T.M (90 tuổi, ở Hà Nội) được người nhà đưa đến viện trong tình trạng mệt lả, khó thở, ho húng hắng, ăn uống kém. Trước đó một ngày, cụ tắm nước ấm vào chiều tối khá lâu rồi trượt ngã trong nhà vệ sinh. Sáng hôm sau, người thân phát hiện cụ mệt nhiều, khó thở nên lập tức đưa đến bệnh viện. Qua thăm khám, xét nghiệm, các bác sỹ xác định cụ bị viêm phổi nặng, phải điều trị tích cực và theo dõi sát sao.

Người cao tuổi đang điều trị ở Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.

Một trường hợp khác là cụ N.T.L (94 tuổi, Hà Nội) nhập viện với sốt cao 39°C, ho nhiều, đờm đặc, khó thở. Cụ có tiền sử tai biến mạch máu não, yếu nửa người, gãy cổ xương đùi, nằm liệt giường hơn 2 năm.

Hai ngày trước khi nhập viện, cụ bắt đầu sốt, ho, uống thuốc hạ sốt tại nhà không đỡ. Khi vào viện, bác sỹ ghi nhận đờm trắng đục, chỉ số SpO₂ tụt còn 85%, phổi có viêm và tràn dịch màng phổi hai bên. Cụ được điều trị kháng sinh phổ rộng, thuốc giãn phế quản, hỗ trợ hô hấp bằng oxy lưu lượng cao và hút đờm tích cực để làm sạch đường thở, giảm nguy cơ suy hô hấp.

TS.Vũ Minh Điền, Phó trưởng khoa Nội Tổng hợp, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, khi thời tiết chuyển lạnh, người cao tuổi là nhóm có nguy cơ cao mắc các bệnh do giảm sức đề kháng và rối loạn điều hòa thân nhiệt. “Người già có hệ miễn dịch yếu, các cơ quan đã lão hóa, dễ bị tác động bởi thay đổi thời tiết. Chỉ cần tắm muộn, gặp gió lạnh hay thay đổi nhiệt độ đột ngột cũng có thể khiến bệnh bùng phát”, TS.Điền nhấn mạnh.

Theo TS.Vũ Minh Điền, mùa lạnh là thời điểm nhiều bệnh lý ở người cao tuổi dễ tái phát hoặc trở nặng. Trong đó, viêm phổi là nguyên nhân hàng đầu gây nhập viện và tử vong. Không khí lạnh, khô khiến niêm mạc đường hô hấp bị kích thích, phản xạ ho yếu, đờm khó khạc nên dễ nhiễm khuẩn.

Bên cạnh viêm phổi, người cao tuổi còn dễ mắc các bệnh tim mạch như tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Thời tiết lạnh làm mạch máu co lại, huyết áp tăng, tim phải làm việc nhiều hơn, đặc biệt nguy hiểm với những người có bệnh nền tim mạch, xơ vữa động mạch hoặc đái tháo đường.

Ngoài ra, các bệnh xương khớp cũng thường trở nên trầm trọng khi trời lạnh. Máu lưu thông kém khiến khớp bị cứng, đau nhức, nhiều người còn bị chuột rút, co cứng cơ về đêm. Một số trường hợp còn gặp tai nạn do lạnh như ngã trượt trong nhà tắm, hạ thân nhiệt hoặc ngộ độc khí than khi sưởi không đúng cách.

Theo TS.Điền, người cao tuổi cần được quan tâm đặc biệt trong mùa đông. “Giữ ấm, ăn đủ, ngủ ngon, vận động hợp lý là những biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả để phòng bệnh,” TS. Điền khuyến cáo.

Người cao tuổi cần giữ ấm toàn thân, đặc biệt là bàn tay, bàn chân, cổ và ngực; không tắm muộn, tránh ra ngoài sớm khi trời còn lạnh; ăn uống đủ chất, bổ sung rau xanh, trái cây, uống đủ nước ấm; duy trì vận động nhẹ trong nhà để tăng lưu thông máu; tiêm phòng cúm và phế cầu theo khuyến cáo; theo dõi huyết áp, đường huyết thường xuyên và dùng thuốc đúng chỉ dẫn.

“Khi có các dấu hiệu như khó thở, ho kéo dài, sốt, mệt mỏi… cần đến cơ sở y tế khám sớm, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc, vì bệnh có thể diễn tiến nhanh và nặng hơn ở người già”, TS.Điền nhấn mạnh.

Người phụ nữ phải phẫu thuật điều trị tai do nghe kém kéo dài

Người phụ nữ đến Bệnh viện Đa khoa MEDLATEC kiểm tra sức khỏe do u tai và nghe kém kéo dài, được phát hiện mắc bệnh xốp xơ tai và phải phẫu thuật để cải thiện chức năng nghe, đồng thời tránh các biến chứng về sau.

Trường hợp này là chị T.T.G (40 tuổi, ở Bắc Giang), trong nhiều tháng gần đây xuất hiện tình trạng ù tai và nghe kém tăng dần. Khai thác bệnh sử cho thấy chị G. hoàn toàn khỏe mạnh, chưa mắc bệnh lý nội khoa nào, không có biểu hiện bất thường khác như đau tai, viêm tai giữa mạn, chảy dịch hay chấn thương tai.

Qua thăm khám lâm sàng, bác sỹ ghi nhận bệnh nhân tỉnh, các chỉ số sinh tồn bình thường, tai ngoài không viêm, không chảy dịch, không chóng mặt nhưng có giảm thính lực và ù tai hai bên.

Để xác định nguyên nhân gây ra triệu chứng bất thường, bác sỹ chỉ định chị G. thực hiện nội soi tai mũi họng và chụp CT xương thái dương. Kết quả chụp cho thấy hình ảnh xương bàn đạp dính vào cửa sổ bầu dục, không thấy trật khớp đe - đạp, phía trước cửa sổ bầu dục có ổ nhuyễn xương, là dấu hiệu điển hình của bệnh xốp xơ tai (Otosclerosis).

Từ kết quả này, bác sỹ chẩn đoán chị G. bị xốp xơ tai và tư vấn điều trị bằng phẫu thuật chỉnh hình xương bàn đạp hai bên nhằm khôi phục chức năng dẫn truyền âm thanh. Sau phẫu thuật, kết quả tái khám và chụp CT kiểm tra không thấy dấu hiệu bất thường, thính lực cải thiện rõ rệt, chức năng tai ổn định.

Theo các bác sỹ chuyên khoa Tai Mũi Họng, Hệ thống Y tế MEDLATEC, xốp xơ tai là bệnh lý loạn sản xương ở bao xương mê nhĩ, đặc trưng bởi sự thay thế xương đặc bằng mô xương xơ - xốp bất thường, gây cố định bàn đạp và dẫn đến giảm thính lực. Đây là nguyên nhân thường gặp của tình trạng giảm thính lực tiến triển ở người trẻ.

Bệnh thường gặp ở người trong độ tuổi 20-40, nữ nhiều hơn nam (tỷ lệ 2:1) và yếu tố gia đình chiếm khoảng 50%. Dù không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không phát hiện và điều trị sớm, bệnh có thể để lại hậu quả lâu dài, ảnh hưởng đến khả năng nghe, giao tiếp và chất lượng cuộc sống.

Bệnh diễn biến âm thầm với các dấu hiệu thường gặp như giảm thính lực tiến triển từ từ, thường ở hai bên, ù tai, hiếm khi chóng mặt. Khi khám tai, màng nhĩ vẫn bình thường, không viêm, không có dịch nên người bệnh dễ chủ quan hoặc nhầm lẫn với tình trạng lão thính sớm. Vì vậy, bác sỹ khuyến cáo người dân khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường này nên đi khám chuyên khoa để được phát hiện sớm và điều trị hiệu quả.

Ths.Trần Xuân Tiến, Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh MEDLATEC, cho biết trong các phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện nay, chụp cắt lớp vi tính (CT-scanner) xương thái dương được xem là kỹ thuật đầu tay trong đánh giá và chẩn đoán các bệnh lý liên quan đến tai giữa và tai trong.

Kỹ thuật này cho phép bác sỹ quan sát chi tiết cấu trúc xương bàn đạp, cửa sổ bầu dục và mê nhĩ, từ đó xác định chính xác vị trí và mức độ tổn thương.

Theo bác sỹ Tiến, trên phim chụp CT, bệnh có thể xuất hiện ở hai giai đoạn là giai đoạn hoạt động (Otospongiosis) xuất hiện vùng giảm tỷ trọng quanh cửa sổ bầu dục, đặc biệt ở vị trí phía trước cửa sổ bầu dục, dấu hiệu điển hình của fenestral otosclerosis. Một số trường hợp tổn thương lan tỏa quanh ốc tai (pericochlear otosclerosis), còn gọi là dạng ốc tai (cochlear type).

Giai đoạn xơ cứng (Otosclerosis), hình ảnh xương đặc, dày hơn bình thường, có thể gây hẹp cửa sổ bầu dục hoặc cố định đế bàn đạp, ảnh hưởng đến dẫn truyền âm thanh.

Tổn thương trên hình ảnh CT được phân loại gồm type 1, tổn thương khu trú quanh cửa sổ bầu dục, type 2 tổn thương lan rộng quanh ốc tai.

Việc điều trị xốp xơ tai phụ thuộc vào mức độ tổn thương và tình trạng thính lực của người bệnh. Có thể điều trị nội khoa bằng thuốc như Fluoride hoặc Bisphosphonate trong thể ốc tai nhằm làm chậm tiến triển của bệnh, tuy nhiên hiệu quả còn hạn chế.

Một số trường hợp có thể sử dụng máy trợ thính để cải thiện khả năng giao tiếp khi chưa có chỉ định phẫu thuật. Với những bệnh nhân có tổn thương nặng, phẫu thuật là phương pháp điều trị chủ yếu, bao gồm các kỹ thuật như stapedectomy, stapedotomy hoặc laser stapedotomy nhằm khôi phục dẫn truyền âm thanh qua chuỗi xương con. Sau điều trị, bệnh nhân thường cải thiện sức nghe rõ rệt, đặc biệt trong thể cửa sổ bầu dục (fenestral type).

Tim đập nhanh, cổ to bất thường do cường giáp

Bé Trâm, 12 tuổi, có biểu hiện cổ to, tim đập nhanh, hồi hộp, tay chân run, yếu chân, đi khám bác sỹ chẩn đoán cường giáp. Ths.Hạp Tiến Lộc, khoa Nhi, Phòng khám Đa khoa Tâm Anh Quận 7 cho biết, cổ to là biểu hiện của bướu giáp, do tuyến giáp hoạt động quá mức dẫn đến phì đại. Hormone giáp kích thích hệ thần kinh giao cảm và tăng hoạt động tim khiến tim bệnh nhi đập nhanh, tay chân run.

Kết quả xét nghiệm cho thấy nồng độ thyroxine tự do FT4 của bé lên đến 47.64 pmol/L (bình thường dưới 20). Hormone kích thích tuyến giáp TSH giảm còn 0.005 uU/mL (bình thường 0.34 - 5.6), tức gần như bị ức chế hoàn toàn, cho thấy tuyến yên đã ngừng kích thích tuyến giáp do nồng độ hormone giáp trong máu tăng cao.

Bác sỹ chẩn đoán bé bị cường giáp do bệnh Basedow (Graves) là một bệnh lý tự miễn khiến cơ thể sản sinh kháng thể kích thích tuyến giáp hoạt động quá mức.

Bệnh nhi được điều trị bằng thuốc kháng giáp tổng hợp nhằm ức chế tiết hormone tuyến giáp để giảm sản xuất hormone giáp, đưa nồng độ FT4 và T3 về mức bình thường. Em được kê thêm thuốc chẹn beta để kiểm soát nhịp tim, giúp kiểm soát các triệu chứng như tim đập nhanh, hồi hộp, run tay, đồng thời bảo vệ tim khỏi tác động quá mức của hormone giáp, ngăn ngừa các biến chứng tim mạch như suy tim.

Lộ trình điều trị dự kiến kéo dài 1-2 năm hoặc hơn. Bé Trâm được tái khám, xét nghiệm hormone định kỳ để điều chỉnh liều thuốc phù hợp và theo dõi tác dụng phụ của thuốc. Nếu thuốc kháng giáp không hiệu quả hoặc có tác dụng phụ nghiêm trọng, bác sỹ sẽ cân nhắc các phương pháp điều trị khác như i-ốt phóng xạ hoặc phẫu thuật cắt tuyến giáp.

Bác sỹ khuyến cáo trong quá trình điều trị, trẻ cần tái khám theo chỉ định, ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung các thực phẩm giàu protein, vitamin D, canxi… do cường giáp làm tăng chuyển hóa và tiêu hao năng lượng. Cần hạn chế i-ốt vì có thể kích thích tuyến giáp hoạt động mạnh hơn, không nên uống trà, cà phê vì có thể làm tăng thêm cảm giác hồi hộp, tim đập nhanh, khó ngủ.

Trẻ nên ngủ đủ giấc, ăn uống điều độ và tránh thừa tinh bột để giảm dao động đường huyết, hạn chế cảm giác lo âu, căng thẳng, stress.

Cường giáp ở trẻ em là tình trạng tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone giáp. Bác sỹ Lộc cho biết, tuy chưa có số liệu thống kê, song đây là bệnh lý tương đối hiếm gặp ở trẻ em, trong đó tỷ lệ bé gái bị nhiều hơn bé trai.

Nguyên nhân phổ biến nhất của cường giáp ở trẻ em là bệnh Graves, một rối loạn tự miễn trong đó kháng thể kích thích tuyến giáp tăng tiết hormone. Các nguyên nhân ít gặp hơn có thể do viêm tuyến giáp, bướu giáp đa nhân nhiễm độc, u tuyến yên, do sử dụng thuốc hoặc bổ sung quá nhiều i-ốt.

Các triệu chứng cường giáp ở trẻ em thường là bướu cổ, mắt lồi, rối loạn tiêu hóa, chậm phát triển hoặc dậy thì sớm. Một số trẻ có thể thay đổi hành vi như dễ bị kích động, lo lắng, cáu kỉnh, khó tập trung, rối loạn giấc ngủ.

Nếu không được điều trị, cường giáp có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như bệnh tim mạch, loãng xương, chậm phát triển cả về thể chất lẫn trí tuệ. Đặc biệt là cơn bão giáp, một tình trạng cấp cứu nội khoa nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng, với các triệu chứng nghiêm trọng như sốt cao, nhịp tim nhanh, suy tim, rối loạn ý thức.

Cường giáp là bệnh tự miễn nên không thể phòng ngừa, song có thể phát hiện sớm qua khám sức khỏe định kỳ. Bác sỹ sẽ kiểm tra tuyến giáp, nhịp tim giúp phát hiện sớm các dấu hiệu nghi ngờ.

Nếu trẻ có bất kỳ biểu hiện của bệnh, cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sỹ chuyên khoa nội tiết nhi để được thăm khám và làm các xét nghiệm cần thiết, giúp ngăn ngừa hoặc giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm.