Muôn vàn kiểu lừa đảo tài chính qua mạng

Trong 6 tháng đầu năm 2023, nổi lên là hình thức mạo danh ngân hàng, tổ chức tài chính, quỹ đầu tư… để lừa đảo qua mạng Internet. Bộ Công an đã phát đi cảnh báo về các đường dây tội phạm mạng, hoạt động có tổ chức với thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt.

Cụ thể, Bộ Công an cho biết, các đường dây tội phạm này mạo danh một số ngân hàng có uy tín như Agribank, BIDV, Techcombank, VietinBank, TPBank… và các công ty tài chính có thật tại Việt Nam. Sau đó, chúng lập website, ứng dụng, chạy quảng cáo thông qua các nền tảng mạng xã hội để chào mời cho vay tín chấp với lãi suất đặc biệt thấp. Các đối tượng lừa đảo còn tạo lập hàng ngàn tài khoản Facebook với các nguồn thông tin giả, tham gia các hội nhóm, diễn đàn, đăng bài quảng cáo cho vay tín chấp với lãi suất thấp (chỉ 1%/tháng), thủ tục vay đơn giản, không cần gặp trực tiếp, nợ xấu vẫn vay được…

Khi có người hỏi vay, kẻ gian dẫn dụ, yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân, số điện thoại, ảnh chụp giấy tờ tùy thân... phục vụ làm hồ sơ.

Sau khi dụ người vay chuyển tiền hỗ trợ xác minh và duyệt khoản vay, đối phương nêu ra hàng loạt lý do khoản vay không được giải ngân xuất phát từ lỗi kê khai hồ sơ. Tiếp đó, họ yêu cầu người vay nộp thêm các khoản tiền để bảo đảm khoản vay hoặc khắc phục lỗi hệ thống, hứa hẹn sẽ hoàn trả số tiền, rồi chiếm đoạt và cắt liên lạc.

Trước đó, Công ty Tài chính Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng SMBC (FE CREDIT), Công ty Tài chính TNHH MB Shinsei (Mcredit), Công ty Tài chính cổ phần Tín Việt (VietCredit)… cho biết đã bị ngụy tạo website, lấy danh nghĩa công ty, lập tổng đài điện thoại để chào mời các gói vay cho nạn nhân, sau đó chiếm đoạt tài sản.

Bên cạnh đó, một số thủ đoạn lừa đảo tài chính khác, như giả mạo đặt phòng khách sạn online, dịch vụ bảo hiểm xã hội, quỹ đầu tư mạo hiểm; giả mạo ngân hàng để đánh cắp thông tin cá nhân để đi vay tín dụng; giả mạo biên lai chuyển tiền thành công; giả mạo, lừa đảo đầu tư chứng khoán quốc tế và tiền ảo; lừa đảo trúng xổ số… cũng đang nở rộ.

Theo ghi nhận của Cục An toàn thông tin (Bộ Thông tin và Truyền thông), trong 6 tháng đầu năm 2023, lừa đảo trực tuyến tại Việt Nam tăng 64,78% so với cùng kỳ năm ngoái và tăng 37,82% so với 6 tháng cuối năm 2022. Có 3 nhóm lừa đảo chính là giả mạo thương hiệu, chiếm đoạt tài khoản và các hình thức kết hợp khác.

“6 tháng đầu năm 2023 ghi nhận sự bùng phát của lừa đảo trực tuyến. Mặc dù đã có rất nhiều cảnh báo được đưa ra, song số nạn nhân của các vụ lừa đảo vẫn tăng liên tục và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, với thiệt hại rất lớn”, ông Vũ Ngọc Sơn, Giám đốc kỹ thuật Công ty Công nghệ an ninh mạng quốc gia Việt Nam (NCS) cho biết.

Giải pháp chống lừa đảo tài chính

Theo ông Vũ Ngọc Sơn, các hình thức lừa đảo trực tuyến, tấn công mạng, tấn công có chủ đích APT sẽ tiếp tục tiếp diễn trong 6 tháng cuối năm 2023. Tuy nhiên, cùng với sự vào cuộc của các cơ quan chức năng trong việc loại bỏ tài khoản ngân hàng rác, cùng Nghị định về bảo vệ dữ liệu cá nhân có hiệu lực sẽ là cơ sở để hy vọng tình trạng lừa đảo tài chính sớm được giải quyết.

“Bên cạnh việc đề cao cảnh giác, người dân cũng rất mong chờ các biện pháp mạnh tay hơn nữa từ các cơ quan quản lý, như khoá sim, số rác, khóa tài khoản ngân hàng rác, giúp sớm dẹp vấn nạn lừa đảo, mang lại sự trong sạch cho môi trường mạng”, ông Sơn chia sẻ.

Một giải pháp khác, theo chuyên gia bảo mật Ngô Minh Hiếu (Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia - NSCS), các ngân hàng cũng cần siết chặt hơn trong việc xác thực danh tính của các số tài khoản, đặc biệt là việc áp dụng các biện pháp công nghệ. Khi nguồn tiền bất thường, khoản tiền lớn được các tài khoản giao dịch thì phải giữ lại để xác minh. Ví dụ, tài khoản đó hàng ngày chỉ giao dịch dưới 2 triệu đồng, nhưng đột nhiên rút hết tiền, hay có những giao dịch lên đến chục triệu, trăm triệu đồng, thì phải có biện pháp dừng giao dịch và cảnh báo cho chủ tài khoản ngay lập tức để đảm bảo an toàn.

“Ngân hàng cũng cần siết chặt hơn trong việc xác thực thông tin, danh tính của người dùng. Hiện nay, việc xác nhận thông tin danh tính khá dễ dàng, cộng với công nghệ AI tạo điều kiện cho các đối tượng lừa đảo lợi dụng. Có trường hợp nạn nhân bị lừa đảo bằng cách nhận cuộc gọi của người tự xưng là nhân viên ngân hàng hoặc cơ quan chức năng yêu cầu phải quay lại gương mặt các góc trên dưới trái phải, để xác minh danh tính. Nạn nhân làm theo, bị quay lại hình ảnh và hành động. Kẻ lừa đảo chỉ cần làm giả chứng minh nhân dân, dùng hình ảnh gương mặt nạn nhân để xác minh danh tính với ngân hàng hoặc ví điện tử là có một tài khoản để sử dụng lừa đảo”, ông Hiếu cảnh báo.

Còn ông Triệu Mạnh Tùng, Phó cục trưởng Cục An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) khuyến cáo, người dân khi được yêu cầu chuyển tiền, nên kiểm tra thông tin qua các kênh liên lạc chính thống trước khi thực hiện giao dịch tài chính, tránh trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo.

Theo ông Tùng, để nâng cao hiệu quả phòng ngừa, đấu tranh phòng, chống tội phạm, Bộ Công an đã làm việc với Bộ Thông tin và Truyền thông, Ngân hàng Nhà nước về việc nâng cao chất lượng định danh tài khoản điện thoại, tài khoản ngân hàng; từ đó, tìm cách làm “sạch” toàn bộ hệ thống cơ sở dữ liệu tài khoản ngân hàng, tiến tới các tài khoản ngân hàng phải được mở tài khoản chính chủ.

Thời gian qua, Bộ Thông tin và Truyền thông đã chỉ đạo các doanh nghiệp, cơ quan liên quan ngăn chặn gần 7.000 website vi phạm pháp luật, trong đó có hơn 2.000 website lừa đảo. Theo Cục An toàn thông tin, để ngăn chặn và xử lý lừa đảo trực tuyến, việc quan trọng nhất là phải làm sao để người dân, doanh nghiệp không tiếp xúc với các nguồn thông tin độc hại. Bên cạnh đó, nâng cao ý thức phòng chống tội phạm mạng cho người dùng.

Được biết, từ ngày 23/6-23/7/2023, Bộ Thông tin và Truyền thông phát động “Tháng hành động tuyên truyền về nhận diện và phòng chống lừa đảo trực tuyến”. Chiến dịch này được triển khai trên diện rộng, góp phần nâng cao nhận thức cho người dân thông qua các clip tình huống lừa đảo trực tuyến phổ biến, các hướng dẫn nhận diện 24 hình thức lừa đảo, đồng thời cung cấp bộ cẩm nang kiến thức phòng tránh để bảo vệ bản thân và gia đình trên không gian mạng.