Chương trình có sự tham dự của Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng, Thứ trưởng Tài chính Trần Quốc Phương, lãnh đạo Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia, đại diện Bộ Khoa học và Công nghệ, đại diện các viện nghiên cứu, trường đại học và gần 70 chuyên gia từ 22 quốc gia tham dự trực tiếp và trực tuyến để trao đổi về chiến lược phát triển các ngành công nghệ chiến lược của Việt Nam.

Thiết kế các chương trình đủ mạnh để dẫn dắt ngành

Tại buổi làm việc, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh yêu cầu phát triển hệ sinh thái công nghệ chiến lược, coi khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực trọng tâm để Việt Nam bắt kịp và từng bước vượt lên trong kỷ nguyên cạnh tranh mới.

Phó thủ tướng Chính phủ Chính phủ Nguyễn Chí Dũng chủ trì chương trình làm việc với Mạng lưới Đổi mới sáng tạo và chuyên gia Việt Nam (VIN).

Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị (22/12/2024) đã xác định rất rõ yêu cầu phát triển mạnh mẽ khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, coi đây là động lực trung tâm cho tăng trưởng nhanh và bền vững. Trên nền tảng đó, Quyết định 1131/QĐ-TTg đã cụ thể hóa 11 ngành công nghệ chiến lược, 32 sản phẩm công nghệ chiến lược quốc gia - khung định hướng để Việt Nam chủ động bước vào các lĩnh vực dẫn dắt của tương lai.

Phát biểu định hướng, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đề nghị các chuyên gia tập trung trả lời câu hỏi cốt lõi: Việt Nam cần làm gì trong hai năm 2026 - 2027 để phát triển nhanh các ngành công nghệ chiến lược? Ông thẳng thắn cho biết Việt Nam “vẫn còn lúng túng trong lựa chọn bài toán lớn và thiết kế chương trình đủ mạnh để dẫn dắt ngành”, vì vậy, cuộc làm việc này được kỳ vọng sẽ đem lại những giải pháp thực tiễn, mang tính đột phá thay vì chỉ phân tích chung chung.

Một trong những nội dung nổi bật được Phó thủ tướng lưu ý là việc phát triển cơ chế thu hút “Tổng công trình sư” và “Kiến trúc sư trưởng” cho các chương trình công nghệ quốc gia. Đây sẽ là những người dẫn dắt các dự án nền tảng, mô hình đã chứng minh hiệu quả ở nhiều quốc gia phát triển.

Tại phiên thảo luận đầu tiên, chuyên gia an ninh mạng Ngô Tuấn Anh (ViSecurity) nêu đề xuất xây dựng “thao trường an ninh mạng” nhằm mô phỏng tấn công mạng và huấn luyện khả năng phòng vệ. Theo ông, đây là điều kiện tiên quyết để bảo vệ các nền tảng số quốc gia trong bối cảnh tấn công mạng tăng nhanh về số lượng, độ phức tạp và thiệt hại.

Ông đề nghị Chính phủ bổ sung “thao trường mạng” vào danh mục sản phẩm công nghệ chiến lược quốc gia, đồng thời bố trí hạ tầng và địa điểm để triển khai diễn tập quy mô lớn. Việc hình thành thao trường như vậy sẽ giúp Việt Nam xây dựng năng lực ứng phó chủ động, giảm phụ thuộc vào các mô hình huấn luyện nước ngoài.

Trong nhóm thảo luận về công nghệ y sinh, ông Cao Anh Tuấn, Nhà sáng lập, CEO Genetica cho rằng, sự kết hợp giữa công nghệ gen và trí tuệ nhân tạo đang tạo ra bước nhảy vọt toàn cầu. AI có thể rút ngắn tới 70% thời gian phát triển thuốc, nâng độ chính xác của liệu pháp gen, trong khi Việt Nam vẫn phải nhập khẩu các liệu trình trị giá hàng triệu USD mỗi năm.

Ông và nhiều chuyên gia kiến nghị Việt Nam cần xây dựng sandbox thử nghiệm y sinh cho toàn bộ chuỗi giá trị, từ thử nghiệm lâm sàng tới chỉnh sửa gen. Nếu quản lý rủi ro tốt và quyết liệt thí điểm, Việt Nam có thể tận dụng lợi thế dân số lớn, nguồn bệnh phẩm dồi dào và hệ thống bệnh viện rộng để phát triển nhanh các công nghệ y sinh tiên phong.

Lĩnh vực hàng không - vũ trụ và thiết bị bay không người lái (UAV) nhận được nhiều ý kiến chuyên sâu. Giáo sư Nguyễn Xuân Mừng (Đại học Sejong, Hàn Quốc) cho biết Hàn Quốc đang mở rộng “nền kinh tế tầm thấp” với sự tham gia của nhiều tập đoàn lớn. Việt Nam hiện có cơ hội hiếm có khi một số quốc gia siết chặt xuất khẩu UAV từ Trung Quốc, mở ra khoảng trống lớn ở phân khúc UAV cỡ nhỏ.

Ông cho rằng, Việt Nam cần phát triển hệ sinh thái UAV quốc gia, gồm hạ tầng quản lý không gian bay tầm thấp, quy chế thử nghiệm và cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tham gia sản xuất.

Đại diện doanh nghiệp công nghệ trong nước, ông Nguyễn Văn Khoa, Tổng giám đốc FPT đề xuất nhiều giải pháp như xây dựng hệ thống quản trị UAV hiện đại; đưa dữ liệu UAV vào Cơ sở dữ liệu quốc gia; gắn định danh cho từng thiết bị; hình thành “National UAV Sandbox” tại Hà Nội, Quảng Ninh, TP.HCM để thử nghiệm bay tự động, logistics, nông nghiệp chính xác và cứu hộ trong hành lang 50 - 120 m.

Ông Khoa kiến nghị Chính phủ sớm phê duyệt Đề án UAV Quốc gia; ban hành nghị định mới; quy hoạch vùng bay theo mô hình quản lý UTM của Nhật Bản và Mỹ; xây dựng Trung tâm Kiểm định - Chứng nhận UAV Quốc gia nhằm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Song song với đó là chương trình R&D quốc gia cho cảm biến, pin, AI, robotics và đào tạo kỹ sư UAV theo chuẩn quốc tế.

Ông Nguyễn Văn Khoa, Tổng giám đốc FPT đưa ra nhiều đề xuất hữu ích cho ngành.

Đối với công nghệ bản sao số và mô hình ảo, ông Lô Văn Ba, Giám đốc Quốc gia Dassault Systèmes Việt Nam nhận định Việt Nam có đủ điều kiện để đi thẳng vào công nghiệp số thế hệ mới nhờ hạ tầng số đang được đầu tư, lực lượng lao động trẻ và nhu cầu hiện đại hóa các ngành chiến lược.

Dassault Systèmes đề xuất hợp tác với NIC phát triển Trung tâm R&D về Digital Twin và AI tại Việt Nam; triển khai các mô hình thử nghiệm trong hàng không - vũ trụ, bán dẫn, giao thông thông minh, robotics, đô thị thông minh; đồng thời huy động nguồn lực quốc tế để đào tạo đội ngũ kỹ sư Digital Twin - AI “Make in Vietnam”.

Ở lĩnh vực an ninh số, ông Ngô Minh Hiếu, nhà sáng lập/Giám đốc Dự án Chống lừa đảo nhấn mạnh, muốn phát triển AI, govtech hay tài chính số thì Việt Nam trước hết phải xây dựng một môi trường số an toàn và đáng tin cậy. Ông đề xuất thành lập Trung tâm Phòng chống lừa đảo và tội phạm mạng quốc gia theo mô hình Singapore, nơi kết nối dữ liệu từ ngân hàng, viễn thông, mạng xã hội đến cơ quan điều tra để cảnh báo rủi ro thời gian thực.

Ông cũng đề nghị hình thành sandbox dữ liệu để cho phép doanh nghiệp và viện nghiên cứu khai thác dữ liệu phi cá nhân trong phát triển mô hình AI và hệ thống cảnh báo sớm.

Ông Ngô Minh Hiếu, nhà sáng lập/Giám đốc Dự án Chống lừa đảo.

Từ góc nhìn toàn cầu, Tiến sĩ Christopher Nguyễn (Nhà sáng lập Aitomatic) nhấn mạnh Việt Nam đang đứng trước cơ hội “nghìn năm có một” trong cuộc đua AI và bán dẫn. Ông cho rằng, Việt Nam có ưu thế dân số 100 triệu dân, lực lượng kỹ sư trẻ và tinh thần lạc quan công nghệ, đây cũng là yếu tố giúp Việt Nam có thể dẫn đầu trong các lĩnh vực mới như AI xử lý tại biên.

“Việt Nam phải xây dựng nền tảng, phục vụ người dân và giữ vững quyết tâm theo đuổi vị thế dẫn đầu công nghệ toàn cầu”, ông nói và cho rằng nếu biết chớp thời cơ, Việt Nam hoàn toàn có thể tạo ra các đột phá ứng dụng ở quy mô lớn.

Lấy công nghệ chiến lược làm nền cho tăng trưởng dài hạn

Kết thúc phiên thảo luận, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng khẳng định quyết tâm của Chính phủ đưa khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực phát triển đất nước. 

“Phát triển các ngành công nghệ chiến lược là nhiệm vụ trọng tâm và lâu dài, cũng là con đường nhanh nhất để Việt Nam bắt kịp, tiến cùng và từng bước vượt lên”, Phó thủ tướng nhấn mạnh.

Ông đặc biệt yêu cầu hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, trong đó Nhà nước đóng vai trò dẫn dắt, tập trung vào đào tạo nhân lực chất lượng cao, hoàn thiện hạ tầng, đồng bộ chính sách và phát huy tối đa nguồn lực chuyên gia trong và ngoài nước.

Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng khẳng định quyết tâm của Chính phủ đưa khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực phát triển đất nước.

Phó thủ tướng giao nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, ngành: Bộ Tài chính nghiên cứu cơ chế đột phá để huy động và phân bổ nguồn lực; Bộ Khoa học và Công nghệ đặt hàng các nhiệm vụ khoa học trọng điểm, hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn và sở hữu trí tuệ cho công nghệ mới; NIC phát huy vai trò hạt nhân của hệ sinh thái công nghệ chiến lược; mạng lưới VIN xây dựng nhóm nghiên cứu mạnh, phát triển sản phẩm mẫu và chủ động đề xuất các chương trình công nghệ trọng điểm.

Trước những biến động thiên tai và tác động của biến đổi khí hậu thời gian gần đây, Phó thủ tướng cũng lưu ý cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ trong cảnh báo sớm sạt lở, ngập úng và thiên tai, coi đây là một phần quan trọng của chiến lược phát triển kinh tế, xã hội bền vững.

Cuối cùng, với tinh thần đồng hành, Phó thủ tướng nhấn mạnh rằng sự phát triển nhanh và bền vững của đất nước phụ thuộc rất lớn vào khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo. Chúng ta phải tiếp tục huy động trí tuệ trong nước và quốc tế, liên tục cập nhật tri thức mới, tham gia sâu vào các chính sách, chiến lược quốc gia. Đó là con đường đưa Việt Nam bứt phá, tiến lên thành nước phát triển. Nhiệm vụ này đòi hỏi sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, giới khoa học, doanh nghiệp và toàn xã hội, với quyết tâm cao và hành động cụ thể.