Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu và thị trường dược phẩm đang phát triển mạnh mẽ, việc hỗ trợ ngành dược trở thành một nhiệm vụ cấp thiết, đặc biệt khi ngành này không chỉ đóng vai trò quan trọng trong công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng mà còn là ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam.

Cải cách thể chế và thúc đẩy môi trường đầu tư

Cải cách thể chế trong ngành dược được xem là giải pháp quan trọng để thúc đẩy sự phát triển bền vững của các doanh nghiệp dược. Theo khẳng định của lãnh đạo Bộ Y tế, thời gian qua Bộ này sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp lý nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và giảm bớt các rào cản pháp lý, tạo ra một môi trường đầu tư minh bạch, cạnh tranh và công bằng.

Mặc dù lãnh đạo Bộ Y tế khẳng định đang nỗ lực cải cách hành chính, nhưng thực tế cho thấy thủ tục hành chính vẫn là rào cản lớn khiến doanh nghiệp gặp khó khăn.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, Bộ Y tế đã xây dựng các chính sách không chỉ bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp, nâng cao năng lực sản xuất và đổi mới công nghệ.

Một trong những vấn đề lớn mà các doanh nghiệp dược gặp phải là thủ tục hành chính phức tạp và kéo dài. Để giải quyết vấn đề này, Bộ Y tế đã triển khai các biện pháp cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa các quy trình đăng ký, cấp phép và kiểm tra sản phẩm dược phẩm.

Cụ thể, Bộ Y tế đã rà soát và điều chỉnh các quy định, giảm bớt các bước không cần thiết, giảm số lượng giấy tờ yêu cầu trong hồ sơ, đồng thời đẩy mạnh áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý và cấp phép.

Thay vì yêu cầu thực hiện 5-7 bước với nhiều giấy tờ như trước, Bộ Y tế đang hướng tới việc đơn giản hóa quy trình chỉ còn 2-3 giấy tờ cần thiết. Việc chuyển đổi số và tự động hóa quy trình cấp phép cũng đang được tích cực triển khai để tạo ra một hệ thống quản lý hiện đại và minh bạch.

Một trong những điểm đáng chú ý trong công tác hỗ trợ doanh nghiệp dược của Bộ Y tế là việc tổ chức các hội nghị đối thoại giữa cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp.

Chẳng hạn, vào ngày 18/12/2024, Bộ Y tế tổ chức Hội nghị đối thoại doanh nghiệp dược lần thứ ba tại Quảng Ninh, với sự tham gia của hơn 500 điểm cầu trực tiếp và trực tuyến.

Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên đã nhấn mạnh rằng những nỗ lực cải cách của Bộ Y tế đã nhận được sự ủng hộ từ cộng đồng doanh nghiệp dược. Tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại trong việc triển khai các văn bản quy phạm pháp luật, và Bộ Y tế sẽ tiếp tục cải thiện hệ thống pháp lý và thủ tục hành chính.

Trong năm 2023, Bộ Y tế đã nhận được 199 ý kiến góp ý từ các doanh nghiệp. Sau khi rà soát, Bộ đã tiếp thu và giải quyết được 63 ý kiến, số còn lại đang được nghiên cứu và giải quyết. Năm 2024, Bộ tiếp tục nhận được 284 kiến nghị, tập trung vào các vấn đề như đăng ký thuốc, quản lý giá thuốc, đấu thầu thuốc và chất lượng thuốc. Các kiến nghị này sẽ được Bộ Y tế tiếp tục nghiên cứu và giải quyết.

Đến nay, Bộ Y tế đã giải quyết nhiều hồ sơ tồn đọng và cấp giấy chứng nhận cho hàng nghìn sản phẩm dược phẩm, góp phần cải thiện quy trình cấp phép và tăng cường tính minh bạch trong quản lý ngành Dược.

Ngoài cải cách thủ tục hành chính, Bộ Y tế cũng chú trọng vào việc chuyển đổi số trong quản lý ngành dược. Việc áp dụng công nghệ thông tin giúp tăng cường sự minh bạch và hiệu quả trong việc quản lý chất lượng thuốc, công tác cấp phép và giám sát hoạt động của doanh nghiệp. Bộ Y tế đang triển khai hệ thống quản lý trực tuyến, giúp doanh nghiệp thực hiện các thủ tục hành chính nhanh chóng và tiện lợi.

Còn đó những rào cản

Mặc dù lãnh đạo Bộ Y tế khẳng định đang nỗ lực cải cách hành chính, nhưng thực tế cho thấy thủ tục hành chính vẫn là rào cản lớn khiến doanh nghiệp gặp khó khăn. Ngày 6/12, Thanh tra Chính phủ đã công bố kết luận thanh tra về trách nhiệm thực hiện công vụ của cán bộ, công chức trong việc giải quyết thủ tục hành chính tại Bộ Y tế.

Cơ quan thanh tra đã chỉ ra nhiều thiếu sót và khuyết điểm trong việc xử lý thủ tục hành chính. Đặc biệt, sự chậm trễ trong việc giải quyết các thủ tục này không chỉ gây phiền hà cho doanh nghiệp và người dân mà còn dẫn đến tình trạng khan hiếm thuốc và thiết bị y tế. Việc này có nguy cơ tạo ra cơ chế "xin-cho", thiếu minh bạch và gây bức xúc trong dư luận.

Kết luận của Thanh tra Chính phủ chỉ rõ, công tác rà soát, đánh giá, cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục hành chính tại Bộ Y tế thực hiện chậm, chưa đầy đủ và không đúng với chỉ đạo của Chính phủ.

Qua thanh tra 20 thủ tục hành chính tại 5 đơn vị thuộc Bộ Y tế, bao gồm Cục Quản lý dược, Cục Quản lý khám chữa bệnh, Cục An toàn thực phẩm, Cục Quản lý y dược cổ truyền, và Cục Cơ sở hạ tầng và Thiết bị y tế, kết quả cho thấy có nhiều vi phạm.

Thanh tra Chính phủ chỉ ra rằng Bộ Y tế báo cáo không đúng thực trạng giải quyết hồ sơ, với số liệu thiếu chính xác. Mặc dù Bộ Y tế báo cáo tỷ lệ hồ sơ quá hạn trong giai đoạn 2021-2023 là 4,97%, thực tế tỷ lệ này lên tới 69,8%, cao hơn rất nhiều so với con số báo cáo. Một số thủ tục hành chính còn chậm trễ nghiêm trọng, với thời gian giải quyết kéo dài từ 2-4 năm, thay vì chỉ 3 ngày như quy định.

Đặc biệt, tại Cục Quản lý dược, Thanh tra Chính phủ phát hiện tình trạng hồ sơ nộp trước, thẩm định trước nhưng không được giải quyết ưu tiên theo nguyên tắc. Cục này cũng không thực hiện đầy đủ công khai tiến trình xử lý hồ sơ trên hệ thống thông tin, khiến việc theo dõi quá trình giải quyết trở nên kém hiệu quả.

Thanh tra cũng chỉ ra rằng các đơn vị thuộc Bộ Y tế yêu cầu doanh nghiệp bổ sung hồ sơ ngoài quy định, yêu cầu quá nhiều lần và yêu cầu bổ sung những yếu tố không cần thiết, dẫn đến sự phiền hà cho doanh nghiệp. Các vi phạm này góp phần làm tăng tình trạng hồ sơ tồn đọng, gây khó khăn cho việc cấp phép và dẫn đến tình trạng khan hiếm thuốc và thiết bị y tế.

Thanh tra Chính phủ kết luận rằng sự chậm trễ trong giải quyết thủ tục hành chính là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng khan hiếm thuốc, thiết bị.

Thiếu sót này còn tạo ra nguy cơ "xin cho", thiếu công bằng và minh bạch trong xử lý thủ tục hành chính, làm dấy lên sự bức xúc từ dư luận và cộng đồng doanh nghiệp.

Thanh tra Chính phủ đề nghị Bộ Y tế thực hiện các giải pháp mạnh mẽ để khắc phục những khuyết điểm này. Cần tăng cường kiểm tra, giám sát và nâng cao trách nhiệm công vụ, đồng thời đảm bảo các quy trình hành chính được thực hiện đúng quy định, không gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp.

Bộ Y tế cũng cần rà soát và hoàn thiện các quy định pháp luật, chấn chỉnh việc quản lý hồ sơ thủ tục hành chính để đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong giải quyết các thủ tục hành chính.

Mặc dù Bộ Y tế đã có những nỗ lực đáng ghi nhận trong cải cách thủ tục hành chính, nhưng thực tế vẫn còn rất nhiều việc cần làm để những cải cách này không chỉ là lời nói "trên giấy".

Những vấn đề tồn đọng, sự chậm trễ trong giải quyết hồ sơ, và tình trạng thiếu minh bạch đang gây không ít khó khăn cho doanh nghiệp và ảnh hưởng tiêu cực đến công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Để ngành Dược phát triển bền vững, tạo dựng một môi trường đầu tư minh bạch và hiệu quả, Bộ Y tế cần tiếp tục kiên quyết thực hiện các cải cách, đẩy mạnh công tác quản lý và nâng cao trách nhiệm công vụ của đội ngũ cán bộ.

Cải cách hành chính không thể chỉ dừng lại ở các văn bản, mà phải được thực hiện thực chất với những hành động cụ thể và quyết liệt. Nếu làm tốt điều này, không chỉ giải quyết được những vướng mắc hiện tại mà còn xây dựng được nền tảng vững chắc để ngành dược Việt Nam phát triển mạnh mẽ, đồng hành cùng sự phát triển chung của nền y tế quốc gia.