Viêm phổi nặng do biến chứng cúm A

Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng sốt cao, khó thở, ho có đàm vàng, người mệt lả và không thể ăn uống. Trước đó, bà có tiền sử hen phế quản và tự điều trị tại nhà theo toa thuốc cũ nhưng không cải thiện nên được đưa đến bệnh viện.

Virus cúm A là nguyên nhân gây bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính, với triệu chứng điển hình như sốt, ho, nghẹt mũi, đau đầu, mệt mỏi.

Bệnh nhân có nhiều bệnh nền như tăng huyết áp, rung nhĩ, suy tim, thiếu máu cơ tim và rối loạn lipid máu. Khi nhập viện, bà được chỉ định thở oxy, đặt ống sonde dạ dày và sonde tiểu, đồng thời tiến hành cấy đàm, cấy máu để tìm tác nhân gây viêm phổi.

Tuy nhiên các kết quả ban đầu không phát hiện vi khuẩn nào. Sau một tuần điều trị kháng sinh không đáp ứng, xét nghiệm PCR đàm cho thấy bà bị nhiễm đồng thời virus cúm A, hai loại vi khuẩn và nấm Candida.

Virus cúm A là nguyên nhân gây bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính, với triệu chứng điển hình như sốt, ho, nghẹt mũi, đau đầu, mệt mỏi. Ở người lớn tuổi và những người có bệnh nền, cúm A có thể làm suy giảm hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho các tác nhân vi khuẩn, nấm xâm nhập gây viêm phổi và nhiều biến chứng nguy hiểm khác.

Bệnh nhân được điều trị tích cực bằng kháng sinh đặc hiệu, phun khí dung và vật lý trị liệu hô hấp. Sau hai tuần, bà hết sốt, giảm ho, không còn khó thở, được rút ống sonde dạ dày và bắt đầu ăn uống trở lại. Sau 30 ngày điều trị, bà xuất viện trong trạng thái tỉnh táo, có thể đi lại nhẹ nhàng với sự hỗ trợ của người thân.

Virus cúm A lây lan rất nhanh qua đường hô hấp khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, đồng thời có thể tồn tại trên các bề mặt lên đến 48 giờ. Do đó, việc giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang và hạn chế tiếp xúc nơi đông người là vô cùng quan trọng để phòng ngừa bệnh.

Nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc cúm A và gặp biến chứng gồm trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, người lớn trên 65 tuổi, phụ nữ mang thai, người có bệnh mạn tính như tim mạch, phổi, đái tháo đường và người suy giảm miễn dịch.

Ở những nhóm này, cúm A có thể tiến triển nặng gây viêm phổi, viêm tai giữa, viêm xoang, nhiễm trùng tiết niệu hoặc tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Để phòng ngừa cúm A và các biến chứng, Bộ Y tế khuyến cáo mọi người nên tiêm vắc-xin cúm hàng năm, đặc biệt nhóm nguy cơ cao, đồng thời giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ, tăng cường sức đề kháng bằng chế độ ăn uống và tập luyện hợp lý. Khi xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ cúm, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời, tránh lây lan cho cộng đồng.

Các chuyên gia y tế cảnh báo rằng một số đối tượng có nguy cơ mắc cúm và gặp phải các biến chứng nguy hiểm, bao gồm trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và những người mắc bệnh nền đặc biệt như tiểu đường, hen suyễn, bệnh tim mạch, đột quỵ…

Vì vậy khuyến cáo tất cả mọi người đều có nguy cơ nhiễm cúm mùa, nhưng một số nhóm đối tượng cần đặc biệt chú ý và tiêm phòng cúm thời điểm này để phòng chống các biến chứng nặng gồm: Trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ em dưới 12 tháng tuổi có hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện. Người cao tuổi, từ 65 tuổi trở lên, với hệ miễn dịch suy yếu.

Phụ nữ mang thai hoặc mới sinh con trong mùa cúm, vì thay đổi thể trạng và hệ miễn dịch trong thời gian này có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Người có bệnh nền như tiểu đường, hen suyễn, bệnh tim mạch, đột quỵ, và những người đang điều trị thuốc dài hạn.

Ngoài ra, những người có hệ miễn dịch suy yếu, người béo phì (BMI trên 40), người mắc các bệnh ảnh hưởng đến hệ thần kinh, và những người dưới 20 tuổi đang dùng aspirin trong thời gian dài cũng thuộc nhóm cần tiêm vắc-xin phòng cúm.

Ngoài những đối tượng nêu trên thì theo bác sỹ Nguyễn Tuấn Hải, Hệ thống tiêm chủng Safpo/Potec, mỗi người dân cần được tiêm vắc-xin cúm mùa để phòng chống các biến chứng nặng do bệnh gây ra. 

Trả lời câu hỏi của phóng viên về các loại vắc-xin cúm đang lưu hành, theo bác sỹ Hải, về bản chất chúng ta có vắc-xin cúm mùa bất hoạt (vi rút đã chết hoặc chỉ một phần của vi rút đã chết) và vắc-xin sống giảm độc lực. Hiện nay chúng ta chủ yếu dùng vắc-xin bất hoạt dạng vi rút đã phân mảnh (loại này có độ an toàn và công hiệu).

Theo số loại kháng nguyên chúng ta có vắc-xin Tam giá hay Tứ giá (3 hay 4 loại vi rút). Người ta làm như vậy (vắc-xin hỗn hợp 3 hay 4 loại vi rút) để việc tiêm vắc-xin có thể bảo vệ với phần lớn các vi rút đang lưu hành phổ biến trên thế giới (bao phủ).

Tuy nhiên chúng ta cần quan tâm đến vắc-xin thuộc “mùa” nào (năm) và thuộc Bắc bán cầu hay Nam bán cầu. Lý do là mùa Đông-Xuân của Bắc bán cầu và Nam bán cầu lệnh nhau.

Theo thông tin từ Bộ Y tế, đợt bùng phát cúm mùa tại Nhật Bản đang diễn ra mạnh mẽ. Từ tháng 9/2024 đến tháng 1/2025, Nhật Bản ghi nhận khoảng 9,5 triệu ca cúm, chủ yếu do cúm A gây ra. Các khu vực có đông dân cư và các điểm du lịch như Tokyo, Hokkaido, Osaka và Fukuoka đang bị ảnh hưởng nặng nề.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng cho biết, trong các tuần cuối năm 2024, tỷ lệ mắc cúm và nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính (ARI) tăng mạnh ở nhiều quốc gia thuộc Bắc bán cầu, bao gồm châu Âu, Bắc Mỹ, Trung Mỹ và nhiều quốc gia ở châu Á.

Phát hiện ung thư di căn não từ dấu hiệu hoa mắt

Chị Lê Thị Ngọc (45 tuổi, TP.HCM) thường xuyên bị hoa mắt, nhìn mờ, nhức đầu kéo dài suốt hai tháng. Nghĩ rằng đây chỉ là dấu hiệu của khô mắt, rối loạn tiền đình hay tiền mãn kinh, chị đi khám nhiều nơi nhưng chỉ được kê thuốc điều trị triệu chứng, tình trạng không cải thiện.

Đến khi khám sức khỏe định kỳ, hình ảnh X-quang phát hiện chị bị tràn dịch màng phổi, từ đó phát hiện sự thật bất ngờ và nghiêm trọng hơn: ung thư phổi giai đoạn cuối, đã di căn lên não và nhiều cơ quan khác.

Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, chị được nội soi phế quản, sinh thiết u phổi xuyên thành phế quản và chụp cộng hưởng từ (MRI) não. Kết quả cho thấy ung thư phổi không tế bào nhỏ giai đoạn 4, tế bào ác tính đã lan đến não, xương, hạch trung thất và hạch thượng đòn. Tiên lượng sống ban đầu được dự đoán chỉ khoảng 6 tháng đến dưới 1 năm.

ThS.BS Ngô Tuấn Phúc, khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cho biết, khối u di căn ở não phát triển nhanh, gây phù não lan tỏa hai bán cầu và tiểu não, chèn ép não thất bên trái khiến chị Ngọc nói khó, phù tay trái, khó thở.

Hội chẩn đa chuyên khoa kết luận người bệnh bị tăng áp lực nội sọ nặng nên không thể xạ trị ngay. Trước mắt, chị được điều trị nội khoa để giảm phù não, đồng thời sinh thiết hạch cổ phải và giải trình tự gene.

Kết quả cho thấy chị Ngọc mang đột biến gene ALK, một dạng đột biến hiếm, chỉ chiếm khoảng 4,4 - 6,7% trong ung thư phổi không tế bào nhỏ, thường liên quan đến di căn não ngay khi chẩn đoán. Ngoài ra, chị còn có đột biến TP53, gene phổ biến hơn nhưng thường đi kèm tiên lượng xấu, đáp ứng điều trị kém.

Từ kết quả gene, chị Ngọc được chỉ định dùng thuốc nhắm trúng đích đặc hiệu với ALK nhằm "khóa" hoạt động của đột biến gene, giúp kiểm soát triệu chứng, làm chậm tiến triển bệnh và kéo dài thời gian sống. Sau hơn 17 tháng điều trị, sức khỏe chị ổn định, đi lại và sinh hoạt bình thường, tiếp tục uống thuốc và tái khám định kỳ.

Bác sỹ Phúc chia sẻ, ung thư phổi là một trong những loại ung thư có khả năng di căn cao, trong đó não là cơ quan thường bị ảnh hưởng, cùng với xương, gan, tuyến thượng thận và hạch. Tế bào ung thư có thể xâm nhập vào hệ mạch máu hoặc bạch huyết, vượt qua hàng rào máu não và hình thành các khối u thứ phát trong não.

Điểm nguy hiểm là di căn não không phải lúc nào cũng có triệu chứng rõ ràng. Tùy vào vị trí, số lượng và kích thước khối u mà người bệnh có thể có các dấu hiệu như đau đầu kéo dài, chóng mặt, giảm trí nhớ, rối loạn ngôn ngữ, yếu liệt chi, thay đổi hành vi, nhìn mờ hoặc mất tập trung.

Các phương pháp điều trị ung thư phổi di căn não hiện nay bao gồm xạ trị, thuốc nhắm trúng đích, hóa trị và liệu pháp miễn dịch. Trong đó, xạ trị có thể áp dụng toàn bộ não hoặc tại chỗ để tiêu diệt tế bào ung thư.

Thuốc trúng đích đặc hiệu cho các đột biến gene như ALK, EGFR... có khả năng vượt hàng rào máu não, kiểm soát di căn hiệu quả hơn so với hóa trị. Liệu pháp miễn dịch được sử dụng cho bệnh nhân không có chỉ định thuốc trúng đích, giúp tăng khả năng nhận diện và tiêu diệt tế bào ung thư của hệ miễn dịch.

Việc điều trị ung thư hiện nay là điều trị đa mô thức, bác sỹ sẽ cá nhân hóa phác đồ dựa trên loại khối u, giai đoạn bệnh, vị trí di căn, thể trạng người bệnh và các yếu tố sinh học phân tử.

Bác sỹ Phúc nhấn mạnh, ung thư phổi giai đoạn đầu thường không có biểu hiện rõ ràng và phần lớn được phát hiện muộn khi đã di căn. Vì vậy, tầm soát định kỳ bằng chụp CT liều thấp (Low-dose CT scan) có thể giúp phát hiện sớm ung thư phổi, cải thiện đáng kể khả năng điều trị và tiên lượng sống.

Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ khuyến cáo tầm soát định kỳ cho nhóm nguy cơ cao, gồm người từ 50-80 tuổi có tiền sử hút thuốc trên 20 gói/năm, đã bỏ thuốc dưới 15 năm, hoặc từng phơi nhiễm chất độc, khí công nghiệp, có tiền sử gia đình mắc ung thư phổi.

Với bệnh nhân đang điều trị ung thư, việc tái khám định kỳ đúng lịch và chú ý các dấu hiệu bất thường như đau đầu, nhìn mờ, yếu tay chân… là rất quan trọng để phát hiện sớm nguy cơ di căn và can thiệp kịp thời.

Ca mổ đặc biệt lấy thai cho sản phụ nặng gần 200 kg

Các bác sỹ Bệnh viện Phụ sản Trung ương vừa thực hiện thành công một ca mổ lấy thai đặc biệt, kéo dài gần 60 phút, đưa một bé trai chào đời an toàn từ bụng người mẹ nặng tới 178 kg, sản phụ mang thai lần đầu và mắc nhiều bệnh lý nguy hiểm trong thai kỳ.

Sản phụ N.T.D. (28 tuổi, quê Phú Thọ) được chuyển tuyến từ Bệnh viện Sản Nhi Vĩnh Phúc đến Bệnh viện Phụ sản Trung ương ở tuần thai thứ 37 với chẩn đoán béo phì độ III, tiền sản giật và đái tháo đường thai kỳ.

Cân nặng trước mang thai của chị khoảng 140 kg, tăng thêm 38kg trong suốt thai kỳ do rối loạn chuyển hóa, khiến việc sinh thường hoàn toàn không khả thi, còn sinh mổ thì tiềm ẩn hàng loạt nguy cơ nghiêm trọng, từ gây mê đến hồi sức sau mổ.

Ngay sau khi tiếp nhận, các bác sỹ tiến hành hội chẩn khẩn cấp và quyết định mổ lấy thai cấp cứu để tránh làm xấu thêm tình trạng sức khỏe của mẹ và thai nhi. Hai kịch bản vô cảm được xây dựng kỹ lưỡng, gồm gây tê vùng và gây mê nội khí quản.

Tuy nhiên, theo ThS.BSCKII Bạch Minh Thu, phụ trách khoa Phẫu thuật Gây mê Hồi sức, lớp mỡ dày khiến kim gây tê hiện tại không đủ chiều dài, dù có sử dụng siêu âm hỗ trợ. Trước nguy cơ thất bại gây tê vùng, ê-kíp lập tức chuyển sang phương án gây mê nội khí quản đã được chuẩn bị từ trước.

Quá trình phẫu thuật cũng gặp vô vàn khó khăn. Theo BSCKII Đặng Quang Hùng, Phó trưởng khoa Sản bệnh lý, thành bụng quá dày và lượng mỡ sa xuống khiến việc tiếp cận cơ tử cung và lấy thai gặp nhiều trở ngại.

Bên cạnh đó, tăng huyết áp và đái tháo đường làm tăng nguy cơ tai biến tim phổi và nhiễm trùng sau mổ. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các bác sỹ gây mê và phẫu thuật viên là yếu tố then chốt giúp ca mổ thành công.

Sau gần một giờ căng thẳng, bé trai nặng 3,4 kg chào đời khỏe mạnh, hồng hào và được chuyển sang Trung tâm Sơ sinh để theo dõi. Sản phụ sau mổ có huyết động ổn định nhưng vẫn phải đối mặt với nguy cơ biến chứng hô hấp.

Theo ThS.BS Hoàng Thị Ngân, việc rút ống nội khí quản ở bệnh nhân béo phì có nguy cơ xẹp phổi và giảm thông khí rất cao, do đó sản phụ được hỗ trợ thở áp lực dương không xâm nhập và tập thở phục hồi chức năng phổi sau mổ.

Thành công của ca phẫu thuật là minh chứng cho năng lực chuyên môn, kinh nghiệm dày dặn và sự phối hợp nhịp nhàng giữa các chuyên khoa trong bệnh viện. Đây không chỉ là ca mổ cứu sống hai mẹ con, mà còn là bài học thực tiễn về cách tiếp cận và xử trí thai kỳ nguy cơ cao ở sản phụ béo phì.

Các bác sỹ khuyến cáo, phụ nữ béo phì hoặc có rối loạn chuyển hóa cần được khám, tư vấn và kiểm soát cân nặng trước khi mang thai.

Trong thai kỳ, việc tuân thủ chế độ dinh dưỡng, vận động, kiểm tra sức khỏe định kỳ và theo dõi sát các chỉ số như huyết áp, đường huyết là vô cùng quan trọng.

Khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như tăng cân nhanh, phù, đau đầu, rối loạn thị giác…, cần liên hệ ngay với bác sỹ chuyên khoa để được xử lý kịp thời. Việc được theo dõi từ sớm và chuyển tuyến đúng lúc đến các bệnh viện chuyên sâu sẽ giúp đảm bảo an toàn tối đa cho cả mẹ và bé.