Rối loạn giấc ngủ là những bất thường liên quan đến thời lượng và chất lượng giấc ngủ của người bệnh, bao gồm các vấn đề như mất ngủ, khó ngủ, thiếu ngủ, ngủ không sâu giấc, dễ thức giấc nửa chừng và không thể ngủ lại… Quá trình lão hóa của cơ thể gắn liền với nhiều vấn đề về sức khỏe, trong đó có giấc ngủ.

Theo các chuyên gia y tế, các triệu chứng rối loạn giấc ngủ ở người cao tuổi có thể khác nhau ở từng người, gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.

Về nguyên nhân dân rối loạn giấc ngủ do theo bác sĩ Hoàng Châu Bảo Đính, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, chủ yếu do suy giảm chức năng do lão hóa tự nhiên; chứng ngưng thở hoặc gián đoạn hơi thở khi ngủ gây ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng giấc ngủ; chứng chân không yên; hội chứng chân tay cử động trong vô thức (rối loạn tứ chi theo chu kỳ); chứng rối loạn hành vi giấc ngủ REM...

Người cao tuổi có thể gặp rối loạn giấc ngủ do các bệnh lý nội khoa như bệnh về xương khớp gây ra những cơn đau nhức mạn tính xảy ra vào ban đêm, dẫn đến tình trạng mất ngủ, khó đi vào giấc ngủ, ngủ nông…

Bên cạnh đó, người lớn tuổi là đối tượng có nguy cơ cao mắc các bệnh về hệ hô hấp (viêm phế quản, hen suyễn, ho khan kéo dài…), bệnh về đường tiêu hóa (viêm đại tràng, viêm dạ dày, đầy bụng…).

Ngoài ra, còn mắc các bệnh liên quan đến hệ thần kinh (sa sút trí tuệ, Alzheimer, Parkinson…), bệnh về nội tiết (tiểu đường, suy tuyến giáp…), bệnh về tim mạch (hở van tim, rối loạn nhịp tim…). Đây là những bệnh lý có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng giấc ngủ của người già.

Một số tác dụng phụ của thuốc cũng gây ra rối loạn giấc ngủ như thuốc lợi tiểu; thuốc kháng cholinergic; thuốc chống trầm cảm; thuốc corticosteroid trị viêm khớp dạng thấp...

Chưa kể, các vấn đề về môi trường sống ồn ào, thiếu không khí, chế độ dinh dưỡng chưa phù hợp cũng gây ra tình trạng rối loạn giấc ngủ.

Người cao tuổi bị khó ngủ, mất ngủ nên đi khám để được can thiệp, tránh chủ quan, thỏa hiệp chịu đựng. Đối với những tình trạng rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh dùng một số loại thuốc phù hợp. Người cao tuổi được khuyên cần tránh ngủ nhiều vào ban ngày và tập thói quen ngủ đúng giờ vào ban đêm.

Trong các trường hợp chứng rối loạn giấc ngủ ở người cao tuổi xảy ra do bệnh lý, người bệnh cần chữa trị hoặc kiểm soát tốt những bệnh lý này để cải thiện chất lượng giấc ngủ hiệu quả. Tùy bệnh lý, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp can thiệp phù hợp.

Một số loại thuốc có thể được bác sĩ chỉ định. Ví dụ, thuốc điều trị mất ngủ mạn tính (zolpidem, ramelteon, doxepin…), thuốc điều trị hội chứng chân không yên (pregabalin, gabapentin…), thuốc chữa trị chứng ngủ rũ (modafinil, pitolisant, armodafinil…).

Người bệnh cần tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị bằng thuốc của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc. Lạm dụng thuốc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí có thể đe dọa tính mạng. Ngoài ra, để nâng cao chất lượng giấc ngủ, người cao tuổi cần áp dụng các liệu pháp cải thiện tại nhà.

Một số lưu ý giúp cải thiện chứng rối loạn giấc ngủ ở người cao tuổi được các chuyên gia gợi ý tạo không gian ngủ thoải mái với ánh sáng nhẹ, có hương thơm từ thiên nhiên, yên tĩnh hoặc sử dụng máy tạo tiếng ồn trắng để dễ ngủ hơn.

Người cao tuổi cần có chế độ ăn uống đa dạng các nhóm chất, chia nhỏ bữa ăn (khoảng 4-6 bữa/ngày), ưu tiên thức ăn dễ nhai nuốt, tiêu thụ nhiều rau xanh và trái cây, hạn chế thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ, thực phẩm đóng hộp chứa chất bảo quản, muối…

Duy trì tập luyện thể dục dưỡng sinh mỗi ngày tối thiểu 30 phút với tần suất khoảng 3 lần/tuần để nâng cao sức khỏe tổng thể, từ đó giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Hạn chế căng thẳng bằng cách nghe nhạc, đọc sách, thường xuyên trò chuyện với bạn bè, gia đình. Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, phù hợp với thể trạng để củng cố hàng rào bảo vệ cơ thể. Theo đó, chứng rối loạn mất ngủ có thể được cải thiện hiệu quả.

Một số thói quen tốt cho giấc ngủ cần được duy trì điển hình như kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần, uống đủ nước, thiết lập thời gian ngủ-thức vào khung giờ nhất định, uống nước hoặc sữa ấm trước khi ngủ, tập thể dục dưỡng sinh thường xuyên.

Đồng thời, cần loại bỏ thói quen tiêu cực gây rối loạn giấc ngủ. Người cao tuổi có thể bổ sung một số hoạt chất thiên nhiên mang đến tác dụng cải thiện chất lượng giấc ngủ.