Doanh nghiệp mong muốn đơn giản hóa hơn nữa quy trình khởi sự kinh doanh. Ảnh: Đức Thanh

Độ vênh lớn

Việc tiết kiệm một mặt A4 trong giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp so với trước khiến nhiều công ty rơi vào cảnh “dở khóc dở cười” khi giao dịch với đối tác.

“100% khách hàng doanh nghiệp của chúng tôi đều “dính” phải cảnh này. Tức là sau khi doanh nghiệp được thành lập, họ đều phải động tác “cơi nới” ngành nghề kinh doanh để cơ quan chức năng cấp thêm tờ A4 về danh mục ngành nghề kinh doanh”, LS. Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng Văn phòng luật sư Kết nối (Đoàn luật sư TP. Hà Nội) nói về thủ tục khởi sự kinh doanh hiện nay.

Theo ông Hùng, thủ tục đăng ký doanh nghiệp dù đã được tinh gọn rất nhiều so với trước, nhưng vấn đề cũng phát sinh từ chính việc tinh gọn đó. Đơn cử, giấy đăng ký doanh nghiệp hiện không còn ghi rõ lĩnh vực ngành nghề kinh doanh cụ thể và cũng không có thông tin cổ đông hay thành viên góp vốn của doanh nghiệp.

Khi được yêu cầu cho biết ngành nghề kinh doanh, doanh nghiệp lại phải đi cầu cạnh cơ quan quản lý đăng ký kinh doanh cấp cho phụ lục ngành nghề đăng ký kinh doanh.

“Cầm giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp ra ngân hàng làm hồ sơ vay vốn, câu đầu tiên ngân hàng hỏi là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực gì”, ông Hùng cho biết.

Nan giải nhất vẫn là khâu mua hoặc tự in hóa đơn giá trị gia tăng (VAT). Khâu này đã đơn giản nhiều thủ tục và đã có hóa đơn điện tử, nhưng vẫn nặng tính xin - cho.

“Nhiều trường hợp trước khi cho ý kiến về mua hoặc in hóa đơn của doanh nghiệp, cơ quan chức năng ngưng lại để xuống kiểm tra trụ sở hoạt động của doanh nghiệp, yêu cầu bổ sung giấy tờ hồ sơ, hoặc yêu cầu doanh nghiệp phải có sổ đỏ hay hợp đồng thuê trụ sở”, ông Hùng nêu.

Báo cáo Doing Business 2020 của Ngân hàng Thế giới cho thấy, Chỉ số Khởi sự kinh doanh của Việt Nam với tổng số 8 thủ tục và thực hiện mất 16 ngày, không những không đạt mục tiêu tăng ít nhất 5 bậc trong năm 2019 đề ra trong Nghị quyết số 02/NQ-CP ngày 1/1/2019 của Chính phủ, mà còn tụt sâu 11 bậc, từ thứ hạng 104/190 quốc gia trong báo cáo Doing Business 2019, xuống vị trí 115/190 quốc gia.

Trong đó, riêng khâu hóa đơn thuế VAT kéo dài tới 10 ngày, chiếm đến 3/5 tổng thời gian thực hiện các thủ tục khởi sự kinh doanh.

Nhắc lại vấn đề này, ông Phan Đức Hiếu, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương nhận định, mua hoặc tự in hóa đơn VAT là vấn đề gây tranh cãi nhiều trong các thủ tục khởi sự kinh doanh.

Dù Bộ Tài chính khẳng định thủ tục mua hoặc tự in hóa đơn VAT hiện nay không đến 10 ngày, nhưng thực tế, việc này thường phải mất 10 ngày hoặc hơn. Ông Hiếu kiến nghị, để giảm tải thời gian cho khâu hóa đơn VAT, cần phải thúc đẩy sử dụng hóa đơn điện tử.

Liên thông các thủ tục hành chính

Để tinh gọn hơn nữa các thủ tục khởi sự kinh doanh, ông Phan Đức Hiếu cho rằng, cần bãi bỏ thủ tục khai trình lao động. Bộ luật Lao động hiện nay yêu cầu trong vòng 30 ngày kể từ khi thành lập, doanh nghiệp phải khai báo lao động lần đầu và định kỳ 6 tháng hay 1 năm, hoặc bất kỳ khi nào doanh nghiệp phát sinh lao động đều phải thực hiện khai báo.

Yêu cầu trên làm phức tạp khâu khai báo lao động và không cần thiết, do trong 30 ngày từ khi hoạt động, việc sử dụng lao động của doanh nghiệp thường không ổn định, dẫn đến thông tin khai báo không phản ánh đúng thực trạng.

Liên quan vấn đề trên, bà Nguyễn Thị Việt Anh, Phó cục trưởng Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) - cơ quan được giao xây dựng dự thảo nghị định về khởi sự kinh doanh cho rằng, chỉ có phương pháp liên thông các thủ tục hành chính bằng việc chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan quản lý nhà nước qua kết nối điện tử mới là giải pháp hữu hiệu nhất để đạt được đồng thời 3 mục tiêu, gồm: cắt giảm thủ tục, tiết kiệm chi phí hành chính và giảm thời gian cho doanh nghiệp.

Bà Nguyễn Thị Việt Anh cho biết: “Chúng tôi đề xuất phương án với Bộ Tài chính sẽ tích hợp thủ tục xin mua hóa đơn và in hóa đơn vào mẫu đề nghị đăng ký thành lập doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp nộp hồ sơ đăng ký thành lập cho đầu mối cơ quan quản lý đăng ký kinh doanh thì Hệ thống thông tin đăng ký doanh nghiệp quốc gia sẽ gửi thông tin đó đến cơ quan thuế. Sau khi cơ quan thuế gửi mã số thuế doanh nghiệp thì đồng thời gửi trả kết quả thông báo sử dụng hóa đơn cho doanh nghiệp”.

Với giải pháp trên, khâu mua hoặc tự in hóa đơn VAT sẽ được rút ngắn còn 3 ngày, thay vì 10 ngày như hiện nay, đại diện Cục Quản lý đăng ký kinh doanh nhận định.

Đối với việc khai trình lao động, giải pháp được Bộ Kế hoạch và Đầu tư đưa ra với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội là doanh nghiệp mới thành lập không cần phải đến cơ quan lao động để khai trình sử dụng lao động. Thay vào đó, cơ quan quản lý đăng ký kinh doanh sau khi cấp chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, sẽ đồng thời chia sẻ dữ liệu về giấy chứng nhận đăng ký đó và số lao động mà doanh nghiệp đó khai báo.

Những đề xuất trên được nhiều chuyên gia đánh giá là biện pháp tích cực để đơn giản hóa môi trường kinh doanh.