5 bị cáo ra toà gồm nguyên Phó thống đốc NHNN Đặng Thanh Bình; ông Hà Tấn Phước (nguyên Tổ trưởng tổ giám sát, nguyên Phó giám đốc NHNN chi nhánh Long An); ông Phạm Thế Tuân (nguyên Tổ phó tổ giám sát, nguyên Phó giám đốc Vietcombank chi nhánh TP.HCM); ông Lê Văn Thanh (nguyên Chánh thanh tra NHNN tỉnh Long An); ông Ngô Văn Thanh (nguyên thành viên Tổ giám sát, nguyên Phó phòng kiểm tra, giám sát tuân thủ Vietcombank Long An).

Ngoài ra, 2 bị cáo là Phạm Công Danh (cựu Chủ tịch HĐQT VNCB) và Phan Thành Mai (cựu Tổng giám đốc VNCB) cùng hơn 10 người thuộc Tổ giám sát của NHNN đặt tại VNCB cũng bị triệu tập tới tòa với tư cách người làm chứng, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan.

Nguyên Thống đốc NHNN Đặng Thanh Bình (bên phải) tại phiên tòa sáng 25/6.

Trong phiên tòa, Hội đồng Xét xử (HĐXX) tiến hành phần kiểm tra lý lịch các bị cáo, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan, người làm chứng. Tại phiên tòa, các bị cáo có mặt đầy đủ. Riêng bị án Phạm Công Danh vì lý do sức khỏe nên không thể có mặt và yêu cầu giữ nguyên lời khai có trong hồ sơ vụ án.

12 cá nhân cùng đại diện NHNN, đại diện Cơ quan Thanh tra giám sát NHNN và đại diện NHNN Chi nhánh tỉnh Long An có mặt.

Bị cáo Đặng Thanh Bình có 4 luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.

Trong phiên xét xử sáng nay, một số luật sư tham gia bào chữa cho bị cáo đề nghị triệu tập thêm một số nhân vật. Luật sư Trương Thị Minh Thơ bào chữa cho bị cáo Ngô Văn Thanh đề nghị triệu tập thêm một số điều tra viên và đại diện Vietcombank chi nhánh Long An.

Luật sư đại diện cho nhóm 4 luật sư bào chữa cho bị cáo Đặng Thanh Bình đề nghị triệu tập bà Nguyễn Thị Hòa, Vụ trưởng Vụ 6 Cơ quan thanh tra NHNN, là người tham gia đề án tái cơ cấu 6 ngân hàng yếu kém, trong đó có VNCB. 

Theo luật sư Phạm Văn Đàm, bà Nguyễn Thị Hòa là người trực tiếp chỉ đạo thẩm định tái cơ cấu, năng lực quản trị của nhóm cổ đông Phạm Công Danh. Luật sư cho rằng, việc vắng mặt của bà Hòa sẽ làm ảnh hưởng đến phiên tòa, bởi bà Hòa đã trực tiếp thẩm định năng lực tài chính của cổ đông mới, toàn bộ hồ sơ qua các biên bản lời khai của bà Hòa có mâu thuẫn.

Luật sư cũng yêu cầu làm rõ tư cách ông Đặng Thanh Long tham gia với tư cách đại diện NHNN. Ông Long có lời khai, với tư cách Cục trưởng thanh tra giám sát NHNN. Nay lại xuất hiện với tư cách đại diện NHNN. Bên cạnh đó, luật sư cũng đề nghị xem xét tư cách của ông Phạm Văn Dũng. Ngoài ra, luật sư kiến nghị được quyền sử dụng tài liệu mật do có trong hồ sơ vụ án.

Sau khi hội ý, đại diện HĐXX cho biết, đối với yêu cầu triệu tập bà Nguyễn Thị Hoà do bà Hoà tham gia phê duyệt tái cơ cấu, HĐXX quyết định, trong phạm vi phiên xét xử này, HĐXX xem xét hành vi của ông Đặng Thanh Bình xung quanh hành vi của ông Bình tại Tổ giám sát chứ không xem xét đến hành vi tái cơ cấu các ngân hàng. Trong quá trình xét xử nếu có phát sinh thì sẽ tiến hành triệu tập với tư cách cá nhân của bà Hòa sau.

Về tư cách tham gia tố tụng, trong phiên tòa này, HĐXX đã làm rõ tư cách của người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan cũng như người làm chứng. Trong quá trình xét xử nếu phát sinh sẽ xem xét.

Về yêu cầu của các luật sư đề nghị sử dụng hồ sơ mật, việc này không thuộc phạm vi xem xét của HĐXX, giải mật theo Nghị định của Chính phủ.

Về đề nghị đại diện cơ quan thanh tra giám sát NHNN, thì ngày mai sẽ có mặt. Trong quá trình xét xử nếu phát sinh thêm tình tiết sẽ triệu tập.

Theo cáo trạng, VNCB (nay là CB) tiền thân là ngân hàng Đại Tín (TrustBank) do bà Hứa Thị Phấn sở hữu 85% cổ phần. Khoảng tháng 6/2012, ông Danh tiếp quản TrustBank, điều hành và lên phương án tái cơ cấu ngân hàng này.

Khi bà Phấn còn sở hữu, TrustBank đã âm vốn chủ sở hữu gần 3.000 tỷ đồng, lỗ lũy kế 6.000 tỷ đồng. Sau khi ông Danh điều hành nhà băng tiếp tục thua lỗ. Thời điểm khởi tố vụ án vào giữa năm 2014, vốn chủ sở hữu âm hơn 18.000 tỷ đồng, tổng nợ phải trả hơn 38.000 tỷ đồng.  Tại NHNN, ông Đặng Thanh Bình được giao nhiệm vụ phụ trách cơ quan Thanh tra giám sát NHNN, vụ Pháp chế, giúp Thống đốc Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo việc tái cơ cấu 6 ngân hàng yếu kém theo đề án của Chính phủ, trong đó có TrustBank.

Thực hiện chỉ đạo của Thống đốc về việc cơ cấu lại TrustBank, ông Đặng Thanh Bình thành lập Tổ giám sát tại ngân hàng này. Tháng 8/2012, ông Đặng Thanh Bình đã ký tờ trình Chính phủ về phương án tái cơ cấu VNCB và đã được chấp thuận chủ trương. Theo đó, VNCB được xếp loại ngân hàng yếu kém, cần có cơ chế giám sát đặc biệt, xác minh năng lực tài chính của nhóm đầu tư mới do ông Phạm Công Danh.

Cáo trạng xác định, ông Đặng Thanh Bình đã không hoàn thành chức trách, nhiệm vụ, thực hiện không đúng phương án tái cơ cấu TrustBank mà Ngân hàng Nhà nước đã trình Chính phủ. Ông này cũng không thực hiện ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng nhằm đảm bảo tính đúng đắn, chính xác với thực trạng và năng lực tài chính của nhóm cổ đông mới.

Các sai phạm của ông Bình đã tạo điều kiện cho ông Danh sử dụng ngân hàng như một phương tiện để thực hiện các hành vi phạm tội, gây thất thoát hơn 15.000 tỷ đồng cho VNCB, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động tài chính tín dụng quốc gia. Sau đó, ngân hàng Nhà nước phải mua lại ngân hàng này với giá 0 đồng.

Trong khi đó, tổ giám sát NHNN đặt tại VNCB do ông Đặng Thanh Bình ký quyết định thành lập đã không thực hiện đúng nhiệm vụ được giao, để Phạm Công Danh và các đồng phạm thực hiện các hành vi phạm tội, gây thiệt hại hàng ngàn tỷ đồng cho ngân hàng này.

Trong đó, ông Hà Tấn Phước có trách nhiệm liên quan số tiền thiệt hại 3.450 tỷ đồng, ông Lê Văn Thanh liên quan đến số thiệt hại 6.591 tỷ đồng, ông Phạm Thế Tuân có trách nhiệm liên quan thiệt hại 3.450 tỷ đồng và Ngô Văn Thanh liên quan thiệt hại trên 10.000 tỷ đồng.

Đối với ông Đặng Thanh Bình, kết quả điều tra cho thấy ông Bình đã không thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, không thực hiện đúng phương án tái cơ cấu VNCB, không thực hiện ý kiến chỉ đạo của thủ tướng nhằm bảo đảm tính đúng đắn, chính xác với thực trạng năng lực tài chính của nhóm Phạm Công Danh, mà vẫn quyết định để Phạm Công Danh tham gia quản lý, nắm giữ cổ phần chi phối để điều hành VNCB.

Từ đó tạo điều kiện cho Phạm Công Danh sử dụng ngân hàng như một phương tiện để thực hiện các hành vi phạm tội, gây ra các hậu quả đặc biệt nghiêm trọng là hàng chục ngàn tỉ đồng bị thất thoát.

Vào thời điểm khởi tố vụ án Phạm Công Danh và đồng phạm năm 2014, vốn chủ sở hữu của VNCB âm hơn 18.000 tỉ đồng, gấp 4 lần so với lúc chưa tái cơ cấu, nợ phải trả là hơn 38.000 tỉ đồng. Vụ án Phạm Công Danh và đồng phạm đã xác định thiệt hại là hơn 9.000 tỉ đồng.

Cáo trạng kết luận Phạm Công Danh và các đồng phạm đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật thông qua các giao dịch chuyển tiền gây thiệt hại cho VNCB, trong đó có trách nhiệm của thành viên tổ giám sát.