Bình Lê, Tổng giám đốc & Trưởng bộ phận Tư vấn M&A; Nghi Trương, CFA, Chuyên viên phân tích và Tư vấn M&A (Công ty Tư vấn Thương vụ ASART)

Cú hích thu hút dòng vốn quốc tế

Có thể nói thị trường chứng khoán Việt Nam đang chuẩn bị đón nhận “làn sóng vốn thứ hai”, sau 25 năm kể từ giai đoạn đầu khi thị trường mở cửa năm 2000. Theo ước tính của FTSE, việc nâng hạng có thể mang lại khoảng 6 tỷ USD dòng vốn thụ động từ các quỹ chỉ số toàn cầu.

Khi các yếu tố cộng hưởng - từ chính sách thúc đẩy của Chính phủ, mức độ minh bạch và bền vững của thị trường, định giá hấp dẫn, hình ảnh quốc gia được nâng cao cho tới sự lưu chuyển vốn sôi động - cùng hội tụ, Việt Nam có thể thu hút thêm 15-20 tỷ USD từ quỹ chủ động, vốn FDI, vốn từ các quỹ tư nhân và tập đoàn đa quốc gia trong 5 năm tới. Dòng vốn này sẽ tiếp tục lan toả, cải thiện thanh khoản, nâng hiệu quả vận hành và giúp thị trường chứng khoán bước vào chu kỳ tăng trưởng mới, chuyên nghiệp và bền vững hơn.

Dâng cao làn sóng IPO và M&A tại Việt Nam

Hoạt động IPO và M&A vốn có mối liên hệ chặt chẽ và vận hành trong cùng chuỗi giá trị của thị trường vốn. Việc nâng hạng thị trường được kỳ vọng sẽ tạo cú hích mạnh mẽ cho hoạt động chào bán cổ phiếu lần đầu (IPO), từ đó trở thành chất xúc tác để thị trường mua bán - sáp nhập doanh nghiệp (M&A) sôi động hơn.

Khi nhà đầu tư mua lại cổ phần hoặc rót vốn vào doanh nghiệp, họ phải tính đến hướng thoái vốn và hiện thực hóa lợi nhuận. IPO và M&A là hai kênh thoái vốn phổ biến và bổ trợ lẫn nhau: một doanh nghiệp sau M&A có thể tiếp tục gia tăng giá trị thông qua IPO, trong khi doanh nghiệp đã IPO cũng có thể sử dụng M&A để mở rộng và tối ưu vốn.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, chuỗi vận hành này vẫn còn hạn chế. Các thương vụ M&A - nhất là trong khối tư nhân - khi bước vào giai đoạn thoái vốn thường được tiếp nối bằng giao dịch thứ cấp thay vì IPO. Ngược lại, các doanh nghiệp sau IPO lại ít thực hiện M&A để tiếp tục mở rộng chuỗi giá trị. Khi thị trường IPO được thúc đẩy mạnh hơn, kênh thoái vốn đa dạng và minh bạch hơn, hoạt động M&A chắc chắn sẽ sôi động, hấp dẫn và hiệu quả hơn; bởi vòng tuần hoàn vốn lúc này được thiết lập, kích hoạt và bổ trợ lẫn nhau nhằm duy trì dòng vốn liên tục tái tạo và mở rộng.

Thực tế từ nhiều quốc gia cho thấy có mối liên hệ rõ ràng giữa việc nâng hạng thị trường chứng khoán và sự gia tăng mạnh mẽ của hoạt động IPO và M&A. Sau mỗi đợt nâng hạng, số lượng thương vụ IPO và M&A đều tăng vượt bậc, phản ánh niềm tin của nhà đầu tư và khả năng huy động vốn hiệu quả hơn.

Các yếu tố cần thiết khác

Bên cạnh những tín hiệu tích cực, thị trường vẫn đối mặt với không ít thách thức. Việc được nâng hạng mới chỉ là chất xúc tác ban đầu; để tận dụng trọn vẹn cơ hội và duy trì đà phát triển, thị trường chứng khoán Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện nhiều khía cạnh: từ cơ cấu dòng vốn, cấu trúc nhà đầu tư, chất lượng doanh nghiệp đến sự đa dạng của các sản phẩm và công cụ tài chính.

Điều cốt lõi nằm ở cách thị trường vận hành: mức độ hiệu quả, tính minh bạch, khả năng tiếp cận của nhà đầu tư, độ bền vững của dòng vốn, cùng khung khổ chính sách - pháp lý đủ mạnh để vừa bảo vệ, vừa khuyến khích thị trường phát triển. Khi chất lượng doanh nghiệp được nâng lên, thị trường vận hành hiệu quả và dòng vốn được luân chuyển bền vững, đó mới là lúc vòng tuần hoàn IPO và M&A - hai hoạt động chủ đạo, cũng là hạ tầng cốt lõi của thị trường vốn - thật sự cất cánh, hình thành một hệ sinh thái vốn năng động, vượt trội, minh bạch và bền vững.nhính phủ trong việc thúc đẩy tiến trình nâng hạng.