Việt Nam sẽ được hưởng lợi từ hiệu ứng chuyển hướng thương mại tích cực, mặc dù ở đà thấp hơn, cũng như sức cầu mạnh trong nước và dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vững chắc. 

Tăng trưởng kinh tế chung của khu vực trong nửa đầu năm 2019 vào khoảng 4% so với 4,5% cùng kỳ năm 2018. Đây là kết quả của sự tác động từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, nhu cầu nội địa Trung Quốc giảm và suy thoái trong chu kỳ điện tử toàn cầu.

Biểu đồ tăng trưởng GDP các nước khu vực Đông Nam Á (theo Oxford Economics)

Theo báo cáo, chỉ có Việt Nam và Malaysia có tốc độ tăng trưởng kinh tế vượt trội so với khu vực, phản ánh sự giảm tốc khiêm tốn hơn trong tăng trưởng xuất khẩu và sức bật của nhu cầu nội địa. Trong khi đó, đà xuất khẩu chậm lại đè nặng lên sự tăng trưởng của các nền kinh tế phụ thuộc thương mại như Singapore, Thái Lan và Philippines.

Bà Sian Fenner, Cố vấn Kinh tế ICAEW & Trưởng Kinh tế gia Oxford khu vực châu Á cho biết: “Trong bối cảnh những cơn gió ngược trên toàn cầu đang diễn ra và những kết quả không chắc chắn xung quanh các cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Trung, chúng tôi cho rằng đây sẽ là những yếu tố dẫn đến triển vọng kinh tế trên toàn khu vực tiếp tục sụt giảm, đặc biệt là giữa các nền kinh tế phụ thuộc thương mại. Nhìn chung, tăng trưởng GDP khu vực Đông Nam Á dự kiến sẽ ở mức vừa phải 4,5% trong năm nay và ổn định ở mức tương tự vào năm 2020”. 

Xuất khẩu, nhu cầu trong nước và dòng vốn FDI vững chắc làm nền tảng cho tăng trưởng của Việt Nam

Khi căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang và nhu cầu nội địa Trung Quốc chậm lại đè nặng lên xuất khẩu và tăng trưởng trên toàn khu vực, Việt Nam dường như là một trong số ít quốc gia được hưởng lợi. Xuất khẩu tăng 33% sang Mỹ trong nửa đầu năm 2019, đã giúp bù đắp thương mại chậm hơn với Trung Quốc và các nước trong khu vực, cho phép Việt Nam vượt trội so với các nền kinh tế khác trong khu vực.

Được hỗ trợ bởi tốc độ xuất khẩu bền vững và sản xuất công nghiệp trong các ngành sản xuất và chế biến định hướng xuất khẩu, nền kinh tế đã tăng lên 6,7% trong quý II năm 2019, thấp hơn một chút so với mức tăng trưởng 6,8% được ghi nhận trong quý I năm 2019.

Trong khi đó, sức tiêu thụ nội địa dự kiến sẽ vẫn mạnh mẽ trong giai đoạn 2019 - 2020. Chi tiêu hộ gia đình dự kiến sẽ vẫn ổn định trong bối cảnh lạm phát ổn định và thu nhập tăng, trong khi du lịch bền vững sẽ hỗ trợ ngành dịch vụ.

Ngoài ra, triển vọng trung hạn cho dòng vốn FDI vẫn rất khả quan, với dòng vốn FDI vững chắc dự kiến sẽ tiếp tục hỗ trợ đầu tư. Do đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam dự kiến sẽ giữ nguyên lãi suất tái cấp vốn ở mức 6,25% trong năm tới.

Dự kiến giảm tốc nhẹ trong bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ thương mại gia tăng

Mặc dù nền kinh tế Việt Nam dự kiến sẽ tiếp tục được hưởng lợi từ các hiệu ứng chuyển hướng tích cực, đà thương mại sẽ tiếp tục xu hướng giảm do nhu cầu nhập khẩu của Trung Quốc yếu hơn và chủ nghĩa bảo hộ thương mại gia tăng nói chung.

Chính sách thuế tiềm năng từ Mỹ cũng tạo ra nguy cơ chính đối với tăng trưởng của Việt Nam. Ngoài các mức thuế cao hơn đối với một số sản phẩm thép và nhôm đã có, ba nhóm sản phẩm: máy tính và phụ tùng, dệt may và thủy sản, có nguy cơ bị áp thuế cao hơn, bao gồm khoảng 18,4 tỷ USD hoặc gần 39% xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ trong năm 2018.

Theo ước tính, nếu chính quyền Trump tăng thuế 10% đối với 18,4 tỷ USD hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ, tăng trưởng GDP của Việt Nam sẽ chậm lại khoảng 5,9% mỗi năm trong năm 2020 - 2021.

“Chúng tôi dự báo rằng các yếu tố đầy thách thức bên ngoài sẽ tiếp tục đè nặng lên sự tăng trưởng chung của các nền kinh tế Đông Nam Á, cũng như các dòng chảy thương mại khu vực. Nhìn về phía trước, tăng trưởng của Việt Nam sẽ ở mức vừa phải 6,3% vào năm 2020 và sau đó khoảng 6% mỗi năm trong năm 2020 - 2021. Ngoài ra, chúng tôi cũng thận trọng với thuế quan tiềm năng của Mỹ đối với Việt Nam và tác động của chủ nghĩa bảo hộ thương mại nói chung, ông Mark Billington, Giám đốc khu vực ICAEW, Trung Quốc và Đông Nam Á nói.