Trí tuệ nhân tạo (AI) đang được ứng dụng vào hầu hết các công đoạn trong ngành xuất bản.

Thâm nhập mạnh mẽ vào ngành xuất bản

Tại Alpha Books, AI đang được ứng dụng trong hầu hết các công đoạn xuất bản, từ chọn bản thảo, phân tích thị trường, biên tập, dịch thuật đến phát hành. Mới đây nhất, Alpha trình làng Alpha.AI, một dịch vụ xuất bản thông minh tích hợp công nghệ AI đầu tiên tại Việt Nam. Alpha.AI sẽ giúp tiết kiệm tới 70% thời gian xử lý, đảm bảo chuẩn hóa nội dung học thuật, bảo mật tuyệt đối và hỗ trợ đa ngôn ngữ.

“Trước đây, chúng tôi chủ yếu dựa vào bản thảo từ tác giả gửi về hoặc tìm kiếm thông tin trên Amazon. Nhưng hiện nay, AI giúp quét dữ liệu thị trường từ nhiều nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản…, những nơi trước đây chúng tôi khó tiếp cận do rào cản ngôn ngữ. Nhờ đó, chúng tôi không còn bị giới hạn vào các nguồn quen thuộc nữa”, ông Nguyễn Cảnh Bình, Chủ tịch HĐQT Alpha Books cho hay.

Còn Viettel Telecom đã ứng dụng AI vào quá trình sản xuất sách nói, giúp việc thu âm sách nói trên ứng dụng MyDio hiện nay chỉ còn mất khoảng 15 phút mỗi đầu sách, nhanh hơn gấp 40 lần, đồng thời tiết kiệm tới 98% chi phí. Chỉ trong 1 năm, bằng AI, Viettel Telecom đã đưa MyDio tiếp cận hơn 1 triệu khách hàng trên toàn quốc, con số này dự kiến tăng lên 8 - 10 triệu khách hàng trong 5 năm tới.

“Viettel sẽ cung cấp công cụ AI hỗ trợ các nhà xuất bản, nhà phát hành sách, đối tác có thể chủ động sản xuất sách nói, truyện audio một cách nhanh chóng và tiết kiệm chi phí”, ông Nguyễn Trọng Tính, Phó tổng giám đốc Viettel Telecom chia sẻ.

Ngay cả nhà xuất bản truyền thống như Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật cũng đang đưa AI vào quá trình xuất bản. “Chúng tôi xác định đây là một bước đi chiến lược, góp phần làm nên sự khác biệt và bền vững cho tương lai của Nhà xuất bản”, ông Nguyễn Thái Bình, Phó giám đốc Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật nói.

AI đang được các nhà xuất bản ứng dụng ở nhiều mức độ khác nhau. Phổ biến nhất là áp dụng AI vào giọng đọc audio thay cho người thật, như Công ty TNHH Công nghệ W&W với nền tảng sách nói VoizFM. Ngoài ra, một số công ty khác như Công ty cổ phần Waka với nền tảng ChatGPT cho biên tập viên; Công ty V&V với ứng dụng AI trong triển lãm sách, hoạt cảnh animation với các nhân vật ảo sinh động tương tác với bạn đọc...

Báo cáo mới nhất của McKinsey chỉ ra rằng, AI có thể giúp giảm tới 30% chi phí sản xuất sách nhờ vào việc hỗ trợ viết, biên tập và dịch thuật. Đây là cơ hội lớn cho ngành xuất bản Việt Nam khi quy mô ngành này mới chỉ đạt 4.500 - 5.000 tỷ đồng/năm. Với AI, các chuyên gia kỳ vọng sẽ giúp ngành này tăng trưởng nhanh, đạt quy mô 20.000 tỷ đồng/năm trong tương lai không xa.

Để xuất bản số tăng tốc

AI được xem là chìa khóa mở ra kỷ nguyên mới cho ngành xuất bản. Ứng dụng của AI vào hệ sinh thái xuất bản ngày càng đa dạng: thiết bị (máy đọc sách, smartphone, tablet…), nội dung (sách điện tử, sách nói, video, đa phương tiện) và nền tảng phân phối (các app, website, chợ sách số).

“Nội dung số không còn giới hạn ở sách điện tử, mà mở rộng sang sách nói, video, podcast, tóm tắt sách, các phiên bản minh họa… Nhờ công nghệ mới, một tác phẩm có thể được 'may đo' cho từng đối tượng, từ trẻ em đến học giả, từ người nghe đến người đọc, cá nhân hóa trải nghiệm học hỏi và giải trí”, ông Nguyễn Thế Hùng, Giám đốc Công ty TNHH Điện tử Aki chỉ ra.

Trong khi đó, theo ông Lê Quốc Vinh, Phó chủ tịch nền tảng sách nói Fonos, khi xuất bản bắt tay với công nghệ, từ một nội dung đơn lẻ, các nhà xuất bản có tiềm lực tạo ra một hệ sinh thái nội dung khổng lồ. Tri thức trở thành “sản phẩm hàng hóa” có đủ loại, đáp ứng mọi nhu cầu của thị trường. Hệ sinh thái này cũng có lợi cho tất cả các bên tham gia: nhà xuất bản mở rộng thị trường, tăng doanh thu; khách hàng có khả năng tiếp cận tri thức phù hợp, giá rẻ, hữu dụng.

Tương tự, ông Nguyễn Cảnh Bình bổ sung, trong quá khứ, xuất bản là in sách. Ngày nay, đó là một hành trình cá nhân hóa, tương tác, liên tục cập nhật thông tin, thông qua các định dạng số như eBooks (sách điện tử), flashcards (thẻ mang thông tin), microlearning (phương pháp học tập bằng cách chia nhỏ nhóm kiến thức)…

“Xuất bản số không chỉ giúp cắt giảm chi phí, rút ngắn chuỗi trung gian, mà còn tạo điều kiện để mọi người tiếp cận tri thức dễ dàng hơn. Ngành xuất bản cần có sự chuyển mình đồng bộ, từ tư duy biên tập, công nghệ, phân phối, cho tới chiến lược liên kết chuỗi giá trị để hình thành những nhà xuất bản lớn có tầm nhìn dài hạn và khả năng dẫn dắt hệ sinh thái”, ông Bình lưu ý.

AI mở ra tiềm năng lớn, nhưng đồng thời cũng đặt ra những lo ngại về giá trị thực của tri thức, vai trò của tác giả và tính pháp lý trong quản lý bản quyền đối với nội dung do AI tạo ra.

Ông Trần Chí Hiếu, Chủ tịch sáng lập Orion Media nhận xét, AI đang tạo ra xu hướng viết nhanh, viết gọn, đáp ứng được một phần nhu cầu của thị trường hiện nay. Trong lĩnh vực xuất bản, những người làm việc tại các nhà xuất bản hoàn toàn có thể ứng dụng AI để hỗ trợ quá trình sản xuất một cuốn sách.

“Tuy nhiên, vai trò của biên tập viên vẫn vô cùng quan trọng. Nếu thiếu tri thức ngành, việc ứng dụng AI sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Dù công nghệ AI có phát triển và biến đổi đến đâu, thì tri thức chuyên môn vẫn là yếu tố quan trọng”, ông Hiếu nhấn mạnh.