Không hóa đơn, không ai kiểm soát chất lượng, mặc sức làm giá

Tại tọa đàm về sàn giao dịch vàng do Báo Tiền Phong tổ chức sáng nay, ông Nguyễn Đức Lê - Phó Trưởng phòng Nghiệp vụ quản lý thị trường, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Bộ Công Thương cho hay, thời gian qua, Bộ Công Thương phối hợp với ngân hàng nhà nước tham gia kiểm soát giá vàng và nhận thấy 7 vấn đề tồn tại trong quản lý hoạt động mua bán vàng miếng.

Ông Nguyễn Đức Lê - Phó Trưởng phòng Nghiệp vụ quản lý thị trường, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công thương)

Thứ nhất, thị trường thiếu một cơ sở tập trung: Các cửa hàng chủ yếu bán lẻ không có cơ sở dữ liệu kết nối trực tuyến với cơ quan quản lý nhà nước, không theo dõi được lượng hàng mua bán trực tuyến.

Thứ hai, khó kiểm soát về chất lượng: Mặc dù do nhà nước quản lý nhưng việc vàng giả trôi nổi trên thị trường vẫn có.

Thứ ba, hóa đơn mua bán vàng chưa minh bạch: Nhiều cửa hàng không xuất hóa đơn và chỉ mua bán bằng tiền mặt dẫn đến giao dịch không được công khai, khai báo doanh thu thấp hơn thực tế dẫn đến thất thu thuế.

Thứ tư, chưa có cơ chế giám sát đồng bộ: Cơ chế phối hợp giữa các đơn vị quản lý chưa thật sự sát sao, đồng bộ. Các đơn vị chưa có kết nối dữ liệu khác nhau. Chưa có hệ thống cảnh báo sớm. Các đơn vị kiểm tra chưa thường xuyên. Giá vàng lên xuống thất thường nhưng các cơ quan phản ứng chậm.

Thứ năm, chênh lệch giá vàng trên thị trường chợ đen lớn dễ dẫn đến buôn lậu. Các giao dịch trên thị trường chợ đen không báo cáo, không nộp thuế, khiến cơ quản quản lý khó kiểm soát.

Thứ sáu, giá niêm yết và giá bán không chính xác: Có lúc cao hơn lúc thấp hơn tùy thời điểm. Lúc khan hàng nhiều đơn vị găm hàng gây khó khăn cho công tác quản lý, nhất là với lượng vàng chế tác, vàng lẻ trong dân.

Thứ bảy, nhu cầu vàng tăng đột biến do tâm lý chung của người dân: Người dân đổ xô đi mua vàng khi nghe giá vàng tăng, gây nên những cơn sốt bất thường cho thị trường, khó khăn cho công tác quản lý. Cửa hàng có thể tự ý nâng giá trong một vài thời điểm.

Đồng thời, ông Nguyễn Đức Lê cũng cảnh báo người dân về nhiều rủi ro khi mua vàng trên thị trường chợ đen.

Cụ thể, chợ đen không có kiểm định chất lượng, người dân không kiểm tra được bằng mắt thường dẫn đến có thể mua vàng giả, vàng kém chất lượng.

Các giao dịch diễn ra không có hóa đơn, không minh bạch, người mua phải chịu mọi rủi ro khi mua bán.

Ngoài ra, giá vàng chợ đen thường cao hơn giá thị trường, đặc biệt là những thời điểm sốt giá. Có một số thời điểm chênh lệch giá mua giá bán rất lớn. Có trường hợp mua sáng chiều lỗ.

“Nói chung, thị trường vàng chợ đen đang ảnh hưởng đến việc quản lý giá của nhà nước, mất kiểm soát, điều tiết của các đơn vị nhà nước. Ảnh hưởng đến ổn định tiền tệ làm giảm niềm tin vào dòng tiền”, ông Lê cảnh báo.

Phát hiện nhiều vụ buôn lậu vàng giá trị lớn

Theo ông Phan Quốc Đông - Phó Chi cục trưởng, Chi cục Điều tra chống buôn lậu, Cục Hải quan, Bộ Tài chính, do cầu vàng trong nước lớn, chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới cao, nguy cơ buôn lậu vàng luôn hiện hữu.

Ông Phan Quốc Đông - Phó Chi cục trưởng, Chi cục Điều tra chống buôn lậu, Cục Hải quan.

Thời gian qua, Cục Hải quan đã triển khai nhiều biện pháp nghiệp vụ, xác định chống buôn lậu vàng là nhiệm vụ trọng tâm. Cơ quan Hải quan đã phát hiện nhiều vụ việc, mỗi vụ thường có giá trị lớn, các vụ điển hình trên tuyến đường bộ thường khoảng 10kg. Lượng vàng xử lý có thể cao hơn khi phối hợp với các lực lượng khác.

Để giảm buôn lậu vàng, đại diện Cục Hải quan cho rằng cần xem xét lại chính sách quản lý từ tham khảo kinh nghiệm các nước như: đánh thuế vàng bán ra; minh bạch hoạt động vàng trang sức; và triển khai hiệu quả các quy định mới như Nghị định 232/2025/NĐ-CP và Chỉ thị 35.

Đặc biệt, cần sớm có hướng dẫn cụ thể để chính sách quản lý vàng đi vào thực tế, tạo minh bạch cho thị trường và giúp hoạt động xuất nhập khẩu không bị "dồn nén", đồng thời mở rộng lựa chọn pháp lý cho người dân.

Theo Cục Hải quan, từ đầu năm đến nay, Cục Hải quan nhận 65 hồ sơ nhập khẩu (26 triệu USD) và 22 hồ sơ xuất khẩu (4,2 tỷ USD), chủ yếu là vàng gia công. Dù Nghị định 232 mở ra cơ chế xuất khẩu vàng song chưa ghi nhận việc hồ sơ xuất khẩu vàng chính thức nào theo Nghị định này.