Quan chức Mỹ và Trung Quốc tại cuộc gặp cấp cao đầu tiên diễn ra tại khách sạn Captain Cook, thành phố Anchorage, bang Alaska vào hôm 18/3. Ảnh: AFP

Theo NBC News, buổi chụp ảnh dự kiến kéo dài 4 phút để các quan chức hai bên phát biểu trước báo giờ đã kết thúc với thời lượng 1 tiếng 15 phút do màn đấu khẩu không mấy thiện chí của hai bên. Cả phía Trung Quốc và Mỹ liên tục mời các phóng viên trở lại phòng họp để họ bổ sung những quan điểm của mình.

Không có nhiều kỳ vọng vào cuộc gặp cấp cao tại thành phố Anchorage, bang Alaska giữa Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan, với Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và ông Dương Khiết Trì, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Trong bài phát biểu khai mạc, Ngoại trưởng Blinken cho biết Mỹ sẽ thảo luận về mối quan ngại sâu sắc của mình đối với các hành động của Trung Quốc, bao gồm những hành động ở Tân Cương, Hong Kong, Đài Loan, các cuộc tấn công mạng vào Mỹ, sự ép buộc kinh tế đối với các đồng minh của mình.

"Mỗi hành động này đều đe dọa trật tự dựa trên luật lệ duy trì sự ổn định toàn cầu. Đó là lý do tại sao chúng không chỉ là vấn đề nội bộ và tại sao chúng tôi nhận thấy có nghĩa vụ phải nêu ra những vấn đề này ở đây ngày hôm nay", Ngoại trưởng Blinken nói.

"Tôi cho rằng mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ có tính cạnh tranh ở những lĩnh vực cần hợp tác, có thể là đối đầu ở những chỗ phải như vậy", ông Blinken bày tỏ.

Trong khi đó, Bắc Kinh coi các vấn đề ở Tân Cương, Hong Kong, và Đài Loan là một phần công việc nội bộ của mình, và các quan chức Trung Quốc một lần nữa khẳng định tại cuộc họp rằng Trung Quốc kiên quyết phản đối sự can thiệp từ bên ngoài.

NBC News đưa tin ông Dương Khiết Trì, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc cho rằng, phía Mỹ đã "bố trí cẩn thận" cuộc gặp lần này.

"Tôi cho rằng chúng tôi đã nghĩ quá tốt về Mỹ, chúng tôi nghĩ rằng phía Mỹ sẽ tuân thủ các nghi thức ngoại giao cần thiết", ông Dương Khiết Trì nói, đồng thời cho rằng: "Mỹ không có đủ tư cách để nói rằng họ muốn nói chuyện với Trung Quốc ở một vị trí có sức mạnh".

Chủ nhiệm Văn phòng Ủy ban Công tác đối ngoại Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc cũng cho rằng Mỹ phải phối hợp với phía Trung Quốc theo "cách đúng đắn" và nhắc lại lời kêu gọi hợp tác của Bắc Kinh.

Dưới thời Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, chính quyền Trung Quốc đã và đang củng cố quyền lực trong và ngoài nước. Năm 2020, Bắc Kinh đã thúc đẩy các thỏa thuận thương mại lớn với các nước láng giềng châu Á - Thái Bình Dương và Liên minh châu Âu.

Giới chức Trung Quốc cũng đề cao thành công của họ trong việc nhanh chóng kiểm soát đại dịch Covid-19 ở trong nước và tuyên bố đưa tất cả 1,4 tỷ dân nước này thoát khỏi cảnh nghèo đói - cả hai điều này đều được ông Dương Khiết Trì nêu ra tạicuộc họp với các quan chức Mỹ.

Ông Dương Khiết Trì nói: "Chúng tôi tin rằng điều quan trọng là Mỹ phải thay đổi hình ảnh của chính mình và ngừng thúc đẩy nền dân chủ của mình đối với phần còn lại của thế giới".

Trước cuộc họp cấp cao với phía Trung Quốc tại bang Alaska, Ngoại trưởng Mỹ Blinken đã có chuyến thăm Nhật Bản và Hàn Quốc. Ông Blinken nói với những người đồng cấp Trung Quốc rằng những gì ông nghe được từ các quốc gia khác lại khác xa so với những gì ông Vương Nghị cho là hy vọng thể hiện thiện chí và sự chân thành giữa Mỹ và Trung Quốc.

"Tôi đã cảm nhận được sự hài lòng sâu sắc rằng Mỹ đã trở lại, rằng chúng tôi đang gắn kết lại với các đồng minh và đối tác của mình", Ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh.

Ông Blinken nói với các quan chức Trung Quốc rằng: "Tôi cũng nhận được sự quan ngại sâu sắc về một số hành động mà chính phủ của các bạn đang thực hiện. Và chúng ta sẽ có cơ hội thảo luận về những điều đó khi chúng ta bắt đầu làm việc".

Vòng thảo luận đầu tiên giữa hai bên sau cuộc họp báo đã kết thúc sau hơn ba giờ làm việc, còn cuộc thảo luận giữa hai bên kéo dài 2 ngày sẽ kết thúc vào hôm 19/3 (giờ Mỹ).

Căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc leo thang trong vài năm qua dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump khi "ông chủ" Nhà Trắng lúc đó đã tung một loạt đòn thuế quan và các biện pháp trừng phạt nhằm giải quyết các vấn đề bất đồng dai dẳng giữa hai bên, trong đó Washington cáo buộc Bắc Kinh thiếu các biện pháp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của doanh nghiệp Mỹ và ép buộc chuyển giao công nghệ, và thực hiện hoạt động kinh doanh thương mại không công bằng.

Mâu thuẫn Mỹ - Trung ban đầu tập trung vào thương mại, nhưng sau đó lan rộng sang các lĩnh vực khác, từ công nghệ, tài chính, đến nguồn gốc của Covid-19.

Ngay khi Tổng thống Biden nhậm chức, Bắc Kinh đã công bố các biện pháp trừng phạt đối với 28 người, trong đó có một số thành viên của chính quyền Trump. Còn vài ngày trước cuộc gặp cấp cao đầu tiên giữa hai nước, chính quyền Biden đã công bố các biện pháp trừng phạt đối với 24 quan chức Trung Quốc.

Các nhà phân tích cho rằng Tổng thống Biden sẽ có cách tiếp cận dễ lường hơn và hợp tác chặt chẽ hơn với các đồng minh của Mỹ trong việc gây áp lực đối với Trung Quốc.