Nơi hội tụ tiềm năng

An Giang có diện tích tự nhiên gần 9.890 km2, dân số trên 3,69 triệu người, là tỉnh có diện tích và quy mô dân số lớn nhất vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Với quy mô đơn vị hành chính rộng lớn, không gian phát triển rộng mở, tạo điều kiện thuận lợi cho An Giang trong việc phát huy tiềm năng, lợi thế về điều kiện tự nhiên, nguồn nhân lực, tạo ra động lực mới cho sự phát triển, trở thành một cực tăng trưởng quan trọng ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Tỉnh An Giang sau sáp nhập (An Giang (cũ) và Kiên Giang) có điều kiện tự nhiên đa dạng các loại hình sinh thái như đồng bằng, sông, biển, đảo, rừng, núi với nguồn tài nguyên phong phú, đa dạng; cùng với gần 150 km đường biên giới trên đất liền giáp Vương quốc Campuchia, là nơi hội tụ tiềm năng, lợi thế trong phát triển nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, kinh tế biển, dịch vụ, du lịch và kinh tế cửa khẩu…Trong đó, vai trò trung tâm du lịch và trung tâm nông nghiệp công nghệ cao của An Giang ngày càng thể hiện rõ nét.

An Giang là tỉnh có quy mô dân số và diện tích lớn nhất vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Trong ảnh: Trung tâm phường Rạch Giá, tỉnh An Giang. Nguồn: KITRA

Nói về tiềm năng, lợi thế của tỉnh An Giang mới, tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Kiên Giang và Thường trực Tỉnh ủy An Giang vào ngày 4/6/2025 tại Kiên Giang, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: “Việc sáp nhập hai tỉnh Kiên Giang và An Giang không chỉ là giải pháp hành chính mà còn quyết định mang tầm chiến lược nhằm kiến tạo một thực thể phát triển mới có quy mô kinh tế lớn hơn, hệ sinh thái kinh tế đa dạng hơn và khả năng điều phối liên kết vùng hiệu quả hơn. Sự kết hợp giữa một An Giang giàu truyền thống sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, vùng đầu nguồn sông Cửu Long, trung tâm giống thủy sản, cây trồng, và một Kiên Giang có thế mạnh vượt trội về biển đảo, du lịch, năng lượng tái tạo và dịch vụ cảng biển, sẽ tạo nên một trục phát triển “núi - đồng bằng - biên giới - biển đảo”, tích hợp giữa kinh tế biên giới và kinh tế biển”.  

Không gian mới - cơ hội mới

Với không gian rộng mở, trải dài theo các hành lang dọc sông Tiền - sông Hậu; hành lang biên giới An Phú - Tân Châu - Châu Đốc - Tịnh Biên - Tri Tôn - Giang Thành - Hà Tiên; hành lang kinh tế ven biển Tây và vùng hải đảo, tỉnh An Giang có nhiều lợi thế trong việc tổ chức, sắp xếp, kiến tạo các không gian phát triển mới, bảo đảm phát huy tiềm năng, vị thế chiến lược của tỉnh với vùng Đồng bằng sông Cửu Long và cả nước, kết nối chặt chẽ, hiệu quả với TP. Hồ Chí Minh, các địa phương vùng Đông Nam Bộ và hợp tác với nước bạn Campuchia.

Quy hoạch tỉnh Kiên Giang thời kỳ 2021 - 2025, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch) và Quy hoạch tỉnh An Giang (cũ) đã định hướng việc tổ chức hoạt động kinh tế- xã hội theo các tiểu vùng và hành lang kinh tế nhằm khai thác hiệu quả lợi thế về tài nguyên, đặc điểm tự nhiên của từng vùng.

Theo đó, với tỉnh Kiên Giang (cũ), Quy hoạch tổ chức các hoạt động kinh tế- xã hội theo 4 tiểu vùng gồm: Vùng Tứ giác Long Xuyên, Vùng Tây sông Hậu, Vùng U Minh Thượng và Vùng hải đảo.

Cụ thể, Vùng Tứ giác Long Xuyên bao gồm TP. Rạch Giá, TP. Hà Tiên, huyện Kiên Lương, huyện Giang Thành, huyện Hòn Đất và một phần các huyện Tân Hiệp, Châu Thành (cũ) tập trung phát triển đô thị, kinh tế cửa khẩu và các hoạt động thương mại, dịch vụ giá trị gia tăng, chất lượng cao; tập trung các ngành công nghiệp khai thác khoáng sản, sản xuất vật liệu xây dựng, cơ khí phục vụ ngành nông và ngư nghiệp, công nghiệp năng lượng; đầu mối giao thương, giao thông đối ngoại của tỉnh; vùng sản xuất nông nghiệp, vùng nuôi biển và bảo vệ môi trường sinh thái biển.

Vùng Tây sông Hậu bao gồm một phần huyện Tân Hiệp, Châu Thành và toàn bộ huyện Giồng Riềng, Gò Quao (cũ) tập trung phát triển đa dạng các ngành công nghiệp chế biến nông - thủy sản, các ngành công nghiệp chế tác sử dụng nhiều lao động; là vùng phát triển mạnh về nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, chuyên canh sản xuất lúa chất lượng cao, cây ăn trái, nuôi trồng thủy sản.

Thành phố Long Xuyên, tỉnh lỵ của tỉnh An Giang (cũ). Ảnh: Thế Linh

Vùng U Minh Thượng bao gồm huyện An Minh, An Biên, U Minh Thượng và Vĩnh Thuận (cũ) tập trung phát triển các mô hình nông - lâm - thủy sản kết hợp, cung cấp nguyên liệu cho phát triển các ngành công nghiệp chế biến nông - lâm - thủy sản, hậu cần nghề cá, kết hợp phát triển du lịch nông nghiệp, sinh thái, du lịch văn hóa đặc trưng; vùng bảo tồn cảnh quan, đa dạng sinh học Vườn quốc gia U Minh Thượng.

Vùng hải đảo bao gồm TP. Phú Quốc (nay là đặc khu Phú Quốc và đặc khu Thổ Châu) và huyện đảo Kiên Hải (nay là đặc khu Kiên Hải) tập trung phát triển mạnh về kinh tế biển, với nhiều hoạt động thương mại, dịch vụ, du lịch biển đảo, với nhiều giá trị khác biệt, chất lượng cao, đẳng cấp quốc tế; phát triển vùng hải đảo theo hướng sinh thái kết hợp bảo vệ vườn quốc gia và hệ sinh thái biển.

Còn trên địa bàn tỉnh An Giang (cũ) hình thành 3 vùng kinh tế - xã hội, đó là: Vùng kinh tế động lực gồm TP. Long Xuyên, huyện Châu Thành và huyện Thoại Sơn (cũ); tập trung phát triển các ngành, lĩnh vực có lợi thế như: thương mại, dịch vụ, du lịch, ứng dụng, chuyển giao công nghệ; trung tâm tổng hợp, chuyên ngành, đầu mối về nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ, logistics; phát triển công nghiệp tập trung tại huyện Thoại Sơn và huyện Châu Thành.

Vùng kinh tế - xã hội phía Đông bao gồm: Thị xã Tân Châu và các huyện An Phú, Phú Tân, Chợ Mới (cũ), tập trung phát triển sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản hàng hóa quy mô lớn; các hoạt động thương mại, dịch vụ, du lịch, logistics, công nghiệp chế biến, chế tạo, trung chuyển hàng hóa với thị trường Vương quốc Campuchia (qua cửa khẩu Vĩnh Xương và Khánh Bình).

Vùng kinh tế - xã hội phía Tây bao gồm: TP. Châu Đốc là trung tâm và thị xã Tịnh Biên, các huyện Tri Tôn, Châu Phú (cũ) là trung tâm du lịch, văn hóa tâm linh cấp quốc gia, du lịch sông nước, cảnh quan; dịch vụ, công nghiệp chế biến, chế tạo; trung tâm kinh tế biên giới của tỉnh; đầu mối giao thương, trung chuyển hàng hóa với thị trường Vương quốc Campuchia (qua cửa khẩu Tịnh Biên); liên kết chặt chẽ với các đô thị dọc hành lang cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng và các đô thị trên tuyến hành lang kinh tế biên giới.

Cùng với quy hoạch phát triển theo các tiểu vùng kinh tế - xã hội, cấu trúc không gian kinh tế của An Giang còn được tổ chức theo hướng hình thành các hành lang kinh tế với việc định hình chức năng, lĩnh vực phát triển cụ thể.

Trong đó, trên địa bàn tỉnh Kiên Giang (cũ) sẽ hình thành 3 hành lang kinh tế, đó là: Hành lang kinh tế ven biển Tây bao gồm hành lang kinh tế Hà Tiên - Rạch Giá dựa trên trục cao tốc Hà Tiên - Rạch Giá - Bạc Liêu, Quốc lộ 80 và đường bộ ven biển; tập trung phát triển các ngành kinh tế biển mũi nhọn, phù hợp với tiềm năng, lợi thế của các địa phương ven biển Hà Tiên, Kiên Lương, Hòn Đất và Rạch Giá; và hành lang kinh tế ven biển khu vực An Minh - An Biên - Châu Thành - Rạch Giá dựa trên trục đường bộ ven biển và đường hành lang ven biển phía Nam, tập trung phát triển các ngành kinh tế biển như: năng lượng tái tạo, cụm liên kết về thủy sản, nghề biển, du lịch và đô thị biển đảo.

Hành lang kinh tế Bắc - Nam: Dựa trên trục cao tốc Lộ Tẻ - Rạch Sỏi và Quốc lộ 80; hành lang này đóng vai trò quan trọng trong việc giao thương giữa tỉnh với các địa phương trong vùng.

Hành lang biên giới Giang Thành - Hà Tiên (thuộc hành lang biên giới từ Long An đến Kiên Giang): Dựa trên trục Quốc lộ N1; tập trung phát triển kinh tế cửa khẩu, kinh tế biên mậu gắn với hình thành các đô thị biên giới, bảo đảm quốc phòng, an ninh. 

Tương tự, không gian kinh tế trên địa bàn tỉnh An Giang (cũ) cũng được tổ chức theo 3 hành lang gồm: Hành lang kinh tế Châu Đốc - Long Xuyên (thuộc hành lang kinh tế Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng), nằm dọc theo cao tốc Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng là hành lang kết nối Khu kinh tế cửa khẩu tỉnh An Giang với cảng biển Trần Đề và các tỉnh, thành phố trong vùng; phát triển trung tâm đầu mối về nông nghiệp, công nghiệp, dịch vụ, logistics tại đô thị Long Xuyên.

Hành lang biên giới Tịnh Biên - Châu Đốc - An Phú - Tân Châu: Phát triển kinh tế cửa khẩu gắn với hình thành các đô thị biên giới, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Hành lang dọc sông Tiền - sông Hậu: Là không gian nằm theo trục giao thông Quốc lộ 91, Quốc lộ 80B và tuyến vận tải thủy (tuyến sông Mekong) kết nối với hành lang biên giới; là hành lang kinh tế, không gian văn hóa, đa dạng sinh học, cảnh quan sông nước; định hướng phát triển cụm liên kết về sản xuất lúa gạo, thủy sản và trái cây gắn với các đô thị sinh thái hai bên bờ sông; phát triển du lịch sinh thái gắn với bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa đặc sắc của địa phương.

Việc tổ chức hoạt động kinh tế- xã hội theo các tiểu vùng và hành lang kinh tế không chỉ phát huy thế mạnh của từng vùng mà còn mở ra cơ hội tái cấu trúc hệ thống hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông, hình thành các chuỗi giá trị liên kết chặt chẽ hơn từ sản xuất, chế biến, logistics và xuất khẩu; đồng thời, tạo điều kiện hình thành các vùng kinh tế trọng điểm mới, thu hút đầu tư chiến lược, tăng cường nội lực và sức cạnh tranh cho tỉnh An Giang mới cũng như của cả vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Kiên Giang và Thường trực Tỉnh ủy An Giang vào ngày 4/6/2025, tỉnh An Giang mới cần xác định rõ tầm nhìn trở thành một trung tâm phát triển năng động, toàn diện và bền vững của vùng Đồng bằng sông Cửu Long, giữ vai trò kết nối chiến lược Đông - Tây, biển - biên giới, đô thị - nông thôn, dịch vụ - sản xuất - du lịch. Đặc biệt, hướng đến mục tiêu trở thành Trung tâm kinh tế biển quốc gia, trong đó Phú Quốc là trung tâm du lịch sinh thái nghỉ dưỡng đẳng cấp quốc tế, còn vùng Tứ giác Long Xuyên - Châu Đốc - Rạch Giá - Hà Tiên sẽ là động lực phát triển công nghiệp, logistics và văn hóa toàn vùng, góp phần tái định hình vai trò của An Giang mới trong cấu trúc kinh tế quốc gia và chuỗi giá trị khu vực.